रुषा थापा

केही दशकअघिसम्म ग्रामीण भेगमा खोला तर्ने क्रममा वा भिरबाट लडेर धेरैको मृत्यु हुन्थ्यो । खोला तर्न पुल नहुँदा र बाटो पनि साँघुरो, भिरालो हुँदा दिनहुँजसो त्यहाँका जनता समस्यामा परेको वा मृत्यु भएको समाचार सुनिन्थ्यो । अहिले पनि ग्रामीण भेगमा यो समस्या कायमै छ । 

पुल नहुँदा खोला तर्ने क्रममा बगाएको, बाटो अग्लो, भिरालो र साँघुरो हुँदा यात्रा गर्ने क्रममा, घाँस काट्दा वा हिँड्दा नै लडेर मृत्यु भइरहेको पाइन्छ । केही वर्षयता यस्ता घटना भन्दा बढी सवारी दुर्घटना र आत्महत्या गर्नेको संख्या हवात्तै बढेको छ । सरकारले अग्लाअग्ला घर बनाउन दिएको छ । 

जसका कारण घर बनाउँदा वा आफैंले घरबाट हामफालेर आत्महत्या गर्ने क्रम बढ्दो छ । यता, सवारी दुर्घटनाबाट मृत्यु हुनेको तंथ्याक त झनै भयावह छ । सरकारले पाँच तल्लादेखि १९ तल्लासम्मका घर बनाउन दिएको छ । त्यो चाँहे निजी घर होस् या हाउजिङ, अपार्टमेन्ट । 

त्यो घर बनाउँदा मजदुरहरुको लडेर मृत्यु भएको थुप्रै घटना बाहिरिएका छन् । त्यस्तै, कतिपय व्यक्तिले आफ्नो आर्थिक व्यवहार बिग्रदा वा पारिवारिक सम्बन्धमा मनमुटाव सिर्जना हुँदा घरको हतबाट हामफालेर ज्यान दिएको पनि घटना बाहिरिएका छन् । 

सरकारको लापबाहरीका कारण आज हजारौं सर्वसाधारणले अकालमै ज्यान गुमाइरहेका छन् । कोही आफ्रनै शरीरमा पेट्रोल खन्याएर आत्मदह गरिरहेका छन् त कोही घरको छतबाट हामफालेर आत्महत्या गरिरहेका छन् । यता, सवारी दुर्घटनामा परेर ज्यान गुमाउनेको संख्या पनि उत्तिकै छ । 

अशिक्षा र सचेतनाको कमीका कारण आफ्रनै बाबुबाट छोरी बलात्कृत भएको घटना पनि बाहिरिएका छन् । लागूऔषध, ठगीलगायत अपराजन्य क्रियाकलापमा संलग्न हुनेको संख्या दिनानु बढ्दो छ । वैदेशिक रोजगारीका लागि खाडी मुलुक गएकाहरु बकासमा फर्किने क्रम पनि जारी नै छ । 

खाडी मुलुक पुगेका महिलामध्ये धेरै गर्भ बोकेर स्वदेश फर्कन्छन् । सो क्रममा घरपरिवार र समाजको डरका कारण उनीहरुले बच्चा जन्माएर कि त मारिन्छन् कि झाडीमा लगेर फ्रयाँकिदिन्छन् । अहिले पनि पेट्रोल पम्प व्यवसायीहरुले खुलेआम बोतलमा पेट्रोल बिक्री वितरण गरेका छन् । 

औषधी पसलहरुले पनि खुल्ला रुपमा विष बेचिरहेका छन् । घरधनीहरुले कोठाभित्र फ्रयान राखिदिँदा मानिसहरुलाई आत्महत्या गर्ने बाटो मिलिरहेको छ । पछिल्लो समय पढेलेखेकासहित राजनीतिक दलका नेता, कार्यकर्ता, व्यवसायी, उद्योगी, कलाकारजस्ता व्यक्तिले समेत आत्महत्या गर्ने क्रम बढेको छ । 

