धनकुटाः धनकुटाको साँगुरीगढी गाउँपालिका वडा नम्बर पाँच बेगनाका किसान भीमविक्रम लिम्बूले ४० रोपनी जग्गामा कागती खेती गरेका छन् ।कृषि पेशामा लाग्नुअघि उनी राजनीतिमा लागेका थिए । राजनीतिबाट वाक्क भएका उनले वर्षौंदेखि बाँझो रहेको खेतमा कागती खेती शु? गरेका हुन् ।
सरकारी जागिर, समाज सेवा हुँदै राजनीतिक यात्रामा समेत होमिएका धनकुटाको साँगुरीगढी गाउँपालिका वडा नम्बर ८ बेगनाका ५२ वर्षीय लिम्बू यतिबेला भने कागती खेतीतर्फ आकर्षित भएका हुन् ।
२०६७ सालदेखि कागती खेतीमा लागेका लिम्बूले कास्मिरी, तेह्रथुमे, रिजाल टासी लगायत ४ जातका १ हजार भन्दा बढी बोट कागतीका बिरूवा रोपेका छन् । हाल करीब २ सय बोटले मात्र उत्पादन दिइरहेका छन् । जसको आम्दानी वार्षिक २ लाख ?पैयाँ हुने गरेको छ । तर १ हजार बोटले नै उत्पादन थालेपछि वार्षिक १२ देखि १५ लाख ?पैयाँ आम्दानी गर्ने लिम्बू बताउँछन् ।
‘भर्खरैमात्र उत्पादन शु? भएको छ । अहिले २ सय बोटले मात्र उत्पादन दिन्छ वार्षिक २ लाख मात्र आम्दानी हुन्छ’, लिम्बू भन्छन्, ‘तर पुरै बगानले आम्दानी दिन थालेपछि वार्षिक १५ लाख ?पैयाँ आम्दानी हुन्छ ।’
२०४३ सालतिर इलाम पुगेर शिक्षण पेशा सु? गरेका लिम्बूले जनयुद्ध शु? भएसँगै शिक्षण पेशा छाडेर २०५४ सालदेखि तत्कालीन नेकपा माओवादीको राजनीतिमा होमिए । उनी पार्टीको जिल्ला कोषाध्यक्ष भए र आफ्नो कार्यकाल पूरा हुनेबित्तिकै राजनीति चटक्कै छोडेर कागती खेतीतर्फ लागे ।
राजनीतिमा रहेको बेला आर्थिक समस्या पर्ने गरेको तथा राजनीतिप्रति वितृष्णा उत्पन्न भएपछि राजनीति छाडेर जीवनयापनको माध्यमको खोजी गर्दै जाँदा कागती खेतीतर्फ आकर्षित भएको उनी बताउँछन् ।
‘राजनीतिमा मान, सम्मान नाम र इज्जत त थियो तर सधैँ आर्थिक समस्याले सताउँथ्यो,’ उनले भने, ‘राजनीतिमा रहँदै अब आर्थिक क्रान्ति गर्नुपर्छ भन्ने लाग्दथ्यो । त्यसैले राजनीति छोडेर यो पेशा रोजेँ ।’
उनको पारिवारिक पृष्ठभूमिसमेत राजनीति नै हो । उनका हजुरबुबा डगलसेन लिम्बू २०१५ सालमा नेपाली काङ्ग्रेसको तर्फबाट सांसद बनेका थिए । त्यस्तै, उनका काका जनकसेन लिम्बू नेपालि काङ्ग्रेस धनकुटाको सभापति बनेका थिए । उनी पनि राजनीतितर्फ नै आकर्षित भए पनि निरन्तरता दिन चाहेनन् ।
आफू केटाकेटी हँुदा गाउँमा कागती प्रशस्त पाइने गरेको थियो । पछि अलिअलि गर्दै गाउँबाट कागती नासिँदै गयो । र नासिएको यो खेतीलाई नै व्यावसायिक रूप दिन लागिपरेको उनको भनाइ छ । हालसम्म उनले कागती खेतीको लागि ५ लाख ?पैयाँ खर्च गरिसकेका छन् ।
एउटै बोटले एक वर्षमा १० हजार ?पैयाँसम्म आम्दानी दिने तथा ८० वर्ष सम्म उत्पादन लिन सकिने लिम्बू बताउँछन् । उनले कागती खेती व्यवस्थापनको लागि गाउँमै दैनिक ५ जना सम्मलाई रोजगार दिइरहेका छन् ।
कागतीलाई बजारको समस्या रहेको उनको भनाइ छ । यहा उत्पादन भएको कागती धरानसहित तराईका बजार पुर्याउनुपर्ने बाध्यता छ । बिचौलियाले आधाभन्दा कम मात्र दाम दिने गरेको उनको गुनासो छ । बजार र खेती व्यवस्थापनको लागि सरकारले जिम्मा लिए धेरै मानिसले व्यावसायिक खेत गर्ने उनको भनाइ छ ।
पहाडी क्षेत्र तथा नेपालमा भविष्य नदेख्नेहरूलाई यहीँ मिहिनेत गर्न उनको सुझाव छ । उनी भन्छन्, ‘नेपालको पहाडी क्षेत्रमा जे गरे पनि आम्दानी हुन्छ । हरेक ठाउँ कृषिको लागि उपयुक्त छ ।’
जिल्ला कृषि विकास कार्यालय धनकुटाको तथ्याङ्कअनुसार धनकुटामा वार्षिक २ सय ५५ हेक्टरमा ६ सय १० मेट्रिक टन कागती उत्पादन हुने गर्दछ । यहाँको कागतीको मुख्य बजार पूर्वी तराई हो ।
_1720278409.jpg)
