रुषा थापा
अहिले प्रहरी चौकी, स्थानीय तह तथा सहकारी विभागमा भीड देखिन्छ । अधिंकाश बचतकर्ता सहकारीमा डुबेको आफ्नो रकम फिर्ता पाइन्छ कि भनेर यी ठाउँ धाइरहेका छन् । आफ्रनै पैसाका कारण बचतकताहरुले दुःख, हैरानी भोग्नुपरिरहेको छ । मुलुकभर सञ्चालित सहकारीमध्ये ९५ प्रतिशत सहकारी डुबिसकेका छन् ।
यी सहकारी संस्था बचतकर्ताको रकम फिर्ता गर्न नसक्ने अवस्थामा पुगेका छन् । काठमाडौंको माइतीघर मण्डलामा सहकारीपीडितहरुले ६१ दिन आन्दोलन गरे । गत साउन १८ गते सरकारले सहकारीपीडितसँग सात बुँदे सहमति गप्यो । पीडितहरु खुशी हुदैँ आआफ्नो घर फर्किए ।
आफुहरुको डुबेको रकम सरकारले फिर्ता गर्ने भनेर उनीहरु मख्ख परे । गृहमन्त्री नारायणकाजी श्रेष्ठले माइतीघर मण्डलामै भनेका थिए, ‘सहकारीमा बचतकर्ताहरुले सरकारसँग सोधेर रकम राखेको हो र । अहिले आएर डुबेपछि सरकारसँग पैसा माग्न । हिजोे ब्याजको लोभमा पैसा राख्ने अनि डुबेपछि आन्दोलन गर्ने ।’
अहिले सहकारीपीडित बचतकर्ता महासंघ सघर्ष समितिले आफुहरुलाई माइतीघर मण्डलाबाट उठाउनका लागि मात्र सरकारले सात बुँदे सहमति गरेको कुरा थाहा पाइसकेको छ । आफुहरुको रकम फिर्ता नआउने महसुस उनीहरुले गर्न थालिसकेका छन् । आम नागरिकले ब्याजको प्रलोभनमा परेर बुढेकालमा काम लाग्छ भनेर सहकारीमा लाखदेखि करोड रुपैयाँसम्म बचत गरे ।
कतिपयले त आफ्नो पुर्खौली सम्पत्ति बेचेर समेत सहकारीमा रकम जम्मा गरे । अहिले सहकारी विभागका रजिष्टार नवराज घिमिरेले सहकारीमा फसेको बचतकर्ताको रकम सरकारले फिर्ता नगर्ने स्पष्ट पारिसकेका छन् । सहकारीका सञ्चालकहरुको सम्पत्ति रोक्का गरी त्यँही बेचेर बचतकर्ताको रकम फिर्ता गरिने तर सरकारले बचतकर्ताको रकम फिर्ता नगर्ने उनले भनिसकेका छन् ।
आफु चर्चामा आउनका लागि केही राजनीतिक दलको सदस्यता लिएका व्यक्तिहरु समेत सहकारीपीडितसँग माइतीघर मण्डलामा अनशन बसे । यसरी अनशन बसेपछि आन्दोलनमा जनसमुदामयको सहभागिता बढाउन उनीहरुले सहकारीमा डुबेको आफुहरुले रकम सरकारले फिर्ता गर्नुपर्ने माग राख्न थाले ।
यता, सहकारीपीडितहरुले पनि आफ्रनो रकम सरकारले फिर्ता गर्दैन भनेर बुझ्रन सकेन । यति कुरा पनि नबुझेपछि बचतकर्ताहरु सहकारीमा डुबेको आफुहरुको रकम सरकारले फिर्ता गर्छ भन्दै सडकमा उत्र्रिए । लाखौं बचतकर्ताहरु सडकमा उत्र्रिएपछि सरकारले आन्दोलन स्थगित गराउनका लागि सात बुँदे सहमति गप्यो ।
सहमतिमा एक महिनाभित्रै सहकारीपीडितहरुको समस्या समाधान हुने उल्लेख छ । तर, अहिले दुई महिना हुन लाग्दा समेत सहकारीपीडितहरुको समस्या समाधान भएको छैन । बचतकर्ताहरुले आफ्नो रकम फिर्ता पाएका छैनन् त सरकार पनि केही पहल गरिरहेको छैन ।