एकतिर कतिपयले विवाह गर्ने गर्दैनन् । अर्कोतिर विवाह गरेपनि बच्चा पाउँदैनन् । पाएपनि एउटाभन्दा बढी पाउँदैनन् । अहिले जन्मिनेको संख्या घट्दो छ भने मृत्यु हुनेको संख्या दिनप्रति दिन बढ्दै गएको छ । यत्रो सर्वसाधारणले आत्महत्या गर्दा, दुर्घटनामा मुत्यु हुँदा समेत सरकार केही मतलब गर्दैन । 

किन मानिसहरुले आत्महत्या गरिरहेका छन् ? किन सवारी दुर्घटना बढ्दै गएको छ ? र, यसको समाधान के हो ? भनेर सरकार अध्ययन गर्दैन । सानो गल्ती गर्दा पनि सरकारले वर्षोसम्म जेलमा थुनिदिन्छ । त्यो व्यक्ति अपराधी नभएपनि जेल बसेपछि अपराधीमा परिणत हुन्छ । अनि बाहिर निस्किएपछि उसको व्यवहारमा सुधार आउनुको साटो उल्टो गैरकानूनी कार्यमा संलग्न हुन्छन् । 

हाम्रो समाजमा जेल परेको व्यक्तिलाई बहिष्कार गर्ने, घृणा गर्ने प्रवृत्ति छ । समाजको डरका कारण घरपरिवारले समेत उसलाई बहिष्कार गर्छ । अनि समाज र घरपरिवारबाट तिरस्कार भइपछि त्यो व्यक्ति झनै गैरकानूनी कार्यमा संलग्न हुने गर्छ । सरकार भन्छन्, ‘जेल परेपछि मानिस सुध्रिन्छ । तर, जेल परेको व्यक्ति पटकपटक गैरकानूनी कार्यमा संलग्न भइरहेको घटना अहिले छ्यापछ्याप्ती छ ।’

पछिल्लो समय वैदेशिक रोजगारीका कारण धेरैको घरपरिवार लथालिंग भएको छ । धामीझाँकीका कारण पनि कतिपयको ज्यान गएको छ । कतिपयले सहकारीले पैसा खाइदिँदा आत्महत्या गरेका छन् त कतिपयले आफ्नो व्यापारव्यवसाय डुब्दा । अहिले बजारमा सुन्दा र बुझ्रदा सबैभन्दा धेरै घरजग्गा, गाडी र सेयर दलाली तथा बैंकका ऋणीहरुले आत्महत्या गरिरहेका छन् । 

रातारात धनी बन्ने सपना देखेर जोखिमपूर्ण क्षेत्रमा लगानी गर्दा आज उनीहरु आत्महत्याको बाटोमा लागिरहेका छन् । सरकारले पनि दलालीहरुलाई छुट दिँदा आज सर्वसाधारण यो अवस्थामा पुगेका हुन् । दलालीहरुले एक हजार नपर्ने खेतीयोग्य जमिन लाखौंमा बेचे । सय रुपैयाँको सेयर ३५ सयमा बेचे । भारतमा एक लाखमा पाइने गाडी यहाँ ल्याएर २० लाखमा बेचे । 

बजारमा मन्दी आउनेबित्तिकै यी क्षेत्रमा मन्दी आयो । जसले गर्दा सर्वसाधारण चुलुम्म डुबे । यता, व्यापारीहरुले पनि सर्वसाधारणलाई ठग्नु ठगेका छन् । सय रुपैयाँको सामान पाँच सयमा बेचेका छन् । घरधनी र यातायात व्यवसायीहरुले पनि जनतालाई नै ठगेका छन् । 

यहाँ जो पनि ठग्न नै बसेको छ । बजारमा महंगी बढ्यो । बेरोजगारी बढ्यो । यसले गरिब झन् गरिब अनि धनी झन् धनी बन्दै गयो । अहिले धनी र गरिबबीचको खाडल बढ्दै गएको छ । सरकार पनि सरकारी कर्मचारीको तलबभत्ता र सेवासुविधा मात्र बढाउँछ । 

