बुद्धिनारायण श्रेष्ठ नेपालका लोकप्रिय सीमाविद् हुन् । १९९८ साल बैशाख १७ गते जन्मेका श्रेष्ठको जन्मथलो प्रदेश १ कै जिल्ला ओखलढुङ्गा हो । २७ वर्ष नापनक्सा क्षेत्रमा काम गरेका श्रेष्ठले ५ वर्ष नापी विभागको महानिर्देशक भएर काम गरेका छन् । त्यति मात्रै होइन नेपाल–भारत र नेपाल–चीनसँगका सीमा प्राविधिकहरूको बैठकमा पनि नेपालको प्रतिनिधित्व गरेका छन् ।
पछिल्लो समयमा नेपालको नक्सामै ठूलो भूमि भारतमा परेको त्रुटि देखाउनेहरूमा पनि श्रेष्ठ नै हुन् । उनै श्रेष्ठसँग विराट अनुपमले भारत र चीन दुवै देशमा जोडिएको प्रदेश १ को स्थायी राजधानीका विषयमा कुराकानी गरेका छन्ः

प्रदेश राजधानी र अन्र्राष्ट्रिय बोर्डरको सम्बन्ध छ कि छैन ?
मेरो विचारमा सम्बन्ध छ । यस बारेमा मैले केही समय अगाडि प्रदेशको राजधानी र बोर्डर आदिका बारेमा कान्तिपुरमा आर्टिकल पनि लेखेको थिएँ ।

अहिले प्रदेश १ को अस्थायी राजधानी विराटनगरलाई नै स्थायी राजधानी बनाउनुपर्ने पक्ष र विपक्षका मतहरू छन् । सडकदेखि सदनसम्म यो विषयले स्थान पाएको छ । तपाईंको विचारमा विराटनगरमा स्थायी राजधानी उपयुक्त छ कि छैन ?
कुनै हालतमा अन्तर्राष्ट्रिय सिमानामा राजधानी बन्नु हुँदैन । त्यसो गरेमा सीमापारिको कुनै सन्की र अपराधीले राजधानीमा आएर बितण्डा मच्चाउन सक्छ । खुर्शीद अन्सारीको हत्या सीमापारीरबाट आएका व्यक्तिबाट भयो । प्रदेशको राजधानी सीमामै जोड्नु हुँदैन ।

विदेशसँग सिमाना जोडिएकै आधारमा मात्रै विराटनगर राजधानी बन्नु हुँदैन भन्न सकिन्छ र ?
विदेशसँग सिमाना जोडिएको आधारमा मात्रै होइन । प्रदेश १ भारत र चीनजस्ता शक्तिशाली देशसँग जोडिएको प्रदेश हो । यहाँ भारतसँग जस्तै चीनसँगका पनि सीमा नाकाहरू छन् । यस्तो अवस्थामा कुनै एक देशसँग जोडिएर राजधानी राख्नु आफैँमा राम्रो होइन । नेपालको सङ्घीय राजधानी काठमाडौंजस्तै दुवै देशबाट समदूरीको क्षेत्रमा राजधानी बनाउँदा कूटनीति र सामरिक सुरक्षा दुवैमा राम्रो हुन्छ ।

त्यसो भए प्रदेश १ को स्थायी राजधानी कहाँ उपयुक्त हुन्छ ?
प्रदेश १ को राजधानी अन्तर्राष्ट्रिय बोर्डर भन्दा कम्तीमा ५० किलोमिटर भित्र हुनुपर्छ । मिलेसम्म दुवै देशको बीच भागमा हुनुपर्छ । मेरो विचारमा प्रदेशको राजधानीलाई आवश्यक संरचना बनाउञ्जेल कुनै ५० किलोमिटरको शहरमा र बनेपछि मध्य क्षेत्रमा बनाउनु राम्रो हो ।

ती क्षेत्र कुनकुन हुन सक्छन् ?
प्रदेश सरकारका आफ्नै मन्त्रालय र प्रदेश सभाका संरचनाहरू बन्नु अगाडि धरानमा अस्थायी राजधानी बनाउन सकिन्छ ।
५ वर्षमा संरचना बनिसक्लान् । त्यो बेला राजधानीको लागि सङ्खुवासभा, तेह्रथुम र धनकुटाको सङ्गम क्षेत्र वसन्तपुरमा बनाउनु राम्रो हो । यहाँबाट भारत र चीन दुवै समदूरीमा पर्छ । मैले केहि समय अगाडि एउटा आर्टिकलमै यो लेखेको थिएँ । म त्यहाँ पुगेर आएको पनि छु ।

धरानले त अस्थायी राजधानी धान्ला । बसन्तपुरले कसरी स्थायी राजधानी धान्छ ?
मैले अघि नै भनेँ नि संरचना बनाउन ५ वर्ष लाग्ला । बनेपछि त धानिहाल्छ नि । मन्त्रालयहरू, मुख्यमन्त्रीको कार्यालय, मन्त्री परिषद्को कार्यालय, प्रदेश सभा र आवास क्षेत्रहरू बनाएर सार्न सकिन्छ ।
वसन्तपुर नेपालको पूर्व– पश्चिम लोकमार्ग अनि भारत–चीन जोड्ने उत्तरदक्षिण लोकमार्गले चौरस्ता बनाउने ठाउँ हो । नेपाल सरकारले नयाँ सहर बनाउने क्षेत्र बनाएको वसन्तपुर हो । संरचना र सडकहरू बनेपछि वसन्तपुरले प्रदेशको स्थायी राजधानी धान्न सक्छ । पहाडको विकास र दुवै छिमेकीसँग भौगोलिक समदूरीको लागि वसन्तपुर क्षेत्र योग्य छ प्रदेश राजधानीलाई ।