अहिले राष्ट्रिय सहकारी महासंघ सहकारी संस्थाहरुले बचतकर्ताको दश खर्ब रकम फिर्ता गर्न बाँकी रहेको बताउँछ । तर, सहकारीपीडितहरु भने २३ खर्ब रकम फिर्ता गर्न बाँकी रहेको बताउँछन् । अनि कसको कुरा पत्याउने ? सहकारी विभागका अनुसार मुलुकभर ३५ हजारभन्दा बढी सहकारी दर्तामा छन् ।
तर, तीमध्ये कति सहकारीको दर्ता खारेज भए ? कति भागे ? कति डुबे ? र कति डुब्ने अवस्थामा छन् वा बचतकर्ताको रकम फिर्ता गरेका छैनन् ? यसको विवरण विभागसँग छैन । अहिले बूढादेखि भूरासम्मको रकम सहकारीमा डुबेको छ । आमाबुबाले बालबच्चा खाजा खान दिएको रकम र सरकारले ज्येष्ठ नागरिकलाई दिएको भत्ता सहकारले नै खाइदिएको छ ।
सहकारीले नेतादेखि सरकारी कर्मचारी, सञ्चारकर्मी, व्यापारी सबैलाई ठगेको छ । यसरी सहकारी जनता ठग्न सफल हुनुमा मानिसहरु ब्याजको प्रलोभनमा पर्नु हो । ब्याज आउने लोभमा भएको घरजग्गा समेत बेचेर मानिसहरुले सहकारीमा रकम जम्मा गरे । अहिले उनीहरु घर न घाटको भएका छन् । बिचल्लीमा परेका छन् ।
करोडौं जनताको खर्बो रकम सहकारीले हाँसीहाँसी पचाइदिएको छ । सहकारीका सञ्चालकदेखि कर्मचारीसम्मै चोर हुन् भनेर अहिले सबैले थाहा पाएका छन् । तर, सहकारी भागेपछि थाहा पाएर के गर्नु थियो र । बचतकर्ताले कुट्ने त्रासमा सहकारीका सञ्चालक, अध्यक्ष र कर्मचारीहरु लुकीलुकी हिँडेका छन् ।
कार्यालयको पोसाक उनीहरु लगाउँदैनन् त मुखमा मास्क लगाएर हिँड्छन् । अहिले जनता सबै सहकारीको लाइसेन्स खारेज गर्नुपर्ने बताउँछन् । सहकारीकै कारण करोडपति सडकपति हुनुपरेको छ । अब सहकारीमाथि जनता विश्वास गर्दैनन् । साथै, सहकारीको विरोधमा बचतकर्ताहरु फेरि सडकमा उत्र्रिनेछन् ।
सरकारले पनि बचतकर्ताहरुलाई सहकारीमा डुबेको उनीहरुको रकम सरकारले फिर्ता नगर्ने स्पष्ट पार्नुपर्छ । सहकारी भागेपछि नै अहिले बजारमा घरजग्गा, गाडी र सेयरको कारोबारमा मन्दी छाएको छ । दुई दशकअघि आनाको एक लाख पर्ने जग्गा सहकारीले ८० लाख पुप्याएको थियो ।
सय रुपैयाँ कित्ताको सेयर पाँच हजार रुपैयाँसम्म पुग्यो । दुई लाख पर्ने गाडी ५० लाख रुपैयाँमा समेत बिक्रीवितरण भयो । तर, सहकारी भागेपछि दुई दशकअगाडि कै रेटमा घरजग्गा, गाडी र सेयर पुगेको छ । यता, बैंक पनि यँही अवस्थामा पुगेको छ । बैंक डुब्छ भनेर अहिले अधिंकाशले थाहा पाइसकेका छन् ।
अहिले बजारमा सुनिन्छ कि बैंकले उठाउनुपर्ने छ दुई करोड तर धितो बेच्दा आउँछ एक करोड । अहिले बैंकले तानेको गाडी र लिलाम गरेको घरजग्गा र सेयर किन्ने कोही छैन । जसले गर्दा बैंकमा रहेको बचतकर्ताको रकम जोखिममा परेको छ । सरकारले पनि समयमै जनतालाई ब्याजको प्रलोभनमा बैंक तथा वित्तिय संस्थामा धेरै रकम राख्न सचेत नगराउँदा आज यो अवस्था आउँदैन थियो ।
