धादिङको ‘मिनी बडीमालिका’ ! सिद्धलेकको ‘पोखरी डाँडा’

• राजु झल्लु प्रसाद/प्रेम बास्तोला

नलाङ - धादिङको सिद्धलेक गाउँपालिका वडा नं.१ मा रहेको पोखरी डाँडाले आन्तरिक पर्यटकमाझ परिचय साट्ने सम्भावना देखिएको छ ।  जिल्ला सदरमुकाम धादिङवेशीदेखि एकाध घण्टाको दुरीमा मात्रै रहेको यस क्षेत्रले ऐतिहासिक, जैविक एवं वातावरणीय विविधतामार्फत पालिकाको पर्यटनको उज्यालो भविष्यको सङ्केत त गरेको छ, तर त्यसअनुरुपका पर्यटकीय गुरुयोजनाहरू देख्न भने पाइँदैन । 

साबिकको नलाङ गाविसको केन्द्रबिन्दु मानिएको ठाँटी बजारदेखि करिब ५ मिनेटको दूरीमा रहेको यस पोखरीडाँडाले ‘पहाडी क्षेत्रमा भेट्न मुस्किल खर्कको प्रत्याभूति त गराउँद नै, यहाँको स्वच्छ वातावरण र चराको चिरबिरले शरीरमा  ऊर्जा, स्फूर्ति र ताजगी प्रवाहित गराउँदछ । यद्यपि, पालिकाकै पर्यटन हटस्पट बनेको सिद्धलेक-ढेवा डाँडाको प्रवेश बिन्दुको रूपमा रहेको एउटा अत्यन्त सौन्दर्यशाली प्राकृतिक रत्नागर्भा चर्चा-परिचर्चादेखि पर रहनु दुःखद छ ।

ऐतिहासिक महत्त्व बोकेको बलदेवी माईको मन्दिर नजिकै रहेको यस स्थानमा नलाङ, सलाङ, मैधी, ढोला, कुम्पुर तथा धादिङवेशी र आसपासका क्षेत्रबाट फ्याट्टफुट्ट रूपमा स्थानीयवासी तथा आन्तरिक पर्यटकहरू आइरहेको पाइएता पनि यस स्थलले वास्तविक रूपमा पर्यटकीय परिचय साट्न सकिरहेको छैन । 

धादिङ जिल्लाकै ऐतिहासिक, धार्मिक एवं पर्यटकीयस्थल सिद्धलेक दर्शनका लागि एवं महाशिवरात्रिको जात्राका लागि आउने पर्यटकहरूलाई समेत पोखरी डाँडा पुर्याउन सकिने प्रर्याप्त सम्भावना देखिएको छ । यसैगरि, नयाँ वर्ष, दशैं-तिहार एवं चाड विशेषमा गