इलामःइलाममा सूर्योदयको दृश्य देखिने ठाउँ धेरै छन् । अधिकांश अग्ला डाँडाबाट सूर्योदय देखिन्छ । तर सन्दकपुर मात्र यस्तो ठाउँ हो जहाँबाट सूर्योदय र सूर्यास्त मात्र होइन ३ देशका हिमाल १ सय ८० डिग्रीको सोझो सतहमा देखिन्छ ।
पाँचथर, इलाम र भारतको पश्चिम बङ्गाल राज्यको सीमावर्ती क्षेत्र सन्दकपुरबाट नेपाल, भारत र भुटानका ३ दर्जन बढी हिमचुचुरा नाङ्गो आँखाले देखिन्छ । भारतको सिंहलीला नेसनल पार्कसँग जोडिएको सन्दकपुरबाट पश्चिम उत्तरतिर ल्होत्से, मकालु, कुम्भकर्ण, सगरमाथा हिमाल नजिकै देखिन्छन् । सन्दकपुरबाट उत्तरतिर फर्किंदा सिक्किमका पाहुन्द्री, सिनोल्चु र जोङसङ हिमाल झन् नजिक लाग्छन् । पूर्व हेर्दा भुटानका कुलाकाङ्ग्री र जोमलरीसहित एक दर्जन हिमचुचुरा देखिन्छन् । मौसम खुलेका बेला सगरमाथादेखि कुलाकाङ्ग्री सम्मका हिमचुचुरा एउटै रेञ्जमा देख्न पाउँदा सन्दकपुर आउने पर्यटक रमाउँछन् ।
माईखोलाको शिर समेत रहेको सो क्षेत्रको नामबाट सन्दकपुर गाउँपालिकाको नामकरण गरिएको हो । नेपाल–भारत सिमाना भएकाले भारतीय पर्यटकको आगमन उच्च रहने गर्दछ । भारतीय पर्यटकले ट्रेकिङको लागि सिमलापछिको उत्कृष्ट गन्तव्य सन्दकपुर रहेको बताउने गरेको टुर गाइड बताउँछन् । विदेशी पर्यटकमाझ सन्दकफुको नामले परिचित सन्दकपुरबाट तीन देश (नेपाल, भारत, भुटान) का हिमाल देख्न सकिने कुरा धेरै नेपालीलाई नै थाहा छैन । त्यसको फाइदा भारतले लिएको छ ।
‘दृश्यावलोकनका लागि नेपाली भूमि प्रयोग गर्नुपर्छ तर पर्यटकका लागि सन्दकपुर डाँडामा पर्याप्त होटल र पूर्वाधारको विकास छैन । यही कारण पर्यटकबाट हुने आम्दानी जति भारतले लिने गरेको छ,’ माबुका स्थानीय सिद्धि गुरुङले भने । नेपालतर्फ आधा दर्जन आसपास साना र ठूला होटल छन् भारततर्फ पर्याप्त संरचना नै बनाइएको छ । भारततर्फ पश्चिम बङ्गाल सरकार मातहतका आधा दर्जन कार्यालयका अतिरिक्त पर्यटकलाई आवासगृह, होटल, सुरक्षा प्रबन्ध समेत छन् । तेस्रो देशका पर्यटकहरु क्याम्पफायर गर्दै सन्दकपुर– नेपाल–भारत सिमाना फालौट–पाँचथरको तिम्बुङपोखरी हुँदै कञ्चनजङ्घा आधारशिविरसम्म पैदल यात्रा गर्ने गर्दछन् ।
भारत सरकारले ट्रेकिङ गर्न चाहने आफ्ना नागरिकको लागि शीतकालीन क्याम्पको आयोजना समेत गर्दै आएको कालपोखरीका दावा तेन्जी शेर्पाले बताए । कात्तिकदेखि बैशाख महिनासम्म सन्दकपुरमा दृश्यावलोकनका लागि पर्यटकको घुइँचो लाग्दछ । पुस–माघमा ५ फिटसम्म हिउँ पर्ने भएकाले धेरै पर्यटक सन्दकपुरमा हिउँको मज्जा लिइरहेका भेटिन्छन् ।
यसरी पुगिन्छ सन्दकपुर
नेपालको बाटो जाँदा बिब्ल्याँटे, माबु हँुदै सन्दकपुर ल्यान्डरोभर गाडीमार्फत् पुग्न सकिन्छ । इलाम सदरमुकामबाट करीब ४५ किलोमिटर मात्र छ सन्दकपुर डाँडा । अर्को बाटो जाँदा माइपोखरी– माइमझुवा– गोरुवाले– कालपोखरी हुँदै पनि पुग्न सकिन्छ । माईजोगमाई गाउँपालिकाको केन्द्र नयाँबजार– थुम्के–जौबारी हुँदै पनि सन्दकपुर पुगिन्छ ।
भारतको मानेभञ्ज्याङ– तुम्लिङ– कालपोखरी हँुदै तेस्रो देशका पर्यटक सन्दकपुर पुग्ने गरेका छन । पर्यटकको सुविधाको लागि भनेर दोबाटे र कालपोखरीमा होटल र होमस्टे समेत सञ्चालन गरिएको छ । दोबाटे नजिकको २ हजार ७ सय ९० मिटरको उचाइमा रहेको बनमा विश्वमा नै लोपोन्मुख मानिएको रेडपाण्डा (हाब्रे) देख्न सकिन्छ । असोजदेखि बैशाखसम्मको समयमा पर्यटकको चापले सन्दकपुर भरिभराउ हुने गर्छ ।
आर्थिक दृष्टिकोणले सन्दकपुर मध्यम रहेको छ । एक दिनमा खाना, खाजा र बसोबासको गरी करीब ३ हजार रुपैयाँ नेपाली पर्न जान्छ । भारतीय पर्यटकको आगमन उच्च भएकाले अधिकांश कारोबार भारतीय रुपैयाँमा हुने गरेको छ । तर नेपालका पर्यटकले नेपाली रुपैयाँमा समेत सामान किन्न सक्छन् । सन्दकपुर हुँदै कञ्चनजङ्घा बेस क्याम्पसम्म पुग्न सकिन्छ । वार्षिक रूपमा ४० हजार पर्यटक आधार शिविरसम्म ट्रेकिङ गर्ने गर्छन् । तर नेपालको बाटो भएर ४ सयको हाराहारीमा मात्र पर्यटक जाने गरेको मेची पहाडी क्षेत्र पर्यटन प्रबद्र्धन समितिका कार्यकारी निर्देशक केशवकुमार द्यौराली बताउँछन् । यसरी नेपाल प्रवेश गर्ने धेरै पर्यटक भारतको बाटो प्रयोग गर्नुपर्ने भएकाले भएकाले गत वर्षबाट वैकल्पिक मार्गको अध्ययन शुरु गरिएको छ ।
