लेखनमा रुचि भएका मित्रहरू लेखनका लागि सुझाव मागिरहनुहुन्छ । त्यसैले मैले सामान्य १० वटा सुझाव बनाएको छु, आशा छ, काम लाग्दो नै होला । यदि कामलाग्दो लाग्यो भने धन्यवाद भन्न नर्बिसनु होला ।
१. सबैभन्दा पहिला ‘लेख्नु किन परेको ?’ भनेर सोच्नुस् । कुनै लेखक र कृतिको चर्चाले यस्तो मनोभाव आएको हो भने यसले दुःखबाहेक अरु केही दिँदैन । यदि साँच्चिकै मनैदेखि लेख्न मन लागेको हो भने चिन्ताको कुनै विषय छैन । पाउलो कोएलो भन्छन्, ‘हरेक मानिससित आफ्नो छिमेकीलाई भए पनि सुनाउने एउटा शानदार कथा हुन्छ । आफूसित पनि त्यस्तो कुनै कथा छ भने सुरुवात गरिहाल्नुस् ।’
२. प्रा. डा. डिपी भण्डारी भन्छन्, ‘लेखनको विषय त कुकुरको पुच्छर पनि हुन्छ तर त्यसलाई लेख्ने शैली भने आफ्नो चाहिन्छ ।’ शैली श्रमले बन्दैन । आफूलाई जसरी लेख्न मन लाग्छ, त्यसरी नै लेख्न थाल्नुस् । आफूभित्रको सर्जकलाई पागलपन दिनुस् । लेख्दै जाँदा आफूले पढेका लेखक र कृतिभन्दा एकदमै फरक हुन थाल्यो भने नआत्तिनुस्, खुशी हुनुस्, तपाई आफ्नो शैली निर्माण गर्दै हुनुहुन्छ ।
३. पुस्तकको पहिलो अध्याय नै महान् लेख्छु भनेर सोच्न थाल्नुभयो भने सोच्दासोच्दै समय घर्किन सक्छ । मार्खेज भन्छन्, ‘पुस्तकको पहिलो हरफले अन्तिम हरफ निर्माण गर्छ ।’ तर, मलाई लाग्छ प्रायः पुस्तकले पहिलो हरफ बीचतिरबाट पाउँछ । लेख्दै गएपछि, जब पुस्तकले एउटा आकार पाउँछ, त्यति नै बेला, पहिलो अध्याय पनि पाउँछ । धेरै लेखकहरू पहिलो खण्ड पुस्तकको बीचतिरबाट निकालेर अगाडि राख्छन् । त्यसैले शक्तिशाली सुरुवातको चिन्ता शुरुमै नगर्नुहोला ।
४. लेखिरहेका बेला आफ्नो लेखनीलाई कहिल्यै पनि अरु लेखकका प्रकाशित भइसकेका कृतिसँग नदाँज्नुस् । किनभने, पहिलो ड्राफ्ट कमजोर नै हुन्छ । हेमिङ्वे त पहिलो ड्राफ्टलाई ‘सिट’ भन्छन् । ड्राफ्टलाई अनेकपल्ट पुनर्लेखन गरेर प्रकाशित गरिन्छ । त्यसैले अनेकपल्ट पुनर्लेखन गरेर छापिएका कृतिका अगाडि आफ्नो पहिलो लेखनी कमजोर नै लाग्छ ।
५. आफूले लेखिरहेका कुरा धेरैलाई सुनाउँदै नहिँड्नुस् । धेरैपल्ट सुनाउँदासुनाउँदा त्यो विषय नै आफैँलाई पनि दिक्कलाग्दो लाग्न थाल्छ । र, कहिलेकाहीँ सुन्ने मान्छेको मुहारमा तपाईंले खाजेको उत्साह पनि नभेटिन सक्छ, जसले तपार्इंलाई निराश बनाउन सक्छ । लेखिरहेको कुरा सुनाउँदै हिँड्नु भनेको प्रेसर कुकरबाट बाफ लिक हुनुजस्तै हो, जसले सिटी बज्दैन ।
