धरानः धरान–२० स्थित सर्दू जलाधार क्षेत्रमा मलामी बस्नका लागि निर्माण गरिएको मलामीघर ओशो ध्यान केन्द्रले आफूअनुकूल प्रयोग गरेको स्थानीयले आरोप लगाएका छन् ।

मलामी बस्नको लागि निर्माण गरिए पनि ओशोले मलामीहरूलाई प्रयोग गर्न नदिएको धरान–१३ का स्थानीयहरूले आरोप लगाएका हुन् । मलामी बस्न सहज होस् भनेर २०६२ सालमा साढे ४ लाख रुपैयाँको लागतमा मलामी घर निर्माण गरिएको थियो । हालै ओशो ध्यान केन्द्रले मलामी घर वरपर तारघेरा गरी मलामीलाई पस्न नदिएको स्थानीयको आरोप छ ।

आदिवासी जनजातिहरू मृतकको शव गाड्न अहिले पनि सर्दू जलाधार क्षेत्रमा लाने गर्छन् । आफ्नो संस्कार अनुसार शव गाडेर आएपछि मलामीहरू मलामीघरमा बसेर खाजा खाने गर्दथे । तर, अहिले आएर ओशोले मलामी प्रवेशमा रोक लगाएको धरान–१३ का स्थानीय मौलमान राईले बताए ।

केन्द्रले सार्वजनिक सम्पत्ति एक्लै उपयोग गरेको आरोप
ओशोका ध्यानीहरूले २०६४ सालमा सो क्षेत्र प्रयोग गर्न थालेको स्थानीय गौतम श्रेष्ठले बताए । त्यसअघि उक्त क्षेत्र लागूऔषध दुव्र्यसनीको अखडा रहेको जानकार बताउँछन् । हालै मात्र ओशोले मलामी प्रवेशमा रोक लगाउन थालेपछि विवाद चुलिएको हो । ओशो आश्रममा आउने ध्यानीहरूले अहिले पनि मलामीघरमै ध्यान गर्ने गरेका छन् । सार्वजनिक सम्पत्तिमाथि ओशोको एकाधिकार रहेको भन्दै स्थानीय रुष्ट बनेका छन् । सार्वजनिक सम्पत्ति संरक्षण गर्ने दायित्व सबैको भए पनि ओशोले हस्तक्षेप गर्नु गलत भएको मौलामानको तर्क छ ।

‘ओशोले संरक्षण गरेको छ । ऊ बसेको ठीक छ । तर मलामीघर सबैले प्रयोग गर्न पाउनुपर्छ ।’ उनी भन्छन्, ‘चाबी लगाएको हुन्छ, कसरी बस्ने ?’ ओशो ध्यान केन्द्र (ओशो आश्रम) ले कसैलाई प्रवेश गर्न नदिनुलाई कब्जा गर्ने शैलीका रूपमा आफूहरूले बुझ्न थालेको श्रेष्ठ बताउँछन् । श्रेष्ठ भन्छन् ‘सुरक्षाको दृष्टिले तारबार लगाउनु ठीक छ । तर प्रवेशमा रोक लगाउनु राम्रो भएन ।’

प्रवेशमा रोक लगाइएको छैनः स्वामी श्रेष्ठ
ध्यान केन्द्रका स्वामी आनन्द श्रेष्ठ भने यो कुरा मान्न तयार छैनन् । उनी आश्रमले कसैलाई प्रवेशमा रोक नलगाएको बताउँछन् । मलामी घर वरपर बेराबारा गरिएकाले स्थानीयमा प्रवेश नदेला कि भन्ने आशङ्का उब्जिएको हुन सक्ने उनी बताउँछन् । ओशो केन्द्रमा जाँड, रक्सीमात्र नलान आग्रह गरेको उनी बताउँछन् ।

‘हामीले मलामी घरभित्र प्रवेशमा कसैलाई रोकेका छैनाँै । जाँड रक्सीमात्र नलान आग्रह गरेका हौँ,’ उनी भन्छन् । तर, आदिवासी जनजातिको मृत्यु संस्कारमै घरमा निर्मित जाँडरक्सी लाने प्रचलन रहेको छ ।

मलामीघरको उपयोग आश्रमले गरे पनि मलामी गएका बेला बस्न दिनुपर्ने मलामीघर निर्माण समितिका अध्यक्ष जनसेवक भण्डारी बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘मलामी गएका बेला बस्न दिनुपर्छ । मलामीकै लागि घर बनाइएको हो ।’

जलाधार क्षेत्र भएकाले उक्त क्षेत्र खाली राखिनुपर्ने उनको तर्क छ । जलाधारमा कङ्क्रिटका घरहरू निर्माण गर्न बन्देज छ । तर, अहिले आश्रमले कङ्क्रिटका घर निर्माण गरेको छ । सो विषयमा पनि स्थानीयको आपत्ति छ । कुनै बेला त्यस क्षेत्रमा शव जलाउनेसमेत काम हुन्थ्योे । तर, सोही क्षेत्रको पानी पिउने भएकाले शव जलाउने कार्य हटाइएको छ । जसले गर्दा वातावरणमा पनि प्रत्यक्ष असर पर्नबाट जोगिएको भण्डारी बताउँछन् । ‘खानेपानीको मुहान क्षेत्र भएकाले नगरपालिकाले त्यस क्षेत्रलाई ‘नो मेन्स एरिया’ बाउनुपर्छ’ भण्डारी भन्छन् । स्वामी श्रेष्ठ भने त्यस क्षेत्रलाई जैविक विविधता पार्क बनाउने बताउँछन् ।

मलामीघरकै रूपमा प्रयोग हुनुपर्छः वडाध्यक्ष
यता, वडा नम्बर २० का वडाध्यक्ष तथा धरान उपमहानगरपालिकाका प्रवक्ता मणिराम राई शुरुमा मलामीघर निर्माण भएको हिसाबले मलामीघरमै सो भवन सीमित हुनुपर्ने बताउँछन् । उनी मलामीलाई भवन प्रयोग गर्नमा कसैले पनि रोक्न नहुने बताउँछन् ।

‘त्यो मलामी बस्ने घर सार्वजनिक सम्पत्ति हो’, उनी भन्छन्, ‘संरक्षण गर्ने दायित्व सबैको भए पनि मेरो हो भन्ने हैसियत ओशोले राख्न सक्दैन ।’ वडाले त्यस क्षेत्रलाई पार्कका रूपमा बिस्तार गर्ने सोच बनाएको उनले बताए । धरान–१३ का वडाध्यक्ष नेत्रप्रसाद काफ्लेले ओशोलाई मलामी घर खुल्ला राख्न निर्देशन दिएको बताए । ‘जन्मिने र मर्ने कसैको पनि टुङ्गो नहुने हुनाले त्यो सधँै खुला हुनुपर्छ,’ उनले भने ।