अहिले सुनिन्छ कि प्रधानमन्त्रीका तलब मात्र महिनाको लाखौं छ । सेवासुविधा त झन् त्योभन्दा दोब्बर । बजारमा बैंक तथा वित्तिय संस्था घाटामा गएको बताइन्छ । बैंकबाट कर्जा लिनेको संख्या घट्दो छ । सँगै बैंकमा बचत गर्नेको संख्यामा पनि गिरावट आएको छ । 

बैंक डुब्ने डरले बचतकर्ताहरुमा आफ्नो रकम पनि डुब्ने डर बढ्दै गएको छ । बैंकको पनि लगानी घरजग्गा, गाडी र सेयरमा छ । तर, पछिल्लो समय यी क्षेत्रमा मन्दी आएको छ । ९९ प्रतिशत सर्वसाधारणको घरजग्गा, गाडी र सेयर बैंकको नाममा छ । विज्ञ, अर्थविद्को भनाइअनुसार घरजग्गा, गाडी र सेयरको मूल्य बढ्ने छैन । 

घरधनीहरु अहिले पनि ठाउँअनुसार एउटा सटरको मासिक भाडा २५ हजारदेखि १६ लाखसम्म असुलिरहेका छन् । खाली सटर २० लाखदेखि ५० लाखमा बिक्री भइरहेको छ । एउटा कोठाको ८ हजारदेखि २० हजारसम्म असुलिरहेका छन्, घरधनीहरु । व्यापारीहरु पनि आम सर्वसाधारणलाई ठगेर धरधनीलाई भाडा तिरिरहेका छन् । 

त्यस्तै, फुटपाथमा व्यवसाय गरेर वा अनधिकृत पार्किङ्ग गरेर पैदलयात्रीको सवारी दुर्घटनाको ज्यान गइरहेको छ । घरधनी र व्यापारीहरुको एउटै उद्देश्य छ, राज्यलाई कर नतिर्ने तर सर्वसाधारणलाई लुट्ने । अहिले व्यापारीहरु फुटपाथमा पार्किङ्ग गर्न नदिए आफुहरुको व्यापारमा मन्दी आउने बताउँछन् । 

तर, जनताको ज्यान लिएर व्यापारीहरुले कमाउनु कति सम्मको राम्रो हो ? फुटपाथलाई पार्किङ्ग बनाएर व्यापारीहरु मोटो रकम असुल्ने । अनि त्यसको चुक्ता चाहिँ जनताले आफ्नो ज्यान दिएर गर्ने ? सरकारले सीमित व्यापारीको लागि होइन, सर्वसाधारणको हितका लागि काम गर्नुपर्छ । 

सहकारीमा पैसा राख्दा मानिसहरुले पैसासँगै ज्यान पनि गयो । करोडौं बचतकर्ताको खर्बो रकम सहकारी झवाम बनाइदिएको छ । अब बैंकले झन् कति बचतकर्ताको रुवाबासी गराउने छ । किनकि बैंक पनि टाट पल्टिसकेको छ । बैंकको पैसामा ठूला व्यापारीहरुको कब्जा छ । 

आफुलाई अर्बपति बताउने विनोद चौधरी, उद्योग वाणिज्य महासंघका पूर्वअध्यक्ष शेखर गोच्छा, वर्तमान अध्यक्ष चन्द्र ढकाल, मेडिकल व्यवसायी दुर्गा प्रसाई, भाटभटेनीका साहु मिनबहादुर गुरुङ्गलगायतले बैंकमा आम सर्वसाधारणले राखेको रकममाथि कब्जा जमाएका छन् । त्यसकारण यीनीहरुले ऋण नतिर्नेबित्तिकै बैंकसँगै सर्वसाधारण पनि डुब्नेछन् । 

अब मुलुकको अर्थतन्त्रमा ठूलो संकट आउने छ । साथै, धेरै सर्वसाधारणले आत्महत्या गर्न सक्छन् । सरकारले बेलैमा ध्यान नपुप्याए जनतासँगै राष्ट्र नै ध्वस्त हुनेछ ।