६. लेख्न शुरु गरेपछि, कहिले सकिएला भनेर नआत्तिनुस् । र, छोटो समयमै सक्छु भनेर कस्सिनुभयो भने केही हप्ता जाँगर त आउला, तर थकान र दिक्क लाग्ने हुन थाल्छ । जब रफ्तार रोकिन्छ, फेरि सुरुवात गर्न असाध्यै गाह्रो हुन्छ, गाडीको इन्जिन झ्याप्प बन्द भएर मेसिन जाम भएजस्तो । त्यसैले हरेक दिन लेख्नुस्, तर थोरैथोरै लेख्नुस् । प्रायः लेखकहरू दिनमा २ सय ५० शब्ददेखि १ हजार शब्द लेख्छन् । कापीमा हो भने १÷२ अनुच्छेददेखि ३ पन्नासम्म । हारुकी मुराकामी हजार शब्दको हाराहारीमा लेख्छन् भने खालिद हुसेनी ३ पन्ना । सगरमाथा चढ्नेहरू दगुर्दैनन् तर एक—एक कदम गरेर चुचुरोमा पुग्छन् ।
७. लेखनमा सबैभन्दा ठूलो कुरा अनुशासन हो । अनुशासन बिनाको प्रतिभा फक्रिन सक्दैन । हरेक दिन लेख्छु भनेर वाचा गर्नुस् र त्यो वाचालाई पूरा गर्नुस् । २४ घण्टामा आफूलाई पायक पर्ने कुनै एक घण्टा छुट्याउनुस् । र, त्यो समयमा मुड चलोस्, या नचलोस्, लेखिरहनुस् । केही पनि फुरेन भने आफ्नै नाम मात्रै भए पनि लेखिरहनुस् । बिस्तारै तपाईले छुट्याएको समय दैनिकीसित गाँसिदै जान्छ र सजिलो हुन्छ ।
८. किताब एक तिहाइसम्म लेख्दा आफँैलाई पनि बारम्बार लागिरहन्छ, म के सही कथा र शैलीमा हिँडिरहेको छु ? मलाई लाग्छ, हरेक पुस्तकले आधाआधी भएपछि मात्र कथालाई चाहिएको भाषा र शैली पाउँछ । र, प्रायः लेखकहरू बीचतिरबाट निस्केको भाषा र शैलीलाई फेरि अगाडिबाट मिलाउँदै ल्याउँछन् ।
९. दिनदिनै लेख्दा आउने समस्या के हो भने अघिल्लो दिनको जस्तो भावना र ऊर्जा अर्काे दिन नहुन सक्छ । आज केबाट शुरु गरौँ भनेर लामो समय टोलाउनुपर्ने हुन्छ । त्यसैले अघिल्लो दिन मनमा आएजति कुरा सबै नलेख्नुस् । अलिकति भोलिपल्टलाई बाँकी राख्नुस् । भोलिपल्ट मनको बाँकी कुरा लेख्नु भयो भने अरु आफैँ थपिँदै जाने सम्भावना हुन्छ ।
सङ्गीतको शौखिन हुनुहुन्छ भने एउटा सङ्गीतको फोल्डर बनाउनुस् । हरेक दिन त्यही फोल्डर सुन्दै लेख्ने गर्नुस् । मलाई लाग्छ, तपार्इंले सधैँ सुनिरहेको सङ्गीत पुस्तकको ब्याकग्राउन्ड म्युजिकजस्तो हुँदै जान्छ । जब सङ्गीत सुन्नुुहुन्छ तब सङ्गीतले नै कथाको संसारमा पु¥याइदिने सम्भावना पनि हुन्छ ।
१०. स्वास्थ्य सबैका लागि महत्वपूर्ण हुन्छ नै, लेखनमा पनि झन् महत्व नै हुन्छ । खानपिन र हिँडडुलमा ख्याल राख्नुस् । खानाको गडबडी र कम शारीरिक अभ्यासले ग्यास्टिक जस्ता रोग निम्त्याउँछन् । पोलिरहेको छाती वा पेटले अक्षर गोडमेल गर्न गाह्रै हुन्छ । सकेसम्म हिँडाइलाई महत्व दिनुस् । हिँड्दा आफूले लेखिरहेका कुरा दिमागमा खेल्छन् र कहिलेकाहीँ अनेकपल्ट घोरिँदा पनि नआएका कुरा हिँडाइका क्रममा आउँछन् । पैतालाको रफ्तारले दिमागका बन्द चेपहरू खुल्छन् भन्ने मलाई लाग्छ ।
ह्याप्पी राइटिङ
(लेखकको फेसबुक पेजबाट )
_1720278409.jpg)
