काँकरभिट्टाः झापाको मेचीनगर–७ का सीमावर्ती भान्साखोलावासीले नसोचेको पीडा भोगिरहेका छन् । उनीहरू सबैसँग नेपाली नागरिकताको प्रमाणपत्र छ । बिजुली, पानीदेखि बजारसमेतको सेवा सुविधा सबै नेपालकै उपभोग गरिरहेका छन् ।
जन्मेकै नेपालमा हो भन्छन् उनीहरू । तर, उनीहरूकै भनाइमा रातको खानपिन गरेर नेपालमै सुतेका मानिसहरू बिहान उज्यालो हुँदा भारतीय भएछन् । आफ्नो थातथलो भारतीय भूमिमा परेको खबरले निकै चिन्तित छन् भान्सा खोलावासी ।
उनीहरू बसोबास गरिरहेको र खनजोत गरिरहेको क्षेत्र झापाको साबिक मेचीनगर–११ (हाल मेचीनगर–७) नम्बरमा पर्दथ्यो । अहिले पूरै भारतीय भूमिमा परेकोमा उनीहरू आफैँ अचम्मित छन् ।

२०४३ सालतिर जङ्गे पिल्लर (सीमा स्तम्भ) गाड्ने काम भएको यसका जानकारहरू बताउँछन् । कहिलेदेखि उनीहरूको जग्गा भारतीय भूमिमा प¥यो भन्दा जानकारमध्येका १ जना धनप्रसाद उप्रेती भन्छन्, ‘शुरुमा यो जग्गा नेपाली भूभागमै पर्दथ्यो । यो जग्गा नेपाली नागरिकले नै भोगचलन गरेका थिए । २०४३ सालतिर पिल्लर गाडियो र २०५२ सालमा आइपुग्दा पुरै भूमि भारततर्फ परेको थाहा पाइयो ।’
त्यसबेला नेपालको तर्फबाट घटनाका विषयमा खासै पहल नभएको गुनासो स्थानीयहरूको छ । उनका अनुसार जग्गा छुट्याउने क्रममा नेपाली नागरिक बसोबास गरिरहेको यो भूमि भारततर्फ परेको थियो । त्यसपछि भारतीय पक्षले आफ्नो जमिनको सुरक्षाको लागि पिल्लर गाडेको उप्रेतीको भनाइ छ । भारतीय पक्षले हप्तैपच्छिे आफ्नो साँध सीमा आएर हेर्ने गरेको छ । तर, नेपाली पक्षले अहिलेसम्म त्यहाँ बसोबास गर्नेहरूका बारेमा कुनै चासो र सोधखोज नगरेको उनीहरू बताउँछन् ।

नागरिकता नेपाली, बसेको भूमि भारतीय
घरछेउमै नेपाल– भारत छुट्ट्याउने पिल्लर गाडिएको छ । त्यही पिल्लर हो उनीहरूलाई भारतीय बनाउने । आफूसँग नेपालको नागरिकता प्रमाणपत्र भए पनि भारतीय भूमिमा भारतीय नागरिक भएर बस्नुपरेकोमा निकै चिन्ता लागेको बताउँछन् ३९ वर्षीय मणि चौधरी ।
‘नेपालको नागरिकता साथमा छ, बसोबास भारतीय भूमिमा छ’, चौधरीले भने, ‘यसमा नेपाल सरकारले पहल गरेर हाम्रो निर्णय गरिदिए हुन्थ्यो ।’
उनको ३ जनाको परिवार छ । आफ्नो स्थायी टुङ्गो नलागेकाले भनेजस्तो घर निर्माण गर्न नसकेको उनको भनाइ छ । घर बनाउन खोज्दा भारतीय पक्षले रोक्छ कि भन्ने चिन्ता छ उनीहरूमा । उनीजस्तै ११ घरपरिवारको त्यहाँ बसोबास रहेको छ ।
स्थलगत रिपोर्टिङका क्रममा पुगेका सञ्चारकर्मीहरूसँग उनले आफू नेपालको नागरिक भएको भन्दै नेपाली नागरिकताको प्रमाणपत्र देखाएका थिए । नेपाल सरकारले यसको टुङ्गो लगाइदिए आफूजस्ता पीडित धेरै खुशी हुने उनले बताए ।
उनको जस्तै पीडा छ उनकै छिमेकी ५८ वर्षीया इन्द्रावती चौधरीको पनि । शुरुमा सवै जग्गाजमिन नेपालमै थियो । आफ्ना सबै सन्तान नेपाली नागरिक थिए । अहिले उनलाई पनि घर नजिकैको पिल्लरले भारतीय बनाइदियो । उनको ४ जनाको परिवार यतिखेर भारतीय भूमिमा बस्न बाध्य छ ।

‘हामीलाई धेरै कुरा त थाहा छैन, पढेलेखेका छैनौँ, तर यो जग्गा नेपालतर्फ नै थियो,’ उनले भनिन्, ‘सबै प्रमाणपूर्जा आफ्ना बाबु बाजेका नाममा थियो । चन्द्रगढी गएर पास गर्दथ्याँै । खरीदबिक्री गर्नुप¥यो भने चन्द्रगढी मालपोत कार्यालय जानु पर्दथ्यो ।’
सीता मगर, रामदुलारी चौधरीलगयातको भनाइलाई उनको भनाईले प्रतिनिधित्व गर्छ । उनीहरू भन्छन् नेपाल सरकारले यसमा पहल गरेर हाम्रो माटोलाई नेपाल फर्काइदिनुप¥यो ।

धनीपूर्जा गायब, सुरक्षाकर्मी देख्दा पनि त्रास
उनीहरूको जग्गाको कागजात कोसँग छ भनेर कोही पनि भन्न सक्ने अवस्थामा छैनन् । नेपाल र भारततर्फका सुरक्षाकर्मीहरू यो बस्तीमा बेलाबेलामा आउने गर्दछन् ।
सुरक्षाकर्मी देख्दा पनि त्यहाँ बस्ने सबैलाई उठाउन आएका हुन् कि भन्ने शङ्का उनीहरूमा पैदा हुन्छ रे । तर, अहिलेसम्म आफूहरूलाई भारतीय र नेपाली दुवैतर्फका सुरक्षाकर्मीले कसैले पनि नराम्रो व्यवहार नगरेको उनीहरू बताउँछन् ।