इटहरीः प्रदेश १ को मात्र होइन नेपाली राजनीतिकै उर्वर जिल्ला हो मोरङ । २००७ सालको क्रान्तिको इतिहासमा मोरङ जिल्ला छुट्यो भने इतिहास नै अपूर्ण ठहर्छ । त्यसमाथि पनि नेपाली काङ्ग्रेसको जन्मभूमि नै मोरङ हो भन्दा फरक पर्दैन ।

नेपाली काङ्ग्रेसको उर्वरभूमि मोरङ अहिले काङ्ग्रेसभित्रको सत्ता सङ्घर्षको खेलमैदान भएको छ । पहिले मोरङमा बिरलै आउने गरेका काङ्ग्रेस सभापति देउवा पछिल्लो समय बारम्बार मोरङ धाइरहेका छन् । कोइराला परिवारको गढ नै मानिएको विराटनगरमा उनले आफ्नो उपस्थितिलाई प्राथमिकता दिन थालेका छन् । पछिल्लो ६ महिनामात्र ३ पटक उनी विराटनगर उत्रिसकेका छन् ।

गत मंसिर ३ गते कोइराला परिवारका डाक्टर शेखर कोइराला, डाक्टर सशाङ्क कोइराला र सुजता कोइरालाले एउटै माला लगाए । जीपी फाउन्डेशनको कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि रहेका तिनै जनाले एकै मञ्चबाट सम्बोधन गरे ।
आफूहरू तिनै जना एकै ठाउँमा भएको सन्देश दिए । अबको नेतृत्वमा ३ जनामध्ये एक जना सभापतिको उम्मेद्वार रहेको सङ्केत गरे । सोही कार्यक्रममा शसांककोइरालाले शेखर कोइरालाले नेतृत्वलिने संकेत गरे ।
सशाङ्कले मात्र होइन पार्टी जिल्ला सभापति डिगबहादुर लिम्बूले समेत कोइराला परिवारमा नेतृत्व जानुपर्ने धारणा राखे । शेखर कोइरालाप्रति जोड दिँदै उनले कोइरालाको सक्रियताले पार्टी पुनर्जागरण अभियान सफल हुने सङ्केत गरे ।
देउवा पक्षबाट सभापतिमा विजयी भएका उनले कोइराला परिवारप्रति सदाशयता देखाए । त्यही सदाशयताको आधारमा उनी देउवा टिम छाड्ने दाउमा रहेको धेरैले आँकलन गर्न थालेका छन् ।
त्यसको १ महिनापछि अर्थात् पुस २१ गते देउवा मोरङ आए । २१ र २२ गतेको प्रदेश १ स्तरीय पार्टी प्रशिक्षण कार्यक्रममा देउवा उत्तरी मोरङको लेटाङ पुगे । जिल्ला कार्यसमिति मोरङले अयोजना गरेको कार्यक्रममा उनले समयमा नै अधिवेशन हुने कुरा स्पष्ट पारे । देउवाको उपस्थितिलाई धेरैले कोइराला परिवारबीचको एकताले काम गरेको रूपमा लिए ।
पुनः माघ ३ गते बाराको सिमरामा काङ्ग्रेसको आमसभामा सम्बोधन गर्न पुगे कोइराला । काङ्ग्रसेको सबैभन्दा धेरै महाधिवेशन प्रतिनिधि बोकेको मधेसमा कोइरालाको सक्रियता त्यतिमै सीमित रहेन । त्यसको १ महिनापछि फागुन ६ गते पर्साको वीरगञ्जमा पुगे कोइरालात्रय । जीपी फाउन्डेशनको प्रदेशस्तरीय कार्यक्रममा सम्बोधन गर्न पुगेका नेताहरूले आफूहरू सधँै एकै रहेको कुरा दोहोर्याए । आगामी १४ औँ महाधिवेशनमा पार्टी नेतृत्व आफूहरूकै पक्षमा ल्याउनेमा उनीहरूले कार्यकर्तालाई विश्वस्त तुल्याए ।

