धरान/ रिसोर्टका पदमबहादुर बिक परम्परागत आरन चलाउँथे । उनकी श्रीमती तारा डोकोमा तरकारी बोकेर बेच्थिन्, र पनि उनीहरूलाई परिवारको गर्जो टार्न धौ–धौ थियो ।

उनीहरूका १६ वर्षीय छोरा र १० वर्षीया छोरी छन् । खान, लाउन र छोराछोरीको पढाइ खर्चले सधँै पिरोल्थ्यो । दम्पत्तिमा सल्लाह भयो, पैसा कमाउन तारा विदेश जाने भइन् । स्थानीय एजेन्टमार्फत् तारा काठमाडौंस्थित एक मेनपावर कम्पनीमा पुगिन् । कम्पनीले उनलाई २०७४ मंसिर ३० गते कुबेतको लागि नेपालको त्रिभुवन विमानस्थलबाटै उडायो । एजेन्टले कति पनि पैसा लिएन । उनी विदेश उडेसँगै श्रीमान् र दुई छोराछोरी सुखद् भविष्यको कल्पना गर्दै खुशीले रमाए ।

तर, उनीहरूको त्यो खुशी धेरै लामो समय टिकेन । ‘महिना दिनपछि नै बिरामी परेको खबर आयो, त्यसपछि के गर्ने कसो गर्ने भनेर ठूलो चिन्ता भयो,’ पदमबहादुर भन्छन्, ‘सबैतिर हारगुहार, दौडधुप गरेर ५ महिनामा बल्ल घर ल्याएँ । कमाइ त होइन, उल्टै ऋण पो थपियो ।’

तारा विदेश जाँदा त्यति धेरै खर्च भएन । एजेन्टहरूले पैसा नलिई पठाएका थिए । चरम गरिबीले सताए पनि यो परिवारलाई ऋणको भार थिएन । बिरामले थला परेपछि तारालाई फिर्ता ल्याउन एजेन्टहरूले ९० हजार चाहिने भने । पदमबहादुरले महँगो ब्याजमा पैसा खोजेर बुझाएपछि मात्र गत बैशाख २२ गते तारा नेपाल आइन् । एजेन्टहरूलाई पैसा बुझाएको प्रमाण अहिले पनि उनीसँग छ । तारा कुबेत जाँदा ६५ केजीकी थिइन् । घर आउँदा भने बिरामले सुकेर उनको तौल ३५ केजीमा झ¥यो । ‘पहिला ऋण थिएन । कमाउन भनेर विदेश गएको उल्टै ऋण पो थपियो,’ श्रीमान्को आरान अघि विदेशको अनुभव सुनाउँदै ताराले भनिन्, ‘बुढाको आरनबाट कमाइ थोरै हुन्छ । त्यत्रो ऋण कसरी तिर्नु ? अहिलेसम्म त ब्याज नि तिरेको छैन ।’

भिसा कम्पनीको, काम भने घरको
एजेन्टले तारालाई भारतको दिल्ली हुँदै कुबेत पु¥याएको होइन । उनलाई त्रिभुवन विमानस्थलबाटै दुबई उडाएका थिए । नेपाली महिलाहरूलाई घरेलु कामदारको रूपमा जान प्रतिबन्ध लागेको छ ।

एजेन्टले तारालाई पनि घरेलु कामदारकै रूपमा लगेको हो । तर, भिसा भने सेटिङमा कम्पनीमा काम गर्ने लगाएको थियो । एजेन्टले तारासहित १२ जना युवतीहरूलाई कम्पनीको भिसा लगाएर दुबई उडायो । एयरपोर्टमा कसैले सोधेमा ‘दुबईको कम्पनीमा क्लिनर काममा जान लागेको’ भन्न एजेन्टले पहिल्यै सिकाएको थियो । उनीहरूले पनि त्यसै भनेका थिए ।

