धरान/ धरानसहित पूर्वका प्रमुख धार्मिक स्थललाई जोडेर प्याकेज तयार गर्न सके त्यसले समृद्धि ल्याउन सक्ने सरोकारवालाहरूले औँल्याएका छन् ।

धार्मिक पर्यटनले अर्थतन्त्रमा पारेको प्रभावको विषयमा पिण्डेश्वर बाबाधाम समिति धरानले आयोजना गरेको अन्तरक्रियाका वक्ताहरूले प्रदेशभरिका महत्वपूर्ण धार्मिक धरोहरहरूलाई समेटेर प्याकेज वा सर्किट बनाउन पनि सुझाव दिएका छन् । तीर्थयात्रीहरूबाट आम्दानी हुन नसक्ने भ्रमलाई त्यागेर उनीहरूको बास लम्ब्याउन आवश्यक कार्यक्रम बनाउनुपर्ने पनि सरोकारवालाहरूको भनाइ थियो । कार्यक्रममा कार्यपत्र प्रस्तुत गरेका प्राध्यापक एवं अर्थशास्त्री राजेन्द्र शर्माले भारतका वनारस, हरिद्वार, उज्जैन, पुरी, तिरुपतिलगायतका शहरहरूको बाँच्ने आधार त्यहीँका प्रसिद्ध मन्दिरहरू भएको उदाहरण दिँदै नेपालमा पनि प्रसिद्ध मठमन्दिरलाई पर्यटनको माध्यमबाट आर्थिक उपार्जनसँग जोड्न सक्नुपर्ने बताए । उनले तीर्थयात्रीहरू आम्दानीको स्रोत होइनन् भन्ने भ्रम त्याग्नुपर्नेमा जोड दिँदै भने, ‘यो भ्रम हटाउनुपर्छ, र तीर्थयात्रीहरूलाई बस्ने, खर्च गर्ने वातावरण बनाउनुपर्छ । तीर्थयात्रीहरूले आएर फोहोर मात्र गर्छन् भन्ने सोच हटाउनुपर्छ ।’

धार्मिक स्थलहरूमा आउने तीर्थयात्रीहरूलाई खाने, बस्ने र खर्च गर्ने वातावरण बनाउन नसक्दा अपेक्षित लाभ लिन नसक्ने अर्थशास्त्री शर्माको भनाइ थियो । त्यसको लागि स्थानीय सरकार, राज्य वा पर्यटनमा काम गर्ने संगठित संस्थाहरूले पहल गर्नुपर्ने उनको धारणा थियो । धरान उपमहानगरभित्र दन्तकाली, पिण्डेश्वर, बुढासुब्बा, विष्णुपादुका, पञ्चकन्याजस्ता महत्वपूर्ण धार्मिक स्थलहरू छन् । ती धार्मिक धरोहरसँग आसपासको बराहक्षेत्र, रामधुनी, हलेसी, पाथीभरालाई पनि जोडेर पर्यटन उद्योग चलाउने अवसर भएको पनि शर्माको भनाइ थियो । धरान आउने एक तीर्थयात्रीलाई २ दिन बसाउन सक्दा वर्षमा करोडौं आर्थिक लाभ पुग्ने शर्माको ठहर थियो ।

कार्यपत्रमाथि टिप्पणी गर्दै आर्थिक मामलाका जानकार कृष्णकुमार अग्रवालले धार्मिक पर्यटनबाट विकास र समृद्धिको सम्भावना भए पनि एउटा मात्र क्षेत्रको प्रवद्र्धनबाट भने नहुने बताए । उनले सबै क्षेत्रलाई समान रूपले अघि बढाउनुपर्नेमा जोड दिँदै विभिन्न धार्मिकस्थल समेटेर धार्मिक करिडोर वा प्याकेज बनाउन सुझाए । ‘एउटा मात्र गन्तव्यको प्रवद्र्धन र विकासले समृद्धि सम्भव हुन्न । धरानमा भएको धार्मिक धरोहरहरूसँग वराहक्षेत्र, रामधुनी, हलेसी, पाथीभरा पनि जाडेर धार्मिक करिडोर बनाउनुपर्छ,’ अग्रवालले भने ।

धरानका राजनीतिकर्मी मुरारी सुवेदीले पनि प्रदेश १ मा भएका प्रमुख धार्मिक स्थललाई जोडेर शक्तिपीठ सर्किट बनाउनुपर्ने धारणा राखे । उनले हलेसी, दन्तकाली, छिन्ताङ, माइपोखरी र पाथीभरालाई शक्तिपीठ सर्किटमा समेटेर धार्मिक पर्यटकहरूलाई सबै शक्तिपीठमा पु¥याउने प्याकेज र पहलको खाँचो रहेको बताए ।

सुवेदीले भने, ‘तर, हामीले पर्यटन प्रोडक्ट बनाएर मार्केटिङ गर्न सकेका छैनांै, हामीसँग के छ ? हामी के सुविधा दिन सक्छौं भनेर प्रचार गर्न सकेका छैनौं ।’