सोही कार्यक्रममा शेखरले सभापति देउवामा राजनीतिक संस्कार हराउँदै गएको टिपणी गरेका थिए । पार्टी चलायमान गराउन नसकेको र विधि विधानको ख्याल नगरेको उनको आरोप थियो । १ सय २१ किलोको एउटै माला पहिरिएका थिए कोइरालात्रय नेताहरूले ।

त्यसको हप्ता दिन पनि बित्न नपाउँदै सभापति देउवा बाराको सिमरा पुगे । फागुन ८ मा सिमरा नगरपालिकाका काङ्ग्रेस सभापति श्यामबाबु गुप्ताले १ सय ५१ किलोको माला लगाइदिए देउवालाई ।
सोही कार्यक्रममा देउवाले शेखर कोइरालाप्रति कडा कटाक्ष गरे । शेखरको हैसियतकै विषयमा प्रश्न गरे उनले । जथाभावी बोल्दै हिँड्न शेखर को हो ? भन्दै प्रश्न गरे देउवाले । काङ्ग्रेस कोइरालाको बपौती नभएको पनि उनले बताएका थिए । जसले काङ्ग्रेसभित्र मात्र होइन नेपाली राजनीतिमै खैलाबैला मच्चायो ।

फागुन १३ मा विराटनगर आएका कोइरालाले आफू राजनीतिक संस्कारमा हुर्किएको मान्छे भएकाले कसैप्रति पूर्वाग्रह नराख्ने बताए । पे्रस युनियन मोरङले आयोजना गरेको पत्रकार सम्मेलनमा उनले कोइराला परिवारमाथि प्रश्न गर्ने देउवा कुन संस्कारका मान्छे हुन् भन्ने आफैँ देखिएको टिप्पणी गरे ।

कोइरालालाई काउन्टर दिने क्रम त्यत्तिमै रोकिएन देउवाको । फागुन २३ गते १ स्थानीय पत्रिकाको वार्षिकोत्सव समारोहमा देउवा विराटनगर आए । सोही कार्यक्रमका क्रममा उनले काङ्ग्रेस लोकतान्त्रिक पार्टी भएकाले बोल्दैमा कारवाही नहुने बताए ।
शेखर कोइरालाप्रति इङ्गित गर्दै उनले धेरै पटक सम्झाउँदा पनि कोइराला नसुध्रिएकाले आफू बोल्न बाध्य भएको धारणा राखे । केही सरल भाषामा बोलेका उनले कोइरालापक्षीय कार्यकर्तालाई आफूतिर आकर्षित गर्न भरपुर कोशिस गरे ।

कोइरालाको गढ मानिएको विराटनगरमा देउवाको शक्ति प्रदर्शन नै भयो । सयौँ कार्यकर्ताको भीडका बीच देउवा विराटनगर विमानस्थलमा उत्रिए । जसको नेतृत्व केन्द्रीय सदस्य अमृत अर्याल र राष्ट्रियसभा सदस्य रमेशजंग रायमाझीले गरेका थिए । उनीहरू मोरङमा देउवाको खास भनेर परिचित भएका हुनाले त्यसैको आडमा नेतृत्व लिने दाउमा लागेको काङ्ग्रेस नेता कार्यकर्ताको बुझाइ छ ।

