इटहरी: इटहरी उपमहानगरपालिकामा नेपालकै एक मात्र यस्ता वडाध्यक्ष छन् जो आँखा देख्दैनन् । तर उनी आँखा देख्नेभन्दा कम सक्रिय भने छैनन् ।
२०६२/ ६३ सालमा भएको जनआन्दोलनको इटहरीबाट नेतृत्व गरेका चन्द्रप्रसाद भट्टराई अहिले वडाको नेतृत्व गरिरहेका छन् । २०६४ सालदेखि उनको आँखामा सामान्य समस्या देखा पर्न थाल्यो । उपचारको लागि नेपालका प्रायः सबै अस्पताल र भारतको सिलगुढीसम्म पुगे उनी । अधबैंसे उमेरमै यस्तो समस्या आएपछि उनको जीवनमा बज्रपात प¥यो । कतै पनि उपचार हुन नसकेपछि मनमा धेरै बेचैन भएको उनी सुनाउँछन् ।
‘बिस्तारै आँखा धमिलो हुन थाल्यो । लगभग २ वर्षको अन्तरालमा आँखा देख्न नसक्ने भएँ,’ उनी भन्छन्, ‘डाक्टरले यसको उपचार कहीँ हुँदैन भनेपछि जीवन बेकार रहेछ भन्ने भयो ।’ तर त्यो दिन आँखामात्र बन्द भएको रहेछ, खास जीवन त भर्खर शुरु भएको रहेछ भन्ने लाग्ने गरेको उनी सुनाउँछन् ।
२०२३ सालमा तत्कालीन महेन्द्रनगर गाउँपञ्चायतमा जन्मिएका हुन् भट्टराई । स्नातकसम्मको औपचारिक अध्ययन पूरा गरेका उनी पूर्व शिक्षक पनि हुन् । आइएसम्मको अध्ययन सकेर २०४२ सालमा भोजपुरको एक माध्यमिक विद्यालयमा शिक्षकको रूपमा जागिर खान गए उनी । त्यहाँ पञ्चायतको चेपुवामा परे । समस्यामा परेपछि उनी रातारात भागेर इटहरी आए । त्यसपछि स्नातक तह अध्ययन गर्न काठमाडांैमै छिरे । त्यही समयमा गलैँचा उद्योग सञ्चालन गरेको अनुभव उनी सुनाउँछन् । ३ जना मिलेर ५० लाख लगानी गरेको तरपछि जर्मन सरकारले गलैँचा किन्न बन्द गरेपछि उद्योग बन्द गर्नुपरेको उनको अनुभव छ ।
भर्खरै स्नातक सकेका थिए । इटहरी पनि गाविसबाट भर्खरै नगरपालिका घोषित भएको थियो । उनी इटहरी फर्किए र नगरपालिकाले कर सङ्कलन गर्न राखेको ढाटमा काम गर्न थाले । पछि नगरपालिकाले नगरपालिकाबाट समाचार भन्ने कार्यक्रम ल्यायो । जहाँ दैनिक रूपमा घटना र सूचना भन्नुपर्ने थियो । करिब १ वर्ष जति उनले त्यसैमा काम गरेपछि उक्त कार्यक्रम बन्द भयो ।
महेन्द्र मोरङमा आइए पढ्दा अनेरास्ववियुको प्रा.क सदस्य भएका उनी गाउँपञ्चायतको सदस्य हुँदै युवा सङ्घको केन्द्रीय कार्यकारी सदस्यसम्म भए । विद्यार्थी राजनीति गर्ने खासै मौका नपाएका उनी एमालेले ल्याएको टोलसुधार कार्यक्रमबाट मूल पार्टीको राजनीतिमा समावेश भए । टोल सुधार समितिका सचिव, पार्टीको वडा कमिटीको सचिव, नगर र जिल्ला हुँदै उनी अहिले प्रदेश नम्बर १ को सल्लाहकार भएका छन् ।
कम्युनिष्ट विचारको प्रगतिशीलता उनको व्यवहारमा पनि देखिन्छ । नेपाली समाजमा अझैसम्म पनि पितृसत्तात्क सोच हाबी भएकै पाइन्छ । धेरैले छोरा जन्माउनको लागि दोस्रो विवाह गर्ने सम्मको हर्कत गरिरहेका छन् ।
उनलाई भने सन्तान छोरा नै हुनुपर्छ भन्ने कुनै महत्वकांक्षा भएन । त्यसैले दुई छोरीको जन्मपछि उनले सन्तानमोह नै त्यागिदिए । परिवारको प्रमुख आयस्रोत भनेकै उनकी श्रीमती हुन् । उनी स्थानीय एक विद्यालयकी शिक्षिका हुन । त्यसैबाट उनको गुजारा चलेको छ ।
