एमालेसँग मिलेर कोशीमा डा. शेखर कोइरालाले आफ्नो समूहका नेतालाई मुख्यमन्त्री बनाएपछि कांग्रेसको इतरसमूहभित्र व्यापक अन्तरविरोध पैदा भएको छ । पार्टी बैठक हुँदै सार्वजनिक मञ्चमा डा. कोइराला र महामन्त्री गगन थापाबीच विवाद देखिन थालेको छ । कोशीमा नाटकीय रूपमा भएका घटनाक्रममा इतरसमूहको नेतृत्व गरिरहेका डा. कोइरालाले आफूहरूसँग कुनै सल्लाह नगरेको महामन्त्री थापाको गुनासो छ ।

कोशीमा बुधबार मुख्यमन्त्री कार्कीले कांग्रेस, एमाले र माओवादीको समर्थनमा विश्वासको मत लिएपछि बिहीबार एक सार्वजनिक कार्यक्रममा महामन्त्री थापाले कोइरालासँगको तित्ततापूर्ण सम्बन्धबारे मुख खोलेका हुन् । उनले कोशी प्रकरणबाट उत्पन्न परिस्थितिको जिम्मेवार आफू नहुने भन्दै भविष्यमा डा. कोइरालासँग अन्तरविरोध र दूरी बढ्न सक्ने जनाउ दिए । कोशीमा डा. कोइरालाको भूमिका र उत्पन्न परिस्थितिमा आफू सहमत नभएको महामन्त्री थापाको भनाइ छ । 

प्रेस युनियन काठमाडौंले गरेको कार्यक्रममा महामन्त्री थापाले महिनौँदेखि डा. कोइरालासँग भेट नभएको र कोशी प्रकरणमा दुई नेताबीच कुनै संवाद नभएकोसमेत सार्वजनिक गरे । यति मात्र नभई महामन्त्री थापाले बागमती प्रदेशमा पनि सरकार परिवर्तनका लागि केही सांसदबाट आफूलाई प्रस्ताव आएको र गठबन्धन भत्काउने अभ्यास भइरहेको बताए । थापाले सभापति शेरबहादुर देउवासँगै नेता डा. कोइरालाको आलोचना गरेका थिए । 

‘सभापतिसँग मैले हात जोडेर भनेको छु– सबै निर्णय एक्लै गर्ने, अँध्यारोमा गर्ने अनि फोहोर सफा गर्ने वेलामा नबोलाउनुहोला । आफूले गरेको फोहोर आफैँ सफा गर्नुहोला । वरिष्ठ नेताजी (शेखर कोइराला)सँग पनि भेटघाट नभएको एक महिना जति भयो । पत्रपत्रिकामा पढिरहेको छु, भेटघाट भएको वेला जे भन्नुपर्ने भनौँला,’ महामन्त्री थापाले भने, ‘बागमती प्रदेशका केही का‌ंग्रेस सांसद मलाई भेट्न आएर माओवादीलाई मुख्यमन्त्री मान्न सकिन्नँ, सरकार फेरौँ भन्नुभएको छ । म यो काम गर्दिनँ, सभापति र शेखर कोइरालालाई भेट्नुस् भनेको छु ।’

१४औँ महाधिवेशनमा इतरसमूहबाट महामन्त्री बनेका थापाले कोइरालाको भूमिकाबारे कुनै सार्वजनिक टिप्पणी गरेका थिएनन् । तर, बिहीबार महामन्त्री थापाले संसदीय दलको निर्वाचनमा आफूले आफ्नै समूहबाट अपेक्षित मतसमेत पाउन नसकेको प्रसंग उठाए । उनले इतरका सांसदले दोहोरो भूमिका खेलेकोसमेत आरोप लगाए । 

‘संसदीय दलको चुनाव लड्ने वेला मेरो हिसाबकिताबमा ३६ जना सांसद पक्षमा छन्, माहोल अनुकूल छ, देश बदल्नुपर्छ भन्ने छ, साथीहरूले विद्रोही चेतका साथ आँट गर्नुहुन्छ र संख्या बढ्ला भन्ने अपेक्षा थियो । तर, अन्तिममा २५ मत मात्रै आयो,’ महामन्त्री कोइरालाले भने, ‘किन घट्यो भन्ने हेर्दा भोट सभापतिलाई हालेर फोटो खिचेर सभापतिलाई देखाउने वा देखाउन लगाउने साथीहरू रहेछन् । अनि ती साथीहरूले नै विद्रोह गर्नुपर्छ भनेर धेरै चकचक गरिरहेको देख्दा म मुसुमुसु हाँसेर हेरेर बसिरहेको छु ।’  थापाले आफू पार्टीलाई रूपान्तरण गर्न चेतका साथ कसरी अगाडि बढ्नुपर्छ भन्नेमा आफू सहज रहेको बताए । 