सङ्घीय संसदको निर्वाचनमा पराजित भएसँगै कोइराला देश दौडाहामा निस्किएका छन् । हरेक महिनाजसो गृह जिल्ला मोरङ आउने गरेका उनी सामान्य कार्यक्रममा पनि उपस्थित भइरहेका छन् । आगामी पार्टी सभापतिको उमेद्वारीमा खुलस्त भएर नखुले पनि रणनीतिक रूपमा उनी सभापतिको उम्मेद्वार बन्न तयार भएका छन् । पूर्वी इलामदेखि पश्चिम कञ्चनपुरसम्मका कार्यकर्तासँग उनले भेटघाट गरिसकेका छन् ।
सम्पूर्ण तराईका जिल्ला र केही पहाडी जिल्लाको पनि भ्रमण गरेका उनी उत्साहित देखिएका छन् । पार्टी गुटले भन्दा पनि गिरोहले चलाएको बताउने शेखर पार्टी विधिले चल्नुपर्ने पक्षमा छन् ।

उता सभापति देउवालाई भने शेखर कोइरालाको सक्रियताले झस्काएको विश्लेषकहरू बताउँछन् । राजनीतिक विश्लेषक पुरन्जन आचार्य कोइरालाको सक्रियता देउवाको लागि टाउको दुखाइ भएको बताउँछन् । तराई मधेसमा राम्रो छवि बनाउँदै गएका कोइरालाप्रति देउवाको कटाक्ष आगामी महाधिवेशनको सङ्केतको रूपमा बुझ्नुपर्ने उनको भनाइ छ ।
‘यसलाई सरल भाषमा देउवाले कोइरालाप्रति थे्रट फिल गरको भनिन्छ’, उनी भन्छन्, ‘शेखर कोइराला आफैँ उम्मेद्वार भए भने समस्या पर्छ भनेर कोइरालाप्रति कटाक्ष गरेका हुन् । यसले के देखाउँछ भने देउवा कोइरालाप्रति आत्तिइसकेका छन् ।’
मोरङमा देउवाको सक्रियता पनि त्यसैको उपज रहेको तर्क गर्छन् आचार्य । आफ्नै टिमबाट पार्टी सभापति जितेका लिम्बू पनि कोइरालाप्रति उदार बन्नुले उनलाई थप समस्या परेको हुन सक्ने उनको बुझाइ छ ।

देउवा भोट आकर्षित गर्न कार्यकर्ता सुरक्षित गर्नकै लागि भए पनि मोरङ आउने गरेको उनी बताउँछन् । आफ्नो टिममा उनलाई टक्कर दिन सक्ने अर्को नेता नभएकाले कोइरालाप्रति उनी आक्रामक देखिएको हुन सक्ने उनको तर्क छ ।

पूर्वका महत्वपूर्ण जिल्ला झापा, मोरङ र सुनसरीमध्ये पनि देउवा मोरङमै बढी सक्रिय छन् । सुनसरीमा उनकै टिमका विजयकुमार गच्छदार, ज्ञानेन्द्रबहादुर कार्की र सीताराम मेहता सङ्घीय संसदमा निर्वाचित भएका छन् । त्यतिमात्रै होइन विद्यार्थी सङ्गठनदेखि पार्टी सम्म देउवापक्षीय नेताहरूकै बोलवाला छ सुनसरीमा ।
‘उता, झापामा काङ्ग्रेसको तेस्रो धार मानिएका कृष्ण सिटौला छन् । १३ औँ अधिवेशनमा सभापतिको उम्मेद्वार बनेका सिटौला १४ औँ अधिवेशनमा उम्मेद्वार बन्ने पक्षमा देखिँदैनन् ।

दोस्रो चरणको निर्वाचनमा देउवालाई सघाएका सिटौलाप्रति देउवा त्यति धेरै सशङ्कित नदेखिने बताउँछन् आचार्य ।
तराईमधेसमा एकपछि अर्को काउन्टर कार्यक्रममा सहभागी हुने गरेका देउवा कोइरालाप्रति त्रासमा रहेको विश्लेषकहरू बताउँछन् । अन्य जिल्लाहरूमा भन्दा पनि मोरङबाटै कोइरालालाई कमजोर बनाउन सके १४ औँ अधिवेशनमा आफूलाई नेतृत्व लिन सफल हुने देउवाको बुझाइ छ ।