भोजपुरः अन्नबाली सप्रियोस् भनेर विशेषतः प्रकृतिको पूजामा केन्द्रित किरात राईहरूको साकेला पर्व पछिल्लो समयमा अन्य जातिहरूकोसमेत जमघटको थलो बन्दैछ ।
वर्षको दुईपटक बैशाखे र मंसिरे पूर्णिमाको अवसर पारेर मनाइने चण्डी नाच भनेरसमेत चिनिने साकेला पर्वमा पूर्वी पहाडका गाउँ र बस्ती यतिखेर ढोल र झ्याम्टाले गुञ्जिएका छन् ।
बाली लगाउने र भित्र्याउने समय पारेर बैशाख र मंसिरको पूर्णिमादेखि १५ दिनसम्म यो पर्व मनाउने गरिएको छ । वर्षभरका आफ्ना व्यथालाई थाँती राखेर साथीभाइ, छरछिमेकी भेला भएर किरात राईहरू एकअर्कामा यो पर्वको शुभकामना बाँड्छन् । खेतबारीमा लगाएको अन्नबाली राम्रो होस, आफू र परिवारजनमा रोगव्याध नलागोस् भनेर प्रकृतिलाई नै सम्पूर्ण शक्ति मान्दै साकेला नाचिने चलन रहिआएको किरात राई यायोक्खा भोजपुरका अध्यक्ष पाविहाङ राई बताउँछन् । बाली लगाउने समय बैशाखमा उँभौली र भित्र्याउने समय मंसिरमा उँधौली पर्वको रूपमा चण्डी पर्व मनाउने गरिन्छ ।
किरात राईहरूको बाहुल्यता रहेको भोजपुर, खोटाङ, ओखलढुङ्गा, उदयपुर, धनकुटा लगायतका जिल्लामा यो पर्वको रौनकता निकै पाइन्छ । किरातबाहेकका अन्य समुदायका मानिस पनि मन खोलेर यो पर्वमा सँगसँगै नाचेर शुभकामना आदानप्रदान गर्छन् ।
नागरिक समाज भोजपुरका अगुवा परशुराम तिवारीको विचारमा मिश्रित समुदाय बसोबास रहेको आफ्नो थातथलोमा एकअर्काको संस्कृति र रीतिरिवाजमा हातेमालो गर्ने बानीले सामाजिक एकता मजबुत बनाउन मद्दत पुगेको छ ।
साकेला नाच्न सदरमुकाम र ग्रामीण केन्द्रहरूमा सयौंको सङ्ख्यामा मानिसको जमघट हुन्छ । सवारीबाट ओहोरदोहोर गर्न सहज भएपछि त घर बाहिर गएकाहरू पनि पछिल्लो समयमा आफ्नो थातथलोमा फर्केर यो पर्व मनाउँछन् ।
नाक्छोङ धामीको नेतृत्वमा किरात राईहरूले हातमा स्याउला बोकेर लोकभाकामा चण्डी नाच्छन् । अन्न बाली लगाउन तयार गर्दादेखि भित्र्याउनेसम्मका विभिन्न चरणहरूलाई नृत्यको तालमा अभिनय गरिने प्रचलन छ । त्यस्तै आफ्ना पुख्र्यौलीको सम्झनामा घरभित्र देउता मानिएको चुलो र अन्न राख्ने भकारीमा पूजाआजा गरी कुखुरा काटेर बलीसमेत दिने चलन रहेको भोजपुर ओख्रेका बलराम राईको भनाइ छ ।
चण्डी पर्व किरात समुदायका राई, लिम्बू, याख्खा र सुनुवारले फरकफरक नाममा मनाउने गरेका छन् । यो नाचमा साकेवा, साकेला, साकेन्वासहितका परम्परागत रूपमा चलिआएको छुट्टाछुट्टै सिली (गीत) को प्रयोग गरिन्छ ।
_1720278409.jpg)
