विराटनगरः तत्काल जग्गा अधिग्रहण गरी संरचना निर्माणमा रोक लगाउन नसके विराटनगरमा विमानस्थलको बिस्तार एवं स्नरोन्नति चुनौती बन्न सक्ने देखिएको छ ।

क्षेत्रीय तथा अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्डमा बिस्तार गर्ने अवधारणा अगाडि सारिएको विमानस्थल आसपास बस्तीसँगै बनिरहेका अग्ला संरचना विमानस्थलका लागि अवरोधक हुन सक्ने देखिएको हो ।

नागरिक उड्डयन प्राधिकरण विराटनगर कार्यालयले भूमि प्रशासन सम्बन्धी कार्य गर्ने मालपोत कार्यालय, नापी कार्यालय, निर्माण अनुमति प्रदान गर्ने महानगरपालिका तथा स्थानीय वडा कार्यालयलाई समेत यस विषयमा सचेत रहेर मात्रै स्वीकृति प्रदान गर्न अनुरोध गरिसकेको छ ।

प्रदेश सरकारको समेत प्राथमिकतामा परेको विमानस्थल बिस्तार तथा स्तरोन्नतिका लागि बाधक देखिएका विषयलाई समयमै सुल्झाउनुपर्ने देखिएको हो ।

विमानस्थलदेखि पूर्वतर्फ जमिन अधिग्रहण गर्न सक्ने अवस्था छैन । पूर्वतर्फ बनेका अग्ला संरचनाले वायुयान उडान र अवतरणमा जोखिम बढाएको भन्दै नागरिक उड्डयन प्राधिकरणले ४ बिघा ८ कठ्ठा जमिन यस अगाडि अधिग्रहण गरिसकेको छ । संरचना बनिसकेको जमिन महङ्गो मूल्यमा अधिग्रहण गर्नुपरेको प्राधिकरणका विराटनगर प्रमुख टेकनाथ सिटौलाले बताए ।
सिटौलाका अनुसार विमानस्थललाई पूर्वतर्फ बिस्तार गर्न त्यहाँ भएको शहरीकरण तथा मुख्य राजमार्गले गर्दा सम्भव छैन । उत्तर र दक्षिणतर्फ समेत अग्ला संरचनासहितको बस्ती विस्तार भइरहेकाले पश्चिमतर्फको जमिन तत्काल अधिग्रहण गरी भवन निर्माणमा रोक लगाउनुपर्ने अवस्था आएको प्रमुख सिटौलाको भनाइ छ ।

बस्ती बिस्तार र संरचना निर्माण हुनु अगावै विमानस्थलका लागि आवश्यक पर्ने जमिन अधिग्रहण गर्न नसके वायुयान उडान र अवतरणमा पार्ने प्रभाव अझ बढ्न सक्ने सिटौलाको भनाइ छ । पश्चिमतर्फको जमिनसँगै उत्तर र दक्षिणतर्फ हुने आसपासको क्षेत्रका संरचना निर्माणमा समयमै रोक लगाउनुपर्ने बताइन्छ ।

क्षेत्रीय अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको रूपमा विस्तार एवं स्तरोन्नति गरेर मात्रै नपुग्ने र अन्तर्राष्ट्रिय हवाइ सेवाको मापदण्डअनुसार चारैतर्फको अवस्थासमेत सन्तुलित रहनुपर्ने भएकाले आवश्यक पर्ने जमिन अधिग्रहणमा ढिलाइ गर्दा विमानस्थल बिस्तार सम्भव हुन नसक्ने प्रमुख सिटौलाको दाबी छ ।

प्राविधिक रूपमा विमानस्थललाई २ हजार ४ सय मिटरमा बिस्तार गर्न १ सय २५ बिघा जमिन अधिग्रहण गर्नुपर्ने देखिएको छ । २ सय सिट क्षमता भएका मेडियम जेट वायुयान उडान र अवतरणका लागि यो दूरी भएको धावनमार्गले पुग्ने बताइएको छ ।
तर, अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको रूपमा ३ हजार मिटरमा विस्तार गर्नका लागि २ सय ५० बिघा जमिन अधिग्रहण गर्नुपर्ने हुन्छ । त्यसका लागि उत्तर र दक्षिणतर्फको जमिनको क्षेत्रफल समेत विमानस्थलका लागि आवश्यक पर्छ । विस्तारित क्षेत्रको २ हजार ८ सय मिटरमा रहेको केशलिया खोला ३ दशमलव ५ किलोमिटर डाइभर्सन गर्नुपर्ने चुनौती पनि छ ।

प्रदेश सरकारले विमानस्थललाई ३ हजार मिटरमा बिस्तार गर्ने निर्णयसहित सङ्घीय सरकार समक्ष प्रस्ताव लैजान लागेको छ ।

शहरी क्षेत्रमा जग्गाको मूल्य बढ्दै गएकाले ढिलो गर्दा बढी भार खेप्नुपर्ने बाध्यतालाई पन्छाउन तत्कालै जग्गा अधिग्रहणको प्रक्रिया बढाउनुपर्ने देखिएको हो । विमानस्थल स्तरोन्नतिका लागि वातावरणीय र सामाजिक मुद्दा अवरोधक देखिएका छैनन् । तर, आसपासको क्षेत्रमा बनेका अग्ला संरचनाले सुरक्षित नहुनेमा आशङ्का जन्माइरहेको सिटौलाको भनाइ छ ।

१ सय १५ बिघा क्षेत्रफल रहेको हालको विमानस्थलको धावनमार्ग १ हजार ५ सय मिटरको छ । अहिले ७२ सिट क्षमता भएका ५ वटा जहाज राख्न मिल्ने वायुयान एप्रोन, धावन मार्ग र एप्रोनलाई जोड्ने २ वटा ट्याक्सी वे, वायुयान पथ प्रदर्शन उपकरण, रात्री उडान र अवतरणका लागि एयरफिल्ड लाइटिङ सिस्टम जडान गर्नुपर्ने हुन्छ । अग्नि निवारण तथा उद्धार सेवा, हवाइ इन्धन, हवाइ सञ्चार सेवा, हवाइ ट्राफिक नियन्त्रक सेवा, मौसमी सेवाजस्ता पूर्वाधार रहेको छ ।