तेहरानः ‘ऊ मलाई निकै मायालु तरिकाले हेर्छ। आफ्ना सुन्दर आँखाले मलाई बाहिर डुलाउन इशारा गर्छ । उसलाई बाहिर लाने हिम्मत म गर्न सक्दिनँ । डुल्न जाँदा हामी दुबै गिरफ्तार हुनेछौँ, घरमा कुकुर पालेकी मासा भन्छिन् । इरानको राजधानी तेहरानमा कुकरलाई डुलाउनु अपराध हो । घरबाहिर डुलाउन लगेको खण्डमा प्रहरीले जनावर जफत गर्छ भन्ने त्यसको धनीलाई गिरफ्तार । नागरिकको सुरक्षाका खातिर सार्वजनिक क्षेत्रमा घरपालुवा जनावरलाई प्रतिबन्ध लगाइएको प्रहरी अधिकारीहरूको भनाइ छ । केही समयभित्रै इरानले घरपालुवा जनावर समेत राख्न नपाउने गरी विधेयक पारित गर्दैछ । प्रस्तावित विधेयकअनुसार विशेष समितिबाट अनुमति नपाएकाहरूले घरपालुवा जनावर राख्न पाउने छैनन् । स्वीकृतिबेगर कुकुर, बिरालो, कछुवा वा खरायोसहित अन्य जनावर पालेको, आयात गरेको वा बेचेको खण्डमा ८ सय अमेरिकी डलरसम्म जरिवाना तिर्नुपर्ने प्रावधान राखिएको छ ।
इरानमा यो कानुनबारे दशक अघिदेखि बहस हुँदै आएको छ । ‘घरपालुवा जनावर जफत गरेर चिडियाखानामा राख्ने वा मरूभूमिमा छोडिदिने इरानी सांसदहरूको नियत हो,’ इरान पशु चिकित्सा संघका अध्यक्ष पायाम मोहेब्बी भन्छन् । केही वर्षयता विभिन्न चरणमा यो कानुनबारे चर्चा हुने गरेको छ । कुकुर पाल्नेलाई शारीरिक सजायको प्रबन्धसमेत राखेर कानुन बनाउन खोजेको निकै समय भयो तर सरकारको यो योजना सफल हुन सकेको छैन,’ मोहेब्बीले भने । घरपालुवा जनावर जफत गर्ने र धनीलाई जरिवाना कारबाही हुने प्रावधान सहितको विधेयकको कडा विरोधी हुन् मोहेब्बी । इरानका ग्रामीण भेगमा कुकुर पाल्ने चलन नै छ । २० औं शताब्दीदेखि घरपालुवा जनावरहरू शहरी जीवनको समेत प्रतीक बन्न थाले । मध्यपूर्वी मुलुकमध्ये पशु कल्याण कानुन पारित गर्ने इरान पहिलो मुलुक हो । सन् १९४८ मा उसले त्यो कानुन पारित गर्दै मुलुकमा पशुअधिकार समेत सुनिश्चित गरेको थियो । त्यहाँ राज खानदानहरूले पनि कुकुर सहितका घरपालुवा जनावर पाल्थे ।
सन् १९७९ को इस्लामिक क्रान्तिपछि स्थितिमा परिवर्तन आएको हो । इस्लामिक संस्कारमा जनावरहरू अपवित्र हुने भएकाले यस्तो कानुन प्रस्तावित गरिएको तर्क हुने गरेको छ । नयाँ शासकको नजरमा कुकुर पाल्नु पश्चिमाकरणको प्रतीक हो। त्यसैले पनि घरपालुवा जनावरलाई निषेध गर्न खोजिएको हो । ‘कुकुर पाल्नेबारे ठोस कानुन नै छैन । प्रहरीले कुकुर पाल्नु पश्चिमाकरणको प्रतीक भन्दै कुकुर पाल्नेहरूलाई गिरफ्तार गरिरहेको छ,’ तेहरानका पशु चिकित्सक अस्कन शिमिरानी भन्छन् । जफत गरिएका जनावर राख्न निम्ति छुट्टै कारागार समेत बनाइएको छ । तर जनावरहरूलाई बिजोग गरी राखिएको छ । ‘जफत गरिएका जनावरलाई निकै समय खुला स्थानमा भोकै छोडियो । उनीहरूको बिजोग त भयो नै, जनावरका धनीहरूले पनि अनावश्यक कष्ट व्यहोरिरहेका छन्,’ शिमरानीले भने ।
पश्चिमा राष्ट्रले इरानलाई प्रतिबन्ध लगाएपछि यो विधेयक ल्याइएको चर्चा पनि हुने गरेको छ । घरपालुवा जनावरको खाना आयात बन्द गर्ने उद्देश्यले कानुन प्रस्ताव गरिएको सरकारको तर्क छ । तीन वर्षदेखि घरपालुवा जनावरका लागि खाना आयात गर्न इरानले प्रतिबन्ध लगाए पनि विभिन्न तरिकाले खाना भित्रिरहेको छ । सानोतिनो कुरामा प्रतिबन्ध लगाए पनि इरानमा अधिकांश वस्तु विदेशी नै छन् । ‘घरपालुवा जनावरका निम्ति तस्करी गरिएका खानामै आश्रित छन् इरानीहरू । घरेलु उद्योगले उत्पादन गरेका खाना खुवाउन लायककै छैनन्,’ मोहेब्बीले भने । प्रतिबन्धवाला कानुन कुकुरलाई मात्रै लक्षित होइन । गोहीदेखि बिरालोसमेत त्यसमा पर्छन् । बिरालोको विश्वमै प्रख्यात पर्सियन बिरालो यो कानुन आएपछि अब इरानमै राख्न पाइने छैन । ‘पर्सियन बिरालोको घर इरानमै त्यही बिरालो अब सुरक्षित हुने छैन के यो कुरा जायज हुनसक्छ ?’ एक पशु चिकित्सकले भने ।
यो कानुन ल्याउनुको पछाडि कुनै तुक नरहेको पशु चिकित्सकको मत छ । ‘यो कानुन पारित भएको अवस्थामा आगामी पुस्ताले हामीलाई कुकुर र विरालो पाल्न निषेध गर्ने कुकुर बिरालाको रूपमा सम्झने छन्,’ मोहेब्बीले भने । आफूले पालेको घरपालुवा जनावरको भविष्यप्रति मासा निकै चिन्तित छिन् । ‘मैले मेरै सन्तान बराबर गरेर पालेको जनावरको बिजोग म हेर्न सक्दिनँ । उनीहरूले यो कानुन पारित गरे मैले छोरालाई झैं स्याहार र माया गरेर पालेको कुकरलाई बेवारिसे छोड्न सक्दिँन,’ मासाले भनिन् । -बीबीसीबाट
