इटहरीः करुणा तिम्सिनाले २०५२ सालमा नर्सिङ अध्ययनको प्रवीणता प्रमाणपत्रको परीक्षा दिइन् । परीक्षा दिनेबित्तिकै जागिरको अफर आयो । विराटनगरमा कोशी अञ्चल छेउको त्रिभुवन विश्वविद्यालयको नर्सिङ कलेजमा पढेकी उनले रिजल्ट नआउन्जेल जागिर पाइन् ।
‘मैले परिक्षा दिने बित्तिकै जागिर पाएँ’, नेपाल नर्सिङ सङ्घको सुनसरी अध्यक्षसमेत रहेकी तिम्सिनाले भनिन्, ‘रिजल्ट नआएकाले तलब तोकिएन, तर खाजा, नास्ता, यातायात र अन्य खर्च भनेर राम्रो पैसा पाउँथेँ ।’

परीक्षाको नतिजा नआई जागिर पाएकी तिम्सिनाले नतिजा आएपछि भने सोही तहको तलब पाउन थालिन् । २०५४ सालमा उनी निजामती सेवाबाटै सोही अस्पतालमा भर्ना भइन् । आफुले परीक्षा दिनेबित्तिकै जागिर पाएको बताएकी तिम्सिना अहिले भने नर्सहरू भोकभोकै हुनुपरेको बताउँछिन् । सुनसरी जिल्ला अस्पतालमा कार्यरत तिम्सिना भन्छिन्, ‘पहिले माग धेरै थियो र हामीले जागिर पाइहाल्थ्यौँ तर अहिले माग भन्दा आपूर्ति धेरै छ ।’

२२ वर्ष निजामती सेवामा रहेकी तिम्सिनाका अनुसार सरकारी क्षेत्र बाहेकका संस्थामा कार्यरत नर्सहरूको अवस्था धेरै नाजुक रहेको छ । ‘अहिले नर्सहरूले अनुभवको लागि भन्दै निःशुल्क काम गरेको र निजी अस्पतालमा काम गर्नेले ६–७ हजारमा पनि काम गरेका छन्’, उनले भनिन् ।
आफूले सरकारी संस्थाबाट पढेजस्तो सहज अहिलेका सीटीईभीटीबाट परीक्षा दिने नर्सहरूलाई नभएको तिम्सिना बताउँछिन् । ९ लाख हाराहारी खर्च गरेर पढेपछि निःशुल्क वा ६÷७ हजारमा काम गर्न नर्सहरू विवश भएको उनको भनाइ छ ।

तिम्सिनाको जस्तै भनाइ छ नेपाल नर्सिङ सङ्घकी केन्द्रीय उपाध्यक्ष तथा धरानको बीपी कोइराला स्वाथ्य विज्ञान प्रतिष्ठानमा नर्सिङ विषय पढाउने डाक्टर तारा शाहको । शाहका अनुसार वर्षमा ५ हजार नर्स उत्पादन हुन्छन् तर जागिर भने २ हजार हाराहारी मात्रैले पाउँदै आएका छन् । बाँकीमध्ये १ हजार विदेश जाने र २ हजार नर्स हरेक बर्ष बेरोजगार हुने अवस्था आएको छ ।
भन्छिन्, ‘मागभन्दा खपत धेरै भएकाले नर्सहरूको तलब राम्रो छैन । निजी क्षेत्रमा त झनै नाजुक छ ।’ कतिपय नर्सले निःशुल्क र ४–५ हजारमै काम गर्ने अवस्था आएको शाह बताउँछिन् ।

नीति निर्माणमा पनि छैन प्रतिनिधित्व
निजी क्षेत्रमा नर्सहरूको तलब कम भएको र बीपी प्रतिष्ठान तथा सरकारी क्षेत्रमा भने प्रतिनिधित्वको पनि समस्या भएको शाह बताउँछिन् । बीपी प्रतिष्ठानदेखि मन्त्रालयसम्म नीतिगत क्षेत्रमा महिला सहभागिता शून्य भएको शाहको दुःखेसो छ ।
‘हामीले बीपीमा २०५४ सालदेखि नर्सहरूको प्रतिनिधित्व नीति निर्माण तहमा होस् भन्दै आएका छौँ’ शाह भन्छिन्, ‘यो कुराको सुनुवाइ अहिलेसम्म भएको छैन ।’

शाहको जस्तै भनाइ छ नेपाल नर्सिङ सङ्घ बीपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान शाखाका अध्यक्ष उपेन्द्र यादवको । यादवका अनुसार नर्सिङ महाशाखा अहिलेसम्म बनेको छैन । ‘नेपाल नर्सिङ काउन्सिलमा ८५ हजार भन्दा बढी नर्स दर्ता भएका छन् अरु जोडेर १ लाख पुग्छ’, सन् १९९६ को बीपीको पहिलो बीएस्सी ब्याजका विद्यार्थी यादव भन्छन्, ‘तर, अहिले पनि डाक्टरकै मातहतमा सबै नर्सका कामहरू भइरहेका छन् ।’

नेपाल नर्सिङ काउन्सिल ऐन २०५२ का आधारमा नेपाल नर्सिङ काउन्सिलको स्थापना २०५३ असार २ गते भएको भन्दै नर्सिङ महाशाखा पनि चाँडो बन्नुपर्ने यादव बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘अब नर्सिङ महाशाखा हुनैपर्छ ।’