सहकारी भाग्दा जनताको रकम डुब्यो अनि बैंक डुब्दा पनि त जनताकै रकम त डुब्ने हो नि । जताबाट पनि जनता नै डुब्नेछन् । तापनि प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले घरजग्गा, गाडी र सेयरको मूल्य बढ्ने र अर्थतन्त्र पहिलाकै लयमा फर्किने भनेर जनतालाई भ्रममा पारिरहेका छन् ।
प्रधानमन्त्री प्रचण्डलाई अर्थको विषयमा केही ज्ञान छैन । उनलाई जनतालाई कसरी भ्रममा पार्ने भनेर मात्र थाहा छ । अहिले देशको अर्थतन्त्र दिनप्रति दिन नाजुक हुदैँ गएको छ । बजार मन्दीमा छ । जताततै निराशा छाएको छ । मन्दीका कारण व्यापारी आत्महत्या गरिरहेका छन् । जनता लुटपाट, ठगी, हत्या हिंसामा संलग्न भएका छन् ।
तर, प्रधानमन्त्री प्रचण्ड भने टलक्क टलक्ने कोट, दाउरा सुरुवाल गराएर सोह्र वर्षे ठिटोजस्तै भएर हिँडेका छन् । हिजो जनयुद्धमा १७ हजार नेपाली नागरिक मरेका छन् । जनताका छोराछोरी मरेका हुन् । कसैको आमा मप्यो त कसैको बुबा । तर, प्रचण्डको केही पनि गुमेन ।
अहिले पनि सहकारीमा डुबेको रकम जनताको नै हो । त्यसैले उनलाई केही चासो छैन । प्रचण्डले हिजो पनि केही गुमाएनन् र आज पनि केही गुमाएका छैनन् । जनता भने जताबाट पनि पीडित नै भएका छन् ।
एकातिर सहकारीले रकम खाइदिएको छ, अर्कातिर मन्दीले आत्महत्या गर्न बाध्य बनाइरहेको छ । जहाँ पनि सिधासाधी जनता नै फस्ने हुन् । प्रचण्डजस्ता चतुरहरु सिधासाधीलाई झप्याङ बनाएर आफु सत्तामा पुग्छन् । र, यो क्रम बढ्दो छ । अहिले जनता महंगी, बेरोजगारी र गरिबीका कारण भोकभोकै सुत्छन् ।
च्यातिएको कपडा लगाउँछन् त नाङ्ग्रा खुट्टा हिँड्छन् । केपी ओली, शेरबहादुर देउवा, माधवकुमार नेपाल, बाबुराम भट्टराई, झलनाथ खनाल उमेरले ६८ कटिसकेका छन् । तर, जनताले तिरेको कर खाएर भर्खरका सोह्र वर्षे ठिटोजसरी हिँडेका छन् । खानपिन, उपचारको अभाव तथा टेन्सनका कारण अहिले २५/३० वर्षका युवा÷युवतीहरु ४०/५० वर्षका देखिन्छन् ।
उनीहरु लुगा समेत फोहोर र च्यातिएको लगाएर हिँड्छन् । भोकै खाली खुट्टा हिँड्छन् । तर, राजनीतिक दलका नेताहरु भने छिनछिनमा कपडा फेर्छन् । घण्टा नबित्दै विभिन्न परिकार बनाएर खान्छन् । त्यसैले, अब जनता नेताहरुको विरोधमा उत्र्रिन ढिलो भइसकेको छ ।
अहिले पनि राजनीतिक पार्टीको झोला बोक्ने र आफ्नो संगठनको कार्यक्रम भएको ठाउँमा गएर ताली बजाउने काम मात्र जनताबाट भइरहेको छ । अब जनतामा चेतना आउन जरुरी छ । नेताहरुको झुट्टा आश्वासन र कुरामा जनता फस्नुहुदैँन । अब जनता पार्टीको कार्यकर्ता नबनी देशको नागरिक बन्न आवश्यक छ । अनि मात्र देश विकास छ । यस्ता राजनीतिक दलका नेताहरुको शासन अन्त्य हुन्छ ।
