रुषा थापा
सरकारी कर्मचारी कार्यालयमा भेटिनुपर्ने हो । उनीहरु जनताको काम लागि हुन् । जनताले तिरेको करबाट कर्मचारीहरुले तलबभत्ता र सेवासुविधा उपभोग गर्छन् । जागिर खाने समयमा पनि जनता र राष्ट्रको हितका लागि काम गर्ने कसम खाएका हुन्छन् ।
तर, पछिल्लो समय कर्मचारीहरु आफ्नो कामप्रति जिम्मेवार देखिन्न । अहिले सरकारी विद्यालयमा शिक्षकशिक्षिका भेटिदैंनन् । कुनै सरकारी कार्यालय, विभाग, मन्त्रालयमा जाँदा पनि कर्मचारीहरुको कुर्सी खाली देखिन्छ । कर्मचारीहरु कता गए त ? यसबारे सर्वसाधारण अन्यौलमा पर्छन् ।
कार्यालय नगई कर्मचारीहरु आफ्नो पार्टीको कार्यक्रममा जान्छन् । घरजग्गा र सेयर दलाली काम गर्न पुग्छन् । अर्को, हिजो भ्रष्टाचार वा गैरकानूनी रुपमा कमाएर सहकारीमा जम्मा गरेको रकम डुबेपछि सहकारी धाइरहेका छन् । कतिपय कर्मचारीले त व्यापारव्यवसाय पनि सञ्चालन गरेका छन् ।
अनि उनीहरु कार्यालय जादैंनन् । र, आफ्नो पसलमा व्यापार गरेर बस्छन् । सरकारी सेवामा नियुक्त भएदेखि सेवा गरेको अवधिको गणना गरिन्छ । सरकार कर्मचारीलाई महिना मर्नेबित्तिकै तलब वा पेन्सन उपलब्ध गराउँछ । पछिल्लो समय अधिंकाश कर्मचारी दलाली छन् । कोही घरजग्गा, गाडी र सेयर दलाली छन् त कोही मिटरब्याजमा पैसा लगाउँछन् ।
जागिर एकातिर गर्ने अनि काम चाहिँ अर्कोतिर गर्छन्, कर्मचारीहरु । यसले गर्दा न त जनताले छिटोछरितो रुपमा सेवा पाएका छन् न त राज्यको ढुकुटीमा राजस्व गइरहेको छ । कानूनअनुसार कर्जाको दश प्रतिशतभन्दा बढी ब्याज लिन पाइदैंन । तर, अहिले कर्मचारीहरुले मिटरब्याजमा पैसा लगाइरहेको सुनिन्छ ।
एक लाख कर्जा दिएर मासिक दश हजारदेखि तीस हजारसम्म ब्याज लिइरहेका छन्, कर्मचारीहरु । सरकारी सेवामा तल्लो तहमा कार्यरत कर्मचारीको समेत तीन–चार वटा घर भेटिन्छ । बैंकमा लाखौं रकम रहेको पाइन्छ । अन्य क्षेत्रमा पनि थुप्रै लगानी गरिएको पाइन्छ । सरकारले बहालवाला वा पूर्वकर्मचारीको सम्पत्ति छानबिन गरे सबै भ्रष्टाचारमा तानिनेछन् ।
यस्ता भ्रष्टाचारी कर्मचारी भने समाजमा ठाडो शिर लगाएर हिड्ँछन् । सुकिलामुकिला भएर हिडँछन् । जनताले यीनीहरुको सामु आफ्नो शिर निहुप्याउनुपर्छ । सर्वसाधारण ठगेर अर्बपति बनेका विनोद चौधरीका भाई उद्योगपति अरुण चौधरी सरकारी जग्गा हिनामिना गरेको प्रकरणमा समातिए । त्यस्तै, भाटभटेनीका साहु मिनबहादुर गुरुङ पनि सरकारी जग्गा हिनामिना प्रकरणमै समातिए ।
तापनि, उनीहरुलाई केही लाज छैन । अझै ठूल्ठूलो भाषण गर्दै हिँड्छन् । अनि उद्योगी, व्यापारीहरुलाई त केही लाज हुदैंन भने घुसिया कर्मचारीलाई के को लाज ? सर्वसाधारण बजार जानुअघि आफ्नो महिनाभरिको खर्च हेर्छन् । अत्यावश्यक बाहेकका सामान उनीहरु किन्दैनन् । सामान पनि जतातिर सस्तो छ, त्यतैतिर किन्छन् ।
तर, कर्मचारीहरु दिनहुँजसो बजार जान्छन् । र, सरकारी गाडीभरि सामान हालेर घर लैजान्छन् । अर्कोतर्फ, सार्वजनिक बिदा वा हरेक शनिबार उनीहरुको घरमा भोज हुन्छ । सार्वजनिक बिदाको दिन समेत सरकारी गाडी बाटोमा गुडिरहेको देखिन्छ । कर्मचारीहरु आफ्नो व्यक्तिगत कामको लागि पनि सरकारी गाडी नै प्रयोग गर्छन् ।
यस वर्ष पनि नेपाल विश्वमा भ्रष्टाचारको सूचीमा परेको छ । अनि यो भ्रष्टाचार कसले गप्यो ? कसरी गरियो त ? पक्कै पनि कर्मचारीहरुले नै गरेका हुन् । बैंकमा दश लाखभन्दा बढी रकम राख्दा आम्दानीको स्रोत देखाउनुपर्छ । तर, सहकारीमा एउटै व्यक्तिले करोडौं राख्दा समेत आम्दानीको स्रोत देखाउनुपर्दैन ।
अहिले धेरै कर्मचारीको पैसा सहकारीमा फसेको छ । भ्रष्टाचार गरेर कमाएको अकुंत सम्पत्ति कर्मचारीहरुले आम्दानीको स्रोत देखाउनुपर्दैन भनेपछि सहकारीमा राखेका थिए । सहकारी भागेपछि वा रकम फिर्ता नगरेपछि अहिले कर्मचारीहरु कार्यालय जानुको साटो सहकारी धाउँछन् ।
कानूनमा कर्मचारीहरुले घरजग्गा, गाडी र सेयर दलाली काम गर्न पाउँदैनन् । न त मिटरब्याजमा कर्जा लगाउन पाउँछन् । यद्यपि, कर्मचारीहरुले कानून नै लत्याउँदै घरजग्गा, गाडी र सेयर दलाली गर्नुका साथै मिटरब्याजमा समेत पैसा लगाइरहेका छन् । उद्योग, वाणिज्य महासंघका अध्यक्ष चन्द्र ढकाल बाग्लुङका हुन् ।
उनी गरिब परिवारमा जन्मिएका हुन् । काठमाडौं आई सरकारी÷सार्वजनिक जग्गा दर्ता गर्दै बेच्दा उनी अहिले अर्बपति वा उद्योगी बनेको बताइन्छ । सरकारले उनको सम्पत्ति छानबिन गरेर यसबारे छलंग हुनेछ । पछिल्लो समय राज्यको सम्पत्ति दोहन गरेर नै मानिसहरु धनी बनेका छन् ।
सरकारले यसबारे छानबिन गरे धेरै कर्मचारी जेलमा हुनेछन् । त्यस्तै, आफुलाई उद्योगपति भन्नेहरु पनि जेलकै चिसो भुँइमा जानेछन् ।
आफुलाई जोगाउन कर्मचारी तथा व्यापारीहरुले राजनीतिक दल तथा नेताहरुमाथि दोष थुपारेका छन् । होलान् दुई÷चार जा नेताहरुले पनि भ्रष्टाचार गरे । तर, अधिंकाशले आफ्नो पुर्खोली सम्पत्ति सिधाएर राजनीति गरेका छन् । बगलेले खसी जति रोएपछि काट्छ । किनकि ऊ व्यापारी हो । त्यो खसी नकाटे व्यापार हुदैंन ।
त्यसरी नै कर्मचारी र व्यापारीहरुलाई आफ्नो स्वार्थ मात्र पूरा गर्न पाए पुग्छ । उनीहरुलाई देशको माया छैन । कहाँबाट र कसरी घुस खान पाइन्छ ? भनेर मात्र कर्मचारीहरु सोच्छन् । त्यस्तै, व्यापारीहरु जनतालाई कसरी ठग्ने र राज्यलाई कसरी छल्ने ? भनेर सोचिरहेका हुन्छन् ।
सरकारले कर्मचारीको जतिसुकै तलबभत्ता र सेवासुविधा बढाएपनि उसले भ्रष्टाचार गर्न छोड्दैन । व्यापारी जतिसुकै धनी भएपनि उसले सर्वसाधारण र राज्यलाई ठग्न छोड्दैंन । किनकि ठगेर त ऊ धनी भएको हो । अर्बपति बनेको हो । केही वर्षयता घरजग्गा, गाडी र सेयरको क्रेज हवात्तै बढ्यो ।
राजनीतिक दलका नेतादेखि सरकारी कर्मचारी, व्यापारी र आम सर्वसाधारण सबैले छिट्टै फाइदा कमाउने लोभ वा आशमा घरजग्गा, गाडी र सेयरमा लगानी गरे । तीन वर्षअघि मानिसहरु आफ्नो जग्गाको आनाकै लाखदेखि करोड आउने बताउँथे । आफ्नो सेयर कित्ताकै ३२ सय वा ४५ सयमा बिक्री भएको भन्थे ।
गाडीको पनि मूल्य बढ्यो भन्थे । त्यतिखेर पाँच हजार आना नपर्ने जग्गा लाखदेखि करोड पुप्याउने दलाली हो भनेर सर्वसाधारणलाई थाहा थिएन । बैंकले सय रुपैयाँमा निष्काशन गरेको सेयर पनि ३२ सय पुप्याउने दलाली नै हुन् भनेर उनीहरुलाई थाहा थिएन ।
उता भारतमा एक लाखमा पाइने गाडी नेपालमा दलालीहरु २५ लाखमा बेचिरहेकोबारे पनि सर्वसाधारण अन्जान नै थिए । तर, जब सञ्चारकर्मीहरुले सर्वसाधारणको आँखा खुलाइदिए, तब जनतालाई भ्रममा पारेर ठग्दै आएका दलालहरुको भागाभाग नै चल्यो ।
तीन वर्षअघि कसलाई थाहा थियो र सहकारी भाग्छ भनेर । अहिले सबै सहकारी भागेका छन् । नभागेकाले पनि बचतकर्ताको निक्षेप फिर्ता गरेका छैनन् । सहकारीमा करोडौं बचतकर्ताको खर्बो रकम डुबेको छ । तीन वर्षअघिसम्म काठमाडौं उपत्यकामा कोठा, सटर र फ्रल्याट पाइँदैन्थ्यो ।
महंगो शुल्क तिरेर दलालीमार्फत कोठा, सटर र फ्रल्याट खोज्नुपथ्र्यो । तर, अहिले उपत्यकामा खाली कोठा, सटर र फ्रल्याट छ्यापछ्याप्ती भेटिन्छन् । अहिले भनिन्छ कि अब बैंक पनि डुब्छ । सरकारले देशै धितो राखेर विदेशीसँग २७ खर्ब ऋण लिइसकेको छ ।
बुढोपाकाले भन्थे कि भविष्यबारे कसैलाई केही थाहा हुन्न । त्यसरी नै सरकारले देशै धितो राखेर लिएको विदेशी ऋणले भोलि विश्वमा नेपाल रहन्छ कि रहँदैन ? भनेर अन्यौल छ । हाम्रो समाजमा चर्चित उखान छ, ‘चोक्टा खान गएकी बुढी झोलामै डुबेर मरी ।’
कर्मचारीलाई सरकारले पुग्ने तलब र सेवासुविधा दिएको छ । यतिले मात्र नपुगेर कर्मचारीहरुले घुस पनि खाए । तर, ब्याजको प्रलोभनमा त्यो रकम सहकारीमा राख्दा आज कर्मचारीहरु पनि डुबेका छन् । अर्कोतर्फ, सस्तो ब्याजमा कर्जा निकालेर बढी ब्याज आउने भन्दै सहकारीमा समेत त्यो रकम राखे ।
अहिले सहकारी भागेपछि त्यो रकम पनि डुबेको छ । यसले कर्मचारीहरु ऋण कसरी तिर्ने ? भनेर चिन्तित छन् । कर्मचारीहरु लोभी हुँदा देश त डुब्यो नै आफु पनि बिग्रिए ।
