इटहरीः समयमै मौसम खुल्दै गएकाले यस पटक कोशी टप्पुमा पाहुना चरा समयमै देखिन थालेका छन् । चरा अवलोकन नै गर्नका लागि आरक्षमा ८–१० वटा विदेशी टोलीले अवलोकन गरिसकेका छन् भने अनलाइनमार्फत् होटल बुकिङ गर्नेको सङ्ख्या पनि बढ्न थालेको छ ।

कोशी टप्पुको मुख्य आकर्षणमध्येको एक आकर्षण भनेको चरा हो । आरक्ष ५ सय २८ प्रजातिका चरा पाइने ठाउँ हो । ‘चराको राजधानी’ र ‘चराको स्वर्ग’ जस्ता अनेक नामले चिनिएको कोशी नदी तथा यसको आसपासका इलाकामा यस पटक समयमै विदेशी पाहुना चराहरू देखिन थालेका हुन् । अत्यधिक चिसो भएपछि रुसको साइबेरियादेखि लामो दूरी पार गरी चराहरू कोशी टप्पुसम्म आइपुग्छन् ।

सामान्यतया चराहरूले बादल लाग्दा, पानी पर्दा अनि ‘भिजिबिलिटी’ कम हुँदा लामो दुरीको यात्रा गर्दैनन् । तर यस पटक भने वर्षा चाँडै सकिएको र मौसम पनि सफा भएकाले समयमै चराहरू आउन थालेको स्थानीय कोशी पंक्षी समाजका सहसचिव तथा बर्ड वाचर (चराका जानकार) सञ्जीव आचार्यले बताए । कोशी टप्पुमा मात्र होइन सुनसरीकै बर्जु ताल, रास ताललगायतका अन्य सिमसारमा समेत विदेशी चराहरू देखिन थालेका छन् ।

चरामात्र होइन विश्वमै दुर्लभ बबुलिस जातको अर्नासमेत हेर्न आरक्षमा पर्यटकहरू आउने गर्दछन् । चरासँगै अर्ना, हरिण, नीलगाई अवलोकन गर्न विदेशी र स्वदेशी पर्यटकहरू कोशी टप्पु आउने गरेका छन् ।

‘यसपटक छिट्टै मौसम खुल्यो र चराहरू समयमै देखिन थाले । चरा मात्र होइन, पर्यटकहरूको उपस्थिति पनि कोशी टप्पुमा राम्रो देखिन थालेको छ,’ नेचर गाइड लाइसेन्सप्राप्त चक्र तिम्सिना भन्छन्, ‘मैले नै ३÷४ वटा गु्रपलाई घुमाइसकें । साथीहरूले पनि घुमाउनु हुँदैछ ।’

बच्चा कोरल्न पनि आउँछन् चरा
स्थानीय बर्ड वाचर तथा नेचर गाइडका अनुसार अहिले कोशी टप्पुमा ठुलो जलेवा (ग्रेटर कर्मोनेण्ट), चखेवा (रेडिसियल डक), खोया हाँस (बार हेडेड गुज) लगायतका चरा देखिन थालेका छन् । उपयुक्त मौसमी पर्यावरणको कारण कोशीमा चराहरू जाडो छल्न मात्र होइन बच्चा कोरल्न समेत आउने गर्छन् ।

हिउँदको चिसो बढेसँगै न्यानो वासस्थान, आहार र प्रजननका लागि पंक्षीहरू यस वर्ष उत्तरी गोलाद्र्धबाट दक्षिणी गोलाद्र्धमा बसाइँ सर्दै कोशी टप्पुसम्म आउने गर्दछन् । एकथरी चराले अन्तरदेशीय सीमाको लामो दुरी पार गर्दै साइबेरियादेखि कसी टप्पु सम्म आउने गर्दछन् भने केही चरा नेपालकै उच्च पहाडी भूभागबाट छोटो दुरीको बसाइँ सरी आउँछन् ।

नेपालबाटै पहिलो पटक चराको विषयमा विद्यावारिधी गरेका डा हेमसागर बरालका अनुसार हिउँदमा १ सय ५० प्रजातिका चराहरू नेपाल आउँछन जसको ठूलो सङ्ख्या कोशी टप्पुमा बस्छ । बरालका अनुसार सुडसुडिया प्रजातिको चरा १५÷२० दिनसम्म निरन्तर आकाशमा उडेर हजारौँ माइलको दुरी पार गर्ने गर्छन् । बसाइँसराइँअघि चराले धेरै खाना खाएर शरीरमा टन्न बोसोको मात्रा जम्मा गर्छन् । निरन्तर उड्दा बोसोबाट शक्ति आर्जन गर्छन् ।

विगतका केही वर्ष चराको आवागमन राम्रै भए पनि समग्र देशको राजनीतिक कारणले गर्दा पर्यटकको सङ्ख्या बढ्न सकेको थिएन । नाकाबन्दी, मधेस आन्दोलन, राजनीतिक अस्थिरता चुनाव आदिका कारण बिग्रिएको पर्यटन व्यवसायमा पछिल्लो समय भने राम्रो सङ्केत देखिएको छ ।

‘पहिले अलि बाटोघाटोको अभाव पनि थियो’, स्थानीय पर्यटनकर्मी तथा नेचर गाइड सुवास भुजेलले भने, ‘अहिले भने राम्रो छ । पर्यटकको सङ्ख्यामा पनि राम्रो सुधार देखिएको छ । तर अलिक प्रचारको कमी भने छ । त्यति गर्न सके पर्यटन व्यवसाय यो क्षेत्रमा राम्रो हुन्थ्यो ।’

आरक्ष आसपासका क्षेत्रहरूमा चरा लामो समयका लागि मात्र होइन यात्राको क्रममा केही दिन बास बस्नका लागि मात्र पनि प्रयोग गर्ने गर्दछन् । आरक्ष आसपासको क्षेत्रमा बसाइँसराइँ गरी आउने चरामा हाँस प्रजातिका चखेवा हाँस, खडखडे हाँस, मालत हाँस, सुडसुडिया प्रजातिहरू सिकारी चराहरू साहिबाज सेनबाजजस्ता प्रजाति देखिएका थिए ।