कोशी प्रकरणपछि इतरसमूह एक रहने–नरहने स्पष्ट छैन । लामो समयदेखि समूहमा एजेन्डाबारे छलफल हुन सकेको छैन । बैठक बसे पनि औपचारिकतामा सीमित छ । महाधिवेशनमा एक ठाउँमा आएका शेखर–गगन सम्बन्धमा त्यति वेला दरार देखिन थाल्यो, जब मन्त्री सिफारिसमा शेखरले एकल निर्णय लिए । २० वैशाखमा इतरबाट मन्त्रीको नाम पठाउने विषयमा असन्तुष्टि रहे पनि थापाले सार्वजनिक टिप्पणी गरेका थिएनन् । 

सरकारमा कांग्रेसको इतरसमूहबाट धनराज गुरुङ कानुन र डिगबहादुर लिम्बू खेलकुदमन्त्री छन् । उनीहरू दुवैको नाम कोइरालाले सिफारिस गरेका हुन् । पछि कोइरालाले भने मन्त्रीको विषयमा अन्तिम अवस्थामा महामन्त्री थापालाई जानकारी नदिनु गल्ती भएको स्विकारिसकेका छन् । कोइरालाले गल्ती स्वीकार गरी महामन्त्री थापासँग सम्बन्ध सुधार गरेर १५ औँ महाधिवेशन केन्द्रित बन्ने प्रयासमा लागेका थिए । ‘गगनसँग छलफल गरेरै नाम दिएको हो, तर नाम दिने वेला(२० वैशाखमा) गगनलाई जानकारी नगराउनु मेरो गल्ती भयो । म आँखाको उपचारका लागि विदेश जानुपर्ने भएकोले पनि हतारले गर्दा जानकारी दिइनँ,’ २२ भदौमा कोइरालाले पत्रकार भेटघाटमा भनेका थिए । 

मन्त्री बनाउने विषयको तुुस नमेटिइसकेको अवस्थामा कोशी प्रकरणले थापाको असन्तुष्टि थप बढाएको छ । यद्यपि, डा. कोइरालाले कोशी प्रकरणपछि भने सार्वजनिक अभिव्यक्ति दिएका छैनन् । तर, कोशी प्रकरणले महाधिवेशनले एक ठाउँमा आएका शेखर–गगनको सम्बन्धमा दरार ल्याएको छ भने इतरसमूहको नेतृत्वमाथि समेत प्रश्न उठाएको छ ।

२९ असोजमा कोशीमा मुख्यमन्त्री बनेका कार्कीले १ कात्तिकमा विश्वासको मत लिने तय भएपछि सभापति शेरबहादुर देउवाले उपसभापति पूर्णबहादुर र महामन्त्रीद्वय विश्वप्रकाश शर्मा र गगन थापालाई धुम्बाराहीस्थित निवासमा बोलाएर कोशी प्रकरणका विषयमा ब्रिफिङ गरेका थिए । महामन्त्री शर्माका अनुसार बैठकमा महामन्त्रीद्वयले कोशी प्रकरणमा सभापति देउवा र  नेता डा. कोइरालाको भूमिकाप्रति असन्तुष्टि पोखेका थिए । 

शर्मा र थापाले निर्णय प्रक्रियामा महामन्त्रीद्वयलाई सहभागी नगराई गरिएकाले परिस्थितिको जिम्मेवार पनि नेतृत्व नै हुनुपर्ने बताएका थिए । ‘निर्णयमा को–को सामेल हुनुहुन्थ्यो र किन यो दुर्घटना भयो भन्ने कुराको जिम्मेवारी नेतृत्वले लिनुपर्छ । डा. शेखर कोइरालाले कांग्रेसको भाग माओवादीलाई दिन लागेकाले खोसेको भन्ने भाष्य बनाउन खोज्नुभयो । तर, कहीँ कतै पनि गठबन्धनमा यो प्रदेशमा यसको मात्रै सग्लो सरकार बन्ने भन्ने सहमति भएको छैन । जसको बने पनि आलोपालो गर्ने भन्ने थियो,’ महामन्त्री शर्मा सभापतिसँग महामन्त्रीद्वयको असन्तुष्टिबारे भन्छन् । महामन्त्रीहरूले तीन नेताबीच गठबन्धन जोगाउने भनेर गरेको लिखित सहमतिको आवश्यकता र औचित्यमाथि समेत प्रश्न गरेका थिए ।

