इटहरीः विगत ४७ दिनदेखि आन्दोलनमा रहेका उर्लाबारी नगरपालिका वडा नम्बर १ का क्रसर पीडितले सरकारले समस्या नबुुझिदिएको गुुनासो गरेका छन् ।
एउटै टोलमा ५ ओटा क्रसर सञ्चालन भएपछि निम्तिएको समस्याले जल, जमिन र जीवलाई प्रत्यक्ष असर पुुगेको भन्दै गत पुस १२ गतेदेखि स्थानीयले चरणबद्ध आन्दोलन थालेका थिए । क्रसरको धुवाँ, धुलो, आवाज र टिपरको आवातजावतले ज्यान जोखिममा भएको भन्दै स्थानीयले सरकारसँग गुहार मागेका छन् ।
स्थानीय चन्द्र भट्टराईले पछिल्ला क्रसर सञ्चालन भएको एक वर्षभित्र गाउँमा आतङ्क सिर्जना भएको बताए । उनले मानव स्वास्थ्यलाई गम्भीर असर गरिरहको भन्दै यसलाई बन्द गराउन सरकार गुहारिएको बताए । स्थानीयवासीले पटकपटक क्रसर बन्द गरिदिन माग गरे पनि कसैले सुनुवाइ नगरेको उनको गुनासो छ ।
पहिले गाउँमा एउटा मात्र क्रसर भए पनि बिस्तारै गाउँ नै घेर्ने गरी क्रसर सञ्चालनमा आएका छन् । नियमविपरीत सञ्चालित यस्ता क्रसरले कसरी अनुुमति लिए भन्नेमा स्थानीय नै आश्चर्यमा परेका छन् । अहिले ५ ओटा क्रसर सञ्चालित छन् भने २ ओटा सञ्चालनको तयारीमा छन् ।
बस्ती, खेतीयोेग्य जमिन र विद्यालय क्षेत्रभन्दा २ देखि ५ किलोमिर टाढा क्रसर हुुनुुपर्ने प्रावधान भए पनि ५० मिटरको हाराहारीमा लस्करै क्रसर उद्योग सञ्चालित छन् । तिनीहरुले न त वातावरण प्रभाव मूल्याङ्कन गरेका छन् न त, स्थानीयको अनुुमति नै लिएका छन् ।
नियम नपुु¥याई सञ्चालनमा ल्याइएका यस्ता क्रसर बन्द गर्न सङ्घर्ष समिति नै बनाइएपछि स्थानीयमाथि क्रसर सञ्चालकले ज्यान मार्ने धम्की दिने गरेको स्थानीय इन्दिरा दाहालले बताइन् । ‘क्रसरले निम्त्याएको समस्याबारे बोल्दा हामीलाई मेसिनमा राखेर पेल्ने धम्की आइरहेको छ,’ उनले भनिन्, ‘तर हामी ज्यानको बाजी लगाएर भए पनि यसलाई सधैँका लागि बन्द गराएरै छाड्छौँ ।’
अहिले गोविन्द भट्टराईको पूर्वेली क्रसर उद्योग, प्रकाश खड्गी र भीम पौडेलको पञ्चेश्वर क्रसर उद्योग, शङ्कर शाक्यको सिद्धार्थ क्रसर, बबि राईको देवीस्थान मिनरल्स र सचिन शाक्यको महापाथीभरा क्रसर रहेका छन् । यीमध्ये सचिन शाक्य स्थानीय जनप्रतिनिधि पनि हुन् । उनी उर्लाबारी नगरपालिकाको वडा नम्बर ६ का वडासदस्य हुन् ।
क्रसरको धुलोले मानव स्वास्थ्यमा गम्भीर असर पुु¥याइरहेको सङ्घर्ष समितिका संयोजक समरबहादुर राईले जानकारी दिए । उनले क्रसरबाट आउने ठूलो आवाजको ध्वनिले मुटुुमा समस्या ल्याएको भन्दै टोलैपिच्छे यस्तो समस्या देखा पर्न थालेको बताए ।
खेतीयोग्य जमिनमा धुलोका कारण उब्जाउ ह्वात्तै घटेको हुँदा गम्भीर खाद्य सङ्कट निम्तिने जोखिम रहेको उनले गुनासो गरे । राईले चौपायामा समेत अनौठो समस्या आएको भन्दै यस क्षेत्रका ब्याउन लागेका दर्जन बढी चौपाया तुुहेको जानकारी दिए । ‘बस्तीदेखि २ किलोमिटरको दुरीमा रहेको बक्राहा खोलाबाट नदीजन्य पदार्थ ल्याउँदै खेतको बीचमा बनाइएको उद्योगमा प्रशोधन गर्ने गरिन्छ’, उनले भने, ‘त्यही प्रशोधन गर्दाको मेसिनको आवाजले घरमा परिवारका सदस्यले गफ गर्दा समेत चिच्याउनुुपर्छ ।’
क्रसर उद्योग सञ्चालनमा आएको बस्ती नजिकै शारदा मावि र नुनसरी आधारभूत विद्यालय छन् । त्यहाँ अध्ययनरत विद्यार्थी धुँवा, धुुलो र ठूलो आवाजले हैरान भएको जानुुका ढकालले बताइन् । ‘ठूलालाई त समस्या भयो नै, आफ्ना सन्तान पनि यो समस्याबाट आजित छन्, विद्यालयमा पढ्न नपाएको वर्ष दिन बढी भयो ।’ आफ्ना समस्या सम्बोधनका लागि तिनै तहका सरकारलाई विज्ञप्तिमार्फत् ध्यानाकर्षण गराए पनि चुपचाप रहेको उनको गुनासो छ ।
यता उर्लाबारी नगरपालिकाका मेयर खड्बहादुर फागोले भने माथिल्लो निकायबाट अनुुमति लिएर व्यवसाय गरेको हुँदा आफूले केही गर्न नसक्ने प्रतिक्रिया दिएका छन् । उनले उद्योग र बन मन्त्रालयबाट प्रक्रिया पुु¥याएर लाइसेन्स ल्याई सञ्चालनमा ल्याइएका यस्ता उद्योग बन्द गराउन नसक्ने भन्दै लाचार प्रतिक्रिया दिएका छन् ।
स्थानीयले भने क्रसर संरक्षण गरेबापत मेयरकी श्रीमीतको नाममा क्रसरको शेयर दिइएको खुलासा गरेका छन् । स्थानीय भने सार्वजनिक कार्यक्रममै मेयरले श्रीमतीको नाममा शेयरसमेत रहको हुुुँदा केही गर्न नसकेको निरीह जवाफ दिएको बताउँछन् ।
करिव ४ सय परिवारका १ हजारभन्दा बढी स्थानीय प्रत्यक्ष जोखिममा हुँदासमेत जनताको संरक्षणको जिम्मेवारी लिएको स्थानीय सरकार चुपचाप हुनुु रहस्यमय रहेको उनीहरूको टिप्पणी छ । क्रसर उद्योग बन्द नगरेसम्म आन्दोलन जारी राख्ने स्थानीय न्यायका लागि जुनसुुकै स्थानमा जान पनि तयार रहेको बताउँछन् ।
_1720278409.jpg)
