काठमाडौंः आप्रवासी कामदारमाथि ‘चरम शोषण र मृत्युको विषयमा गम्भीर नबनेको’ भन्दै ३६ देशका ट्रेड युनियनले साउदी अरेबियामाथि अन्तर्राष्ट्रिय श्रम संगठन आईएलओमा उजुरी दर्ता गरेका छन् । उजुरीमा ‘साउदी अरेबियामा श्रम अधिकार अनुसन्धान आयोग स्थापना माग’ गरिएको छ ।
‘यो वास्तविक, समावेशी र सहयोगी सुधारतर्फ तत्काल कारबाहीको लागि आह्वान हो,’ अन्तर्राष्ट्रिय ट्रेड युनियन कन्फेडेरेसनका महासचिव लुक ट्राइएंगलले भने, ‘हामी साउदी अरेबियामा अर्को आप्रवासी कामदारको मृत्यु सहन सक्दैनौ ं, आप्रवासी कामदार विशेषगरी निर्माण र घरेलु कामदारले मौलिक अधिकार उल्लंघन सामना गरिरहनु पर्दा हामी चुप लागेर बस्न सक्दैनौं, यो अब रोकिनुपर्छ ।’
सन २०३४ मा फिफा विश्वकप आयोजना गर्नुअघि साउदी अरेबियामा विकास र निर्माणको गति बढ्दै जाँदा यो गुनासो आएको हो । यही साता जेनेभामा आयोजित अन्तर्राष्ट्रिय श्रम सम्मेलनको साइडलाइनमा आईएलओ र साउदी अरेबियाले नयाँ सहकार्यको सम्झौतामा हस्ताक्षर गरेको थियो ।
प्रारम्भिक दुई वर्षे सम्झौता नुसार साउदी अरबले आफ्ना कानुनहरूलाई अन्तर्राष्ट्रिय श्रम मापदण्डसँग मिलाउन सुरु गर्र्ने अपेक्षा गरिएको छ । यसमा घाइते वा मारिएका कामदारहरूका लागि क्षतिपूर्ति सुधार गर्ने प्रतिबद्धताहरू पनि समावेश गरिएको छ । यद्यपि, धेरै प्रतिनिधिमण्डलका ट्रेड युनियनवादीहरूले सुधारहरू पर्याप्त नभएको ठान्छन् । उजुरीमा हस्ताक्षर गर्नेहरूमा बेलायत, जापान, क्यानडा, अस्ट्रेलिया र १३ अफ्रिकी देशका युनियनहरू पनि थिए, जसको साउदीहरूले कडा विरोध गरेका थिए ।
‘अफ्रिकीहरू जीवनको खोजीमा साउदी अरब जान्छन् तर कफिनमा फर्कन्छन्,’ सोमाली ट्रेड युनियन महासंघका महासचिव र हस्ताक्षरकर्ताहरूमध्ये एक ओमार ओस्मानले भने । द गार्जियन समाचार एजेन्सीका अनुसार उजुरीमा कथित जबरजस्ती श्रम, मानव बेचबिखन, ज्याला चोरी र आप्रवासी कामदारहरूको यौन तथा शारीरिक दुव्र्यवहारका धेरै घटनाहरू सूचीबद्ध छन् ।
श्रमिकको मृत्यु भयावह
गत महिना, ह्युमन राइट्स वाच (एचआरडब्लु) को एक रिपोर्टले पत्ता लगायो कि साउदी अरबमा धेरै आप्रवासी कामदारहरूको टाउको काट्ने जस्ता कार्यस्थलमा हुने भयानक घटनाहरूमा मृत्यु भएको थियो । साउदी अरब आफ्नो अर्थतन्त्रलाई बलियो बनाउन विदेशी श्रममा धेरै निर्भर छ ।
संयुक्त राष्ट्र संघको आर्थिक तथा सामाजिक मामिला विभागका अनुसार, लगभग ३ करोड ४० लाख जनसंख्या भएको देशको जनसंख्यामध्ये १ करोड ३० लाखभन्दा बढी आप्रवासीहरू मुख्यतया दक्षिण र दक्षिणपूर्वी एसिया र अफ्रिकाका केही भागबाट आएका हुन् । यी कामदारहरूले निर्माण, घरेलु काम, सरसफाइ र आतिथ्य जस्ता क्षेत्रहरूमा प्रभुत्व जमाउँछन् ।
प्रायः देशको सबैभन्दा खतरनाक र कम तलब हुने कामहरू गर्छन् । व्यावसायिक सुरक्षा उपायहरू र रोजगारदाता जबाफदेहिता अनिवार्य गर्र्ने विद्यमान साउदी कानुनहरूको बाबजुद एचआर डब्लुको प्रतिवेदनले कामदारहरूको सुरक्षा, मृत्युको अनुसन्धान र क्षतिपूर्ति सुनिश्चित गर्ने प्रणालीगत असफलताहरू प्रकट गरेको छ ।
प्रतिवेदनले कार्यस्थलहरूमा घातक चोटपटक लागेका घटनाहरूमा पनि मृत्युलाई ‘प्राकृतिक कारणहरू’ को रूपमा गलत रूपमा वर्गीकृत गरिएको विचलित पार्ने ढाँचाहरू पनि दस्ताबेज गरेको छ । एचआरडब्लुले २३ देखि ५२ वर्ष उमेरका ३१ जना मृतक कामदारका परिवारहरूसँग अन्तर्वार्ता लिएको थियो, जसमध्ये धेरैजसो बंगलादेश, भारत र नेपालका थिए ।
प्रत्येक वर्ष, हजारौँ नेपाली, युगान्डाली र केन्याली महिलाहरू घरेलु कामदार र नानीहरू जस्ता घरेलु कामहरू लिन साउदी अरब जान्छन् । धेरै जना तलब नपाएको ज्याला, हिरासत, कुटपिट, भोकमरी र यौन दुव्र्यवहारको कथा लिएर फर्कन्छन् । अरूहरू कफिनमा फर्कन्छन् ।
मृत्यु भएकाहरूमध्य शव परीक्षणले प्रायः जलेको र बिजुलीको झट्का जस्ता आघातको प्रमाण प्रकट हुन्छ । यद्यपि, साउदी अधिकारीहरूले मृत्युलाई प्राकृतिक कारण भन्दै मृत्युको प्रमाणपत्र दिने गरेका छन् । यो खबर आजको राजधानी दैनिकबाट लिइएको हो ।