इतरसमूहका नेता अर्जुननरसिंह केसी कोशी प्रकरणमा महामन्त्री थापा र नेता कोइरालाबीच दूरी देखिएको, तर इतरसमूहमा कुनै फेरबदल नआउने दाबी गर्छन् । उनी कोशीको घटना पार्टी नेतृत्वको कारण सिर्जना भएको जिकिर गर्छन् । ‘पछिल्लो समय महामन्त्री र डा. सापबीचको दूरी हामीले पनि महसुुस गरेका छौँ । कोशीमा नेतृत्वले जबर्जस्ती गर्दा यो आकस्मिक समस्या देखियो । हाम्रो समूहमा पनि पर्याप्त छलफल नभएको हो । अब जे भयो, त्यसलाई सुधारेर रूपान्तरण चाहने शक्तिहरू एक भएर झन् बलियो बनेर जानुको विकल्प छैन । तित्ततालाई भुलेर उहाँहरू फेरि एकठाउँमा आउनुहुन्छ, हाम्रो प्रयास त्यसैमा हुनेछ,’ केसी भन्छन् ।

अर्का नेता सञ्जय गौतम भने दुई नेताबीच सम्बन्धमा दूरी देखिएको विषय बाहिर आएजस्तो नभएको जिकिर गर्छन् । दुई नेताको सम्बन्धमा कुनै फेरबदल नहुने उनको जिकिर छ । ‘बाहिर प्रचार भएजस्तो उहाँहरूबीचको सम्बन्धमा तिक्तता छैन । सानातिना समस्या र मतभेदले फरक पार्दैन । हाम्रो समूह एक छ, भइरहन्छ,’ गौतमले भने । 

महामन्त्री थापा भन्छन्– 'अबको निर्वाचनमा गठबन्धन गरे कांग्रेस एक रहँदैन’

कांग्रेस महामन्त्री गगन थापाले अबको निर्वाचनमा कांग्रेसले निर्वाचनअघि गठबन्धन गरे पार्टीका लागि घातक हुने र कांग्रेस एक नरहने भविष्यवाणी गरेका छन् । नेपाल प्रेस युनियन काठमाडौं शाखाले गरेको शुभकामना आदान–प्रदान कार्यक्रममा थापाले निर्वाचनपूर्व गठबन्धन गरे कांग्रेसमा फुट आउने चेतावनी दिएका हुन् ।

थापाले गठबन्धनका विषयमा मंसिरमा हुने नीति अधिवेशनले स्पष्ट पारेर जानुपर्ने बताए । ‘निर्वाचनअघि गठबन्धन गर्ने पूरै अलोकतान्त्रिक पनि होइन, थुप्रै देशमा भइरहेका छन् । तर, नेपालको सन्दर्भमा यसले प्रकारान्तरमा लोकतान्त्रिक संस्कृतिलाई विकृत बनाउँछ, जरासम्म कुहाउँछ । रणनीतिक हिसाबले फाइदा–बेफाइदा होला, तर सैद्धान्तिक हिसाबले चुनावअगाडि गठबन्धन गलत छ । जुन कुरा सैद्धान्तिक रूपले गलत छ, कुनै पनि रणनीति बनाएर त्यसको सेवा गर्न पाइँदैन,’ थापाले भने, ‘महासमिति बैठकबाट अब कांग्रेसले गलत सिद्धान्त बोक्दैन भनेर प्रस्ट उभिनुपर्छ । चुनावपछाडि सरकार बनाउन त गठबन्धन बन्ने नै भयो । ०८४ मा कसैले गठबन्धन गरेर चुनाव लडाैं भन्यो भने कांग्रेस एक रहँदैन ।’

थापाले पार्टीभित्रका असन्तुष्टि र अस्पष्टता महासमिति बैठकमार्फत हुने नीति अधिवेशनले टुंगो लगाएर जानुपर्ने बताए । उनले ०८२ भित्र कांग्रेसको १५औँ महाधिवेशन सम्पन्न गर्ने बाटोमा लाग्ने बताए । ‘०८२ मा कांग्रेसको महाधिवेशन गरेर छाड्नुछ,’ उनले भने । यो खबर आजको नयाँ पत्रिका दैनिकमा प्रकाशित भएको छ ।