दुबई पुगेपछि उनीहरूलाई पुनः कुबेत पु¥याइयो । कुबेतमा रहेको एजेन्टले तारालाई एउटा घरमा पु¥यायो । घरमा पुगेपछि उनी झन् समस्यामा परिन् । घरको मान्छेले बोलेको न ताराले बुझ्छिन्, न ताराको भाषा कुबेतीले बुझ्थे । के गर्ने, कसो गर्ने भन्ने अलमल हुन्थ्यो । ‘के भनेको हो, केही बुझिनँ । इशाराले कुराकानी हुन्थ्यो,’ ताराले भनिन्, ‘धन्न मेरो साहुसाहुनी राम्रो परे । नत्र शुरुमै के हालत हुन्थ्यो होला मेरो ।’

ताराजस्तै नेपाली महिलाहरू खाडी मुलुकमा अवैध तरिकाले घरेलु कामदारको रूपमा पुग्छन् । खाडी मुलुक पुगेका महिलाहरूले न त्यहाँको भाषा जानेका हुन्छन्, न कुनै सिप सिकेका हुन्छन् । नेपाली महिलाहरूलाई एकबाट अर्को एजेन्टले वस्तुभाउ जस्तै खरीद गरेर अन्तिममा कामदार खाँचो परेको घरवालालाई महँगो मूल्यमा बेचिदिएको हुन्छ । महिलाहरू आफू बिक्री भएको जानकारी त्यहीँ पुगेपछि मात्र थाहा पाउँछन् ।

‘मलाई पनि बेचेकै रहेछ । त्यहीँको एजेन्टले काम गर्ने घरमा छोड्न जाँदा घरको साहुबाट पैसा थापेको देखेँ,’ उनले भनिन् ।

घरमालिकबाट राम्रो व्यवहार तर बिरामले थला
घरेलु कामदारको रूपमा खाडीमा बेचिएका नेपाली महिलाहरूले ज्यादै पीडा, यातना खेप्नु परेको घटनाहरू सार्वजनिक भइरहेका छन् । महिलाहरूले घरको साहु, तिनका आफन्तबाट शारीरिक, मानिसक यातना र दुव्र्यवहार सहनु पर्छ । एकाध घण्टा मात्र आराम गर्न पाउँछन् । दिनरात घरको काम गर्नुपर्दा खाडी मुलुक गएका अधिकांश महिलाहरूको जिन्दगी नारकीय हुन्छ । यो मामलामा भने तारा थोरै भाग्यमानी परिन् । उनलाई घरका साहु, साहुनीले नराम्रो गरेनन् । घर पुछ्ने, कपडा धुने र आइरन लगाउने काम थियो । कुबेती ८० दिनार तलब थियो । ‘राम्रो घर पर्छ पर्दैन, त्यसमा पनि भर पर्दो रहेछ । त्यस्तो घर पर्नु चँै भगवान् भरोसा रहेछ, धन्न मेरो साहु साहुनी दयालु थियो,’ उनले भनिन्, ‘कतिले घरमालिकबाट दुःख पाएको मैले नि देखँे, रातदिन काम लगाउँथे । मलाई त्यस्तो थिएन ।’


ताराको भाग्य खोटो हो कि कर्म ! राम्रो घरमा परे पनि एक महिनापछि स्वास्थ्यमा समस्या हुन थाल्यो । एक पटक त घरवालाले अस्पताल लगेर जाँच पनि गरायो । तर, बिसेक भएन । उनको कान पाक्यो । टाउको जोडले दुःख्थ्यो । खाना नरुच्ने, रिङ्गटा लाग्ने हुन्थ्यो । काम गर्नै सकिनन् । कुबेतमा भएको एजेन्ट अफिसमा पु¥याइदिन आग्रह गरिन् । मनकारी साहुसाहुनीले चौथो महिनामा पु¥याइदिए । अवस्था ज्यादै नाजुक थियो । उनी घर फर्किन खोजिन् । एजेन्टले मानेनन् । अर्को घरमा काम गर्न पठाउने एजेन्टको योजना थियो । ‘काम गर्न सक्दिनँ भन्दा पनि एजेन्टले धम्क्याउँथ्यो, अर्को घरमा जानुपर्छ भन्थ्यो,’ उनले भनिन्, ‘म मरेँ भने बुढा र छोराछोरीको बिजोग हुन्छ भनेर झन् चिन्ताले पनि सताउँथ्यो ।’

तारा बिरामले थला परेको थाहा पाएदेखि यता घरमा पनि श्रीमान् पदम, छोराछोरी र आफन्तहरू सबै पीरमा डुबे । पदमबहादुर आरनको काम पनि छोडेर पत्नीलाई नेपाल झिकाउन भौँतारिन थाले । कुबेतबाट ताराले मिसकल गर्थिन् । यताबाट रिचार्ज गरेर पदमले फोन गर्थे । दुवै जना क्वाँक्वाँ रोेएको साक्षी छोराछोरी र आफन्तहरू छँदैछन् । ‘भेट्न, देख्नै नपाइएला कि भनेर मन अत्तालिन्थ्यो । उनी उता रुन्थिन्, म पनि मन थाम्न सक्दिनथँे,’ पदमले भने ।

उनी सामना नेपालको कार्यालय पनि पुगे । त्यहाँबाट दुवै एजेन्टलाई बोलाएर तारालाई नेपाल नझिकाए मानव बेचबिखनको मुद्दा हाल्ने भन्दै निरन्तर दबाब दियो । एजेन्टले भने मान्छे फिर्ता ल्याउने हो भने ९० हजार बुुझाउनु भन्दै पदमबहादुरलाई ब्ल्याकमेल ग¥यो । श्रीमतीलाई भेट्नै नपाइएला भन्ने ठानेर उनले छरछिमेकी, आफन्तसँग ऋण लिएर चुपचाप एजेन्टलाई कागज गरेर बुझाइदिए ।

पुरानै सब्जी व्यापारमा तारा
बैशाख अन्तिममा तारा घर फिरेपछि धरान, विराटनगर र काठमाडौंसम्म लगेर श्रीमान् पदमले उपचार गरे । त्यसले पनि ऋण बढायो । अझै पनि कानको उपचार भइरहेको छ । रिसोर्टमा १० धुर जग्गामा सानो घर छ । ऋण तिर्न नसक्दा त्यही घर नै पो बेच्नुप¥यो भने उठिबास लाग्ला कि भन्ने उनीहरूलाई चिन्ता छ ।

बेलाबेलामा तारालाई फेरि कुबेतमा त्यही घरमा काम गर्न जाऊँ झैं लाग्छ । उनी आफैँ भन्छिन्, ‘त्यही घरमा हो भने चैं फेरि जान मन छ, अरुतिर त राम्रो घर, त्यस्तै माया गर्ने साहुसाहुनी पर्छ कि पर्दैन । कोही त पागल जस्तै हुन्छन्, आइलाग्छन्, कुटेर नि मार्छन् ।’

पुनः विदेश जाने कि नजाने निधो भइसकेको छैन । स्वास्थ्यमा सुधार भएसँगै उनी आफ्नो पुरानै काममा फर्किसकिन् । विदेश जानुअघि बिहानै डोकोमा सब्जी बेच्ने गर्थिन् । अहिले पुनः त्यही काम शुरु गरेकी छिन् । उनी भन्छिन्, ‘बुढोले कमाएको खान, लाउनै ठिक्क छ । नानीहरू पढाउनु प¥यो, त्यत्रो ऋण छ । पहिला पनि सब्जी डुलाउँथेँ, अहिले फेरि शुरु गरिसकेँ ।’(द एसिया फाउण्डेशन र आमकास नेपालको सहयोगमा)