धरानः युमा साम्यो महासभाले लिम्बू जातिको मुन्धुमसँग जोडिएका ऐतिहासिक तथा पुरातात्विक स्थलहरू नष्ट गर्ने क्रम बढेकाले त्यसलाई रोक्न आह्वान गरेको छ ।
अरुणपूर्व रहेका लिम्बू जातिको आस्था, विश्वास, मुन्धुम, सामाजिक इतिहास, भाषा संस्कार र संस्कृतिसँग सम्बन्धित ऐतिहासिक एवम् पुरातात्विक स्थलहरूको संरक्षण र सम्बद्र्धन गर्न सभाले आग्रह गरेको हो । पछिल्लो समय चेतनाको अभावले यस्ता ऐतिहासिक स्थलहरूको संरक्षण गर्ने क्रममा ऐतिहासिकता नासिएको छ । आधुनिक शैलीमा निर्माण गर्दा ऐतिहासिकता नष्ट हुने धरानमा शुक्रबार गरिएको पत्रकार सम्मेलनमा मुन्धुमविद् अर्जुनबाबु माबुहाङले बताए ।
‘सिमेन्ट, रड प्रयोग गर्दा पुरानो ऐतिहासिक वस्तु नष्ट हुन्छ । झन् पहिचान नै मेटिएर जान्छ’, उनले भने, ‘प्राकृतिक स्वरूपमा नै राखेर संरक्षण गर्नुप¥यो ।’
मुन्धुमविद् माबुहाङ तेह्रथुमको लालीगुराँस नगरपालिकाका मेयर समेत हुन् । ऐतिहासिक स्थलहरूलाई पुरानै शैलीमा संरक्षण गर्न उनले आग्रह गरे । त्यसको लागि त्यहाँका जनप्रतिनिधि, राजनीतिक दल तथा सरोकारवालाहरूलाई समेत ध्यानाकर्षण गराइसकेको उनले बताए । ‘ऐतिहासिक स्थलहरूको जुन त्यसको प्राकृतिक सौन्दर्य छ । त्यसको नाश नहोस् भनेर प्राकृतिक रूपमा नै संरक्षण गर्न त्यहाँका बासिन्दा, जनप्रतिनिधि, राजनीतिक दल, सरोकारवालासँग आग्रह गरेका छौं’, उनले थपे ।
त्यस्ता ऐतिहासिक स्थलको पुरानै स्वरुपमा संरक्षण तथा सम्बद्र्धन गरेर पर्यटकीय क्षेत्रको रूपमा विकास गर्न सकिने उनले बताए ।
महासभाले अरुण पूर्वका क्षेत्रहरूमा रहेका संरक्षण र सम्वद्र्धन गर्नुपर्ने स्थलहरूको पहिचान गरेर ऐतिहासिक स्थलसमेत सार्वजनिक गरेको छ ।
पारुङ् मारुलुङ्, सावान पाङ्भेल थाप्लाङलगायतका ऐतिहासिक महत्व बोकेका ८० वटा स्थलहरू पहिचान गरिएको सभाका केन्द्रीय महासचिव रमेशकुमार इजमले जानकारी गराए ।
‘हामीले धेरै पहिलेदेखि अध्ययन, अनुसन्धान गरेर यी ऐतिहासिक स्थलहरू पहिचान गरेका हौं,’ उनले भने ।
मुन्धुम र इतिहासमा उल्लेख भएका आधारमा हाल पहिचान गरिएका यी क्षेत्रहरूको संरक्षण हुनुपर्ने बताइएको छ । जसका लागि ढुङ्गाको सुख्खा गारो लगाउने, लिम्बू जातिसँग सम्बन्धित वनस्पतिले घेरा लगाउने, संक्षिप्त परिचय खुल्ने साइनबोर्डहरू राख्नेलगायतका कार्यहरू गर्न सभाले आग्रह गरेको छ ।
धार्मिक, सांस्कृतिक स्थलहरू कुनै पनि नयाँ भौतिक संरचनाहरू जस्तै, माङहिम, मूर्ति आदि) निर्माण गर्न रोक लगाउनुपर्ने सुझाव दिइएको छ । लिम्बू जातिसँग जोडिएका कतिपय स्थलहरू विगतमा हिन्दूकरण भएकाले अब त्यस्ता कार्य गर्न नदिने महासचिव इजमको भनाइ थियो ।
त्यसैगरी, धार्मिक–सांस्कृतिक स्थलहरू प्राकृतिक अवस्थामै संरक्षण सम्बद्र्धन गर्न–गराउन प्रभावकारी भूमिका निर्वाह गर्नसमेत सभाले सुझाव दिएको छ । त्यस्तै, भौगोलिक अवस्था हेरी धार्मिक सांस्कृतिक क्षेत्रदेखि कम्तीमा ५० देखि ५०० मिटर टाढा मात्रै कुनै पनि व्यक्ति समूह र सङ्घसंस्थाका झण्डा, बोर्ड, स्मारक आदि राख्न अनुमति दिन सभाहले आग्रह गरेको छ ।
परम्परागत आस्थाका रूपमा चलिआएका केही स्थलहरू बाहेकका धार्मिक स्थलहरूमा पशुपंक्षीको बलिभोग तथा होमहवन जस्ता कार्यहरू निषेध गर्न आग्रह गरिएको छ । राज्यका स्थानीय निकायहरूमा उपरोक्त कार्यहरूको लागि जरुरत पर्ने बजेटहरू माग गर्न सुझाव दिएको छ ।