राजनीति गर्ने मान्छे सधैँ सकारात्मक सोच भएको हुनुपर्छ भन्छन् भट्टराई । ‘पार्टीभित्र एकले अर्काको अस्तित्व स्वीकारै नगर्ने प्रचलन छ । जुन हिजो पनि थियो आज पनि छ भोलि पनि रहन्छ भन्ने मेरो ठहर छ’, उनी भन्छन् , ‘सबैभन्दा ठूलो समस्या भनेको नकारात्मक सोच नै हो ।’
‘जीवनको भोगाइ र गराइबाट बिस्तारै सफलता हासिल हुँदै जाने कुरामा उनी विश्वस्त छन् । कहिलेकाहीँ आफूले सुन्ने गरी र कहिले नसुन्ने गरी पनि आफ्नो शारीरिक कमजोरीको नकारात्मक चर्चा पार्टीभित्र हुने गरेको पाएको छु, ‘उनी भन्छन्, ‘तर त्यसले मलाई कुनै लघुताभाष हुँदैन । बरु साथीहरू मभन्दा अझै कमजोर रहेछन् भन्ने लाग्छ । जसले मलाई थप ऊर्जाशील बनाइरहेको छ ।’
‘म इटहरी नगर कमिटी अध्यक्षको उम्मेद्वार थिएँ’, उनी भन्छन्, ‘विपक्षी खेमाबाट अन्धोलाई जितायो भने भोलि पार्टी बर्बाद हुन्छ यसले पार्टी हाँक्न सक्दैन भन्ने हौवा फैलाइयो ।’ त्यसमा म ११ मतले पराजित भएँ । त्यतिखेर चाहिँ केही नरमाइलो महसुुुस भएको उनी सुनाउँछन् ।
‘पछि स्थानीय तहको निर्वाचनको समय आयो । नगरका सबै वडाको उम्मेद्वार फाइनल भइसक्यो तर वडा नम्बर ४ को मेरै कारण ढिला भइरहेको थियो ।’ उनी भन्छन्, ‘त्यहाँ पनि यसले आँखा देख्दैन । आँखा नदेख्नेले काम गर्न सक्दैन, जित्दा पनि जित्दैन, जिताउन सकिँदैन भनेर अरू आकाङ्क्षी साथीहरूले मुद्दा बनाएछन् । पार्टीको एउटा पक्षका धेरै साथीहरू केन्द्रका नेताहरूसम्म नै चन्द्रप्रसाद भट्टराईलाई टिकट दिनुहुँदैन भन्दै क्याम्पेनिङ गर्दै जानुभयो ।’
तथापि उनले टिकट पाए । हुन त त्यो कुनै आश्चर्यको विषय नभए पनि शारीरिक कमजोरीलाई राजनीतिकरण गर्न खोजिएकोमा उनको चित्त दुखाइ थियो । अरू केही नपाएर आँखा नदेख्ने समस्यालाई नारा बनाउनु लज्जास्पद भएको उनको भनाइ छ ।
पार्टीका नेताले लगाउने आरोपलाई उनी चिर्न चाहन्थे । जसले उनलाई दृष्टिविहीन भने तिनै मान्छेलाई केही गरेर देखाउने पोजेटिभ इगो बस्यो उनको मनमा । त्यही ऊर्जाकै कारण इमानदार भएर काम गर्नुपर्छ भन्ने लागेर आजसम्म इमानदारिता चुक्न नदिएको उनी बताउँछन् ।
जनप्रतिनिधि भएपछि उनको दैनिकी परिवर्तन भएको छ । सखारै उठ्ने, गाउँ घुम्ने, जनताको समस्या भएको ठाउँमा जानेजस्ता काम उनको बिहानको दैनिकीमा पर्छन् । पार्टीको काममा भन्दा पनि जनताको घरदैलोमै भेटिन्छन् प्रायः उनी ।
एक्लै हिँड्न समस्या भएकाले कोही साथी बोलाएर मात्र घरबाट निस्कन्छन् । बोलाएपछि जोकसैले पनि सहयोगमा नाइँनास्ति नगरेको उनी बताउँछन् ।
आँखामा समस्या भएपछि उनलाई मोबाइल हेर्न होस् या बाटो हिँड्न कुनै समस्या भएको छैन । उनलाई प्रायः चिनजानका मानिसको नम्बर एकै पटकमा याद हुन्छ । आफ्नो आँखामा समस्या आउन थालेदेखि, दिमागको सक्रियता बढेको उनी बताउँछन् । ‘दुई वटै आँखा बन्द भए, तर त्योसँगै तेस्रो आँखा खुलेको भान भएको छ,’ उनी भन्छन्, ‘आधा जीवन भौतिक आँखा देखेर बित्यो अबको आधा जीवन हृदयको आँखाले देखेर बित्नेवाला छ । जसले गर्दा आफैँले आफँैलाई भाग्यशाली ठानेको छु ।’
