इटहरीः साथीको सङ्गतले मान्छेलाई बाँच्न सिकाउँछ । साथी जस्तो भयो, कुरा त्यस्तै हुन्छन् अनि व्यक्तिलाई कुन बाटोमा हिड्ने भन्ने कुरामा पनि साथी सङ्गतले ठूलो प्रभाव पार्ने रहेछ ।
साथसँगै व्यक्तिलाई कुन बाटोमा हिँडाउने भन्ने कुरा शिक्षा पनि हो । त्यस्तै साथ र शिक्षाले रामधुनी नगरपालिकाका धिरज कटुवाललाई व्यवसायी बनाइदिएको रहेछ । इटहरीको कस्तुरी कलेजमा बिजनेस एडमिनेस्ट्रेसनमा स्नातक गरेका धिरजको जीवनलाई पढाई र साथी सङ्गतले बिजनेस गर्नुपर्छ भन्ने सिकायो । हुन पनि पढ्ने बिजनेस अनि गर्ने अर्को पनि त भएन नि । अलिक महँगै कलेज भएको हुनाले पढेपछि कि त जागिर नै खानुपर्छ कि त आफ्नै व्यापार व्यवसायमा होमिनुपर्छ भन्ने मानसिकता बोकेका सारथीहरु धिरजका साथीहरु थिए । त्यसैले पनि हतारमा सोचेर फुर्सदमा पछुताउनुपर्ने अवस्था आएको रहेनछ । “सायद कस्तुरीको ठाउँमा अर्को कलेज र बिजनेस एडमिनिस्ट्रेसनको ठाउँमा अर्को विषय पढेको हुन्थँे भने बिजनेस गर्ने मानसिकता हटाएर वैदेशिक रोजगार ताक्नुपर्ने अवस्था पनि आउन सक्थ्यो ।” धिरज भन्दै थिए ।
धिरजले आफू पढाइ गर्दैगर्दा उद्योगको सपना देखेका रहेछन्,त्यो पनि स्टेशनरी उद्योगको । जुन हरेक व्यक्तिको आवश्यकता पनि हो । सँधैभरि निरन्तर चलिरहने भएकोले पनि स्टेशनरी उद्योगको सपना देखेर त्यसैको सुरुवात गरेको धिरज बताउँछन् । खोटाङ्ग जिल्लाको मात्तिममा जन्मेहुर्केका धिरज कटुवाल रामधुनी नगरपालिकास्थित झुम्काको आइप्रोक स्टेशनरी उद्योगका सञ्चालक हुन । हामीले पूर्वी बजारको नियमित स्तम्भको लागि धिरजसँग भेट्ने प्रस्ताव गर्याैँ । काम विशेषले राजधानी हाँकिन लागेका धिरजले तुरुन्त हाम्रो प्रस्तावलाई स्वीकार गरे । उनकै आइप्रोक स्टेशरी उद्योगको कार्यालयमा धिरजलाई हामीले भेट्यौँ र उनको सङ्घर्षको कथा पनि सुन्यौँ । सङ्घर्ष जहाँ पनि हुन्छ । तर सङ्घर्ष यस्तो होस्, जसले सफलतासम्म धकेलोस् । अनि मात्र त्यो कठोर सङ्घर्षको मिठो फल मिल्छ । हो त्यसैलाई सफलता भनिन्छ । धिरजको बुझाइ पनि त्यही रहेछ सफलताको विषयमा ।
विगत ८ वर्षदेखि स्टेशनरी उद्योग सञ्चालन गरिरहेका धिरज आफू आजसम्म सफल भई नसकेको बताउँछन् । तर सङ्घर्ष भने अथाह गरेका रहेछन् । बुवाको देहान्तपछि जिम्मेवारी आफूमाथि आएकोले पनि सङ्घर्षदेखि कहिल्यै नथाक्नेगरी पाठ सिकाएको धिरजको अनुभव छ । उमेरको हिसाबले धिरज बल्ल ३० वर्षका भए तर परिपक्वता हेर्दा लाग्छ, उनी प्रौढ हुन् । सुरुवाति चरणमा आफ्ना सामान व्यापारीसम्म पुर्याउन गाह्रो हुने गरेको, ठूला उद्योगसँग कारोबार गरिरहेका व्यापारीहरु साना उद्योगीबाट सामान नलिने, लिए पनि भनेको समयमा पैसा नदिने गर्दा निकै समस्या भएको धिरजको अनुभव रहेछ । “ठूलाको हालिमुहाली हुँदा राम्रा व्यापारीसम्म जान नसकिने र नराम्रोमा आफ्नो सामान दिँदा पैसा नउठ्ने समस्या निकै भयो ।” धिरजले अघि भने । सानो लगानीबाट सुरु गरेको व्यवसाय, आफ्नो सवारी साधन नहुँदा बजार जान, सामान ढुवानी गर्न पनि निकै गाह्रो भएको रहेछ त्यतिबेला धिरजलाई । अहिले दिन फिर्दै गए । सङ्घर्ष त एक हिसाबले जारी नै छ । तर यतिबेला उनको उद्योगमा ११ जना स्टाफ छन् जो धिरजको सपनालाई साथ दिइरहेका छन् र आफ्नो परिवारलाई माड पनि ।
स्टेशनरीका क्षेत्रमा समस्या त अहिले पनि छ । सामान ढुवानी गरेर खोटाङ्ग, ओखलढुङ्गा, सोलुखुम्बुसम्म पुर्याउँछन् धिरज तर समयमा पैसा उठ्दैन । व्यापारमा विश्वासको कमी छ । जहाँ विश्वास हुँदैन, त्यहाँ समस्या नै समस्या हुन्छ । तर आफू भने क्षणिक लाभ हेर्नेभन्दा लामो अवधिको फाइदा हेरेर व्यवसाय गर्ने गरेको धिरज सुनाउँछन् । कापी, रजिस्टर, डायरीलगायत स्टेशनरीका सामान उत्पादन गर्ने आइप्रोक स्टेशनरी उद्योग २०७० साल पौष २६ गते दर्ता भएर सञ्चालन भएको रहेछ । अहिले आइप्रोकले आफ्नो व्यवसायलाई कापी र रजिस्टरमा मात्र सीमित गरेको छैन । आइप्रोकसँग आफ्नै प्रिन्टिङ्ग प्रेस पनि छ । साथमा स्टेशनरीका सामान पनि आइप्रोकले सप्लाई गर्दो रहेछ । सेलो पेनका साथमा पेन्सिल, सार्पनर पनि धिरजले आइप्रोकमार्फत् सप्लाई गर्दा रहेछन् । पछिल्लो समयमा प्रदेश १ का धेरै ठाउँमा आफूले स्टेशरीका सामान सप्लाई गर्ने गरेको धिरज बताउँछन् । कापी लगायतका स्टेशनरीका सामानमा अन्य स्टेशनरी पसलभन्दा आइप्रोकको उद्योग नै भएको हुनाले सस्तो मूल्यमा पाइने रहेछ । एक दर्जन कापीका लागि चतराबाट पनि यहाँसम्म आफ्ना ग्राहकहरु आउने गरेको धिरजले हामीलाई बताए । अहिले पनि धिरजले आफ्नो स्टेशनरीबाट झुम्काका विद्यार्थीहरुको लागि ३१ प्रतिशतसम्म छुट दिइरहेका रहेछन् ।
त्यसो त धिरजले रामधुनी नगरपालिकाको झुम्का क्षेत्रका धेरै निजी विद्यालयहरुको पुस्तक पनि सप्लाई गर्दा रहेछन् । स्टेशनरी उद्योगमा आवश्यक पर्ने मुख्य कच्चा पदार्थ भनेको कागज हो । नेपालमै पनि अहिले निकै कागज उद्योगहरु खुलेका छन् । तर समयको माग भनेको क्वालिटी हो । भनेजस्तो गुणस्तर नेपालमा नपाइँदा धेरैजसो कागज छिमेकी देशबाटै आयात हुने गरेको छ । “नेपालमा पनि राम्रो कागज उद्योगहरु छन् तर क्वालिटीका कारण विदेश जानुपर्ने बाध्यता छ ।” धिरज भन्दै थिए । जीन्दगी कहाँ सँधै सरल र सुखमय हुन्छ र ? ५ वर्षअगाडि आफ्नै स्टेशनरीको सामान डेलिभरी गर्ने क्रममा धिरजको बोलेरो गाडी दुर्घटना भएको रहेछ । त्यसैबेला धिरजले आफनो काका र एक जना दाईलाई गुमाउनु परेको तितो यथार्थ बेलाबेला उनको मानसपटलमा आइरहन्छ । भर्खरै खरिद गरेको नयाँ गाडी २÷३ लाखमै सल्टाउनु परेको थियो भने क्षतिपूर्ति र अन्य गरेर झण्डै ६० लाख रुपैयाँको हाराहारीमा क्षति भएको रहेछ धिरजको त्यतिबेला ।
हामीले धिरजलाई पछिल्लो युवा पुस्तालाई देशमै सम्भावना खोज्न के गर्नुपर्छ भनेर पनि सोध्यौँ । अहिलेको युवा पुस्ताले देशमा सम्भावना नदेखेर वैदेशिक रोजगार रोज्नुमा हौसला र साहस दिने मान्छेको कमी रहेको धिरजको बुझाइ छ । “देशमा जे गरेपनि मानप्रतिष्ठा साथै पब्लिक रिलेसन पनि बढ्छ साथमा कमाइ पनि गर्न सकिन्छ । खर्च त विदेश जान पनि त लाग्छ नि । सबैभन्दा पहिला त हामीले सोच बदल्नुपर्छ । युट्युब हेरेकै भरमा पनि थुप्रै बिजनेस आइडियाहरु निकाल्न र सानो लगानीमा देशमै केही गर्न सकिन्छ ।” धिरज भन्छन् ।
