फुटबलमा उत्साह छ, रणनीति छैन

सङ्खुवासभाः जिल्लाको पांमामा भएको एक खेलमा तुम्लिङटार स्पोर्टिङ क्लब र पांमा सामुदायिक सेवा क्लब फाइनलमा भिडिरहेका थिए । दुवै टिमलाई जित्नैपर्ने दबाब थियो । खेलको करिब शुरुवाततिर नै पांमाले गोल गरेपछि खेलमा झन् रौनक थपिएको थियो ।

त्यस्तै, शुक्रबार भएको तुम्लिङटार स्पोर्टिङ क्लब र सङ्खुवासभा युनाइडेट क्लबबीचको सेमीफाइनल खेल पनि कम रोचकको थिएन । दुवै टिमले जिल्ला बाहिरका खेलाडी अनुबन्ध गरेका कारण दुवै टिमलाई चासोका साथ हेरिएको थियो ।
शुरुमा सङ्खुवासभा युनाइडेटले १ गोल गरेपछि तुम्लिङटारका प्रशिक्षकहरू टचलाइनमा नै पुगेर खेलाडीहरूलाई निर्देशन दिन थाले । म्यान टु म्यान चेक गर, हान्न दे, मान्छे छेक प्रशिक्षकहरू यस्तै भन्दै चिच्याउँदै थिए ।

फाइनलमा पनि पांमाले गोल हानिसकेपछि प्रशिक्षकहरू त परै जाऊन् खेलका दर्शकले समेत आफ्नो समर्थक टिमलाई यसो गर र उसो गर भन्दै मैदान बाहिरबाट नै सिकाउँदै थिए । सिकाइ भने माथिकै जस्तो, म्यान टु म्यान चेक गर, हान्न दे, मान्छे छेक यस्तै भन्दै दर्शकहरू चिच्याउँदै थिए । उनीहरू भन्दै थिए यसरी हानेको भए गोल हुन्थ्यो, उसरी हानेको भए गोल हुन्थ्यो । जिल्लामा हुने प्रायः खेलहरूमा यस्तै यस्तै हुने गरेको छ ।
पछिल्लो केही वर्षयता पहाडी क्षेत्रमा फुटबलको माहोल यति धेरै छ कि लगानी र प्रतियोगिताको हिसाबले अरु सबै खेल धेरै पछाडि छन् ।

जिल्लामा फुटबलको शुरुवात
फुटबल शुरुवातको इतिहास पनि लामै छ, जिल्लामा । २०३४ सालतिर पहिलोपटक मादी मूलखर्कमा फुटबलका प्रतियोगिताहरू आयोजना गरिएको जानकारहरू बताउँछन् । यसरी हेर्दा जिल्लामा फुटबल भित्रिएको ४ दशक कटिसकेको देखिन्छ । तैपनि फुटबलमा माथि उल्लेख गरिएजस्तो शैली र प्रदर्शनहरू दोहोरिइरहनु अनौठो मानिँदैन ।

यतिको अवधिमा फुटबलले ठुलै छलाङ मारिसक्नुपर्ने स्वयम् यसमा आबद्धहरू बताउँछन् । तर आखिर किन त्यसो हुन सकेको छैन भन्नेबारे भने कसैको चासो गएको पाइँदैन । एन्फाका रेफ्री विक्रम कार्की पहाडमा फुटबलको राम्रो माहोल भए पनि प्राविधिक पक्ष भने कमजोर रहेको बताउँछन् ।

विभिन्न प्रतियोगिता सञ्चालन गर्न सङ्खुवासभा आइसकेका उनी खेलाडीमा कौशल र जोश भए पनि समग्र टिमको खेलमा रणनीतिक अभाव रहेको औंल्याउँछन् ।

‘खेलमा आफ्नो टिमको कस्तो स्थिति छ प्रशिक्षकले त्यसैअनुसारको रणनीति बनाउनुपर्छ’, उनले भने, ‘विपक्षी टिम र खेलाडीको अवस्था हेरी सही रणनीति बनाएर खेल्न सके आफू अनुकूल नतिजा निकाल्न सकिन्छ ।’ रणनीतिबिना जोशले मात्र खेल्दा कतिपय खेलमा गोलअन्तर र पकडको हिसाबले अगाडि हुँदा पनि टिमले हार्ने गरेको अनुभव उनको छ ।

आफ्नै अभ्यासले मात्र खेलिरहनु परेकाले पनि प्राविधिक रूपले आफूहरू कमजोर रहेको पांमा समुदायिक सेवा क्लबका खेलाडी मोहन गुरुङको बुझाइ छ । दक्ष प्रशिक्षक पाए खेलको स्तर बढ्ने उनको दाबी छ ।

प्राविधिक कमजोरीकै कारण जिल्लामा फुटबलले अपेक्षित उपलब्धि हासिल गर्न नसकेको खेलाडीहरूको गुनासो छ । प्रतियोगिताको सङ्ख्या र पुरस्कार राशीमात्र नबढाएर खेलाडी तथा प्रशिक्षकहरूको दक्षता अभिवृद्धिका निम्ति पनि बजेट खर्चन सकेमात्र फुटबलको विकास हुने खेलाडीहरूको भनाइ छ । प्रशिक्षण अभाव तथा एन्फामा ढिलो आबद्ध भएकाले पनि खेल व्यावसायिक हुन नसकेको जिल्ला फुटबल सङ्घका अध्यक्ष भरतकुमार घिमिरे स्वीकार्छन् ।

सङ्खुवासभा २०६८ सालमा मात्रै एन्फामा आबद्ध भएको हो । बजेट अभावमै सङ्घले खेलाडीहरूलाई प्रशिक्षण दिन नसकेको अध्यक्ष घिमिरेको भनाइ छ । ‘एन्फाको तालिका अनुसारको प्रतियोगिता सञ्चालन गर्न सीमित बजेट आउँछ अरु कार्यक्रम गर्न सम्भव छैन’, उनले समस्या सुनाए । फुटबल क्लब र फुटबल प्रतियोगिता आयोजना गर्ने संस्थाहरूले पनि यसतर्फ ध्यान दिनुपर्ने उनको धारणा छ ।

क्लब र आयोजकहरूबीच पुरस्कार राशि बढाउन मात्र होड चलेको उनको भनाइ छ । एन्फामा आबद्ध भएपछि भने जिल्लामा फुटबलको स्तर वृद्धि भइरहेको उनले दाबी गरे । ‘जिल्लामा विभिन्न प्रतियोगिता आधिकारिक रेफ्रीबाट गराउने प्रचलनले फुटबलमा सकारात्मक परिर्वतनको शुरुवात भएको छ’, घिमिरेले भने, ‘झन् पछिल्लो समयमा जिल्ला बाहिरका खेलाडी ल्याएर खेलाउने प्रचलनले पनि जिल्लाका खेलाडीलाई फाइदा भने भएको छ ।’ जिल्ला बाहिरका खेलाडीबाट पनि जिल्लाका खेलाडीहरूले खेल कौशलमा विकास गरिरहेको घिमिरेको बुझाइ छ ।

पछिल्लो समय जिल्लामा हुने फुटबल प्रतियोगितामा विजेताको लागि नगद पुरस्कार ५० हजारदेखि ३ लाख रुपैयाँसम्म हुने गरेको छ । उपाधि जित्न क्लबहरूले जिल्ला बाहिरका खेलाडी ल्याउन पनि अघोषित होडबाजी नै गर्ने गरेका छन् । हिउँदभर जिल्लामा सानाठूला गरी १ दर्जन बढी फुटबल प्रतियोगिताहरू सञ्चालन हुने गरेका छन् ।