पार्टीका महत्वपूर्ण काममा भन्दा बाहेक उनी पार्टीभित्र त्यति सक्रिय छैनन् । पार्टी राजनीति भनेको सङ्गठन सञ्चालन गर्ने कुरा हो । त्यो पोलिटिकल कन्ससनेसभित्र बसेर काम गर्नुपर्ने हुन्छ । तर जनप्रतिनिधि हुँदा डिप्लोमेटिक कन्ससनेसले काम गर्ने उनको बुझाइ छ ।
पार्टीमा को कुन गुटको कुन पार्टीको भन्ने लेखाजोखा हुन्छ । तर यो बेला कसले भोट हाल्यो कसले हालेन, को कुन खेमाको हो भन्ने कुराको कुनै गुन्जायस नहुने उनको भनाइ छ । कसरी नगरवासीलाई खुशी बनाउन सकिन्छ भन्नेमा नै ध्यान जाने गरेको उनी बताउँछन् ।
१ वर्षे कार्यकालमा धेरै चुनौतीको सामना गर्नुपरेको उनी सुनाउँछन् । वडा नं ४ जनसङ्ख्याको हिसाबले इटहरीको सबैभन्दा ठूलो वडा हो । उनले १ वर्ष भित्रमा बाटो र बत्तीको समस्या समाधान गर्ने योजना बनाएका थिए । जुन योजना सफल भएको उनको भनाइ छ ।
त्यति मात्र होइन उनी वडाध्यक्ष निर्वाचित भएसँगै इटहरीमा विनाशकारी बाढी गयो । जसले ६ जनाको ज्यान लियो । ४ सय ५० भन्दा बढी परिवार घरबारविहीन भए ।
उनी कसैसँग कुरा गर्दा वा हात मिलाउँदा आफू दृष्टिविहीन भएको महसुस हुन दिँदैनन् । उनको हाउभाउ सामान्य मानिसको जस्तै देखिन्छ । तर हस्ताक्षर गर्नुपर्दा भने सचिव अथवा सेवाग्राहीकै सहायतामा गर्छन् ।
हुन त स्थानीय राजनीतिमा उनलाई कूटनीतिक खेलाडीको रूपमा लिइन्छ । हरेक विषयमा अरूको कुरा सुनिसकेपछि मात्र निर्णायक रूपमा बोल्ने बानी उनको छ । नयाँ नयाँ कुराको खोज गर्ने उनको बानी नै परेको छ ।
वडा नं ४ लाई आगामी ४ वर्षभित्रमा सबैभन्दा धेरै स्वरोजगार युवा भएको वडा बनाइने उनको योजना छ । त्यसको शुरुवात केही दिन अगाडि क्रिस्टलका गहना बनाउने तालीम’ बाट शुरु गरिसकिएको उनको भनाइ छ । जहाँ २५ जना महिला सहभागी भएर क्रिस्टलका गहना तथा खेलौना बनाउने तालीम लिएका थिए । कतिपय महिलाले तालीमकै क्रममा ५० हजार रुपैयाँसम्म आम्दानी गरेका थिए ।
यसैगरी हरेक युवा, महिला, गृहणी, ज्येष्ठ नागरिक सबैलाई आर्थिक हिसाबमा जोड्न सकिने उनी बताउँछन् । ‘यो एक वर्षसम्म के गर्न सकिन्छ भनेर अनुसन्धान भएको छ’, उनी भन्छन्, ‘अबको ४ वर्षमा यो वडा नेपालकै नमूना वडा बनाउने सङ्कल्प लिएको छु ।’
कौसी खेतीदेखि सार्वजनिक जग्गा लिजमा लिएर युवा उद्यमशीलता विकास गर्ने सम्मका उनका योजना रहेका छन् । जसमा उपमहानगरले उत्पादन गरेका सामग्री बिक्री गर्ने नयाँ किसिमको ‘इटहरी बजार’ बनाउन सकिने उनी बताउँछन् । जसबाट सस्तो, अर्गानिक र गुणस्तरीय सामग्री पाउन सकिन्छ । यसले गर्दा युवाहरूले रोजगार त पाउने नै भए उपमहानगर पनि स्वावलम्बी हुने उनको तर्क छ ।
पार्टीमा भट्टराईले कहिल्यै कार्यकारी भूमिका निर्वाह गर्ने अवसर नपाए पनि जनताको काममा भने कार्यकारी हुन पाउने सपना साकार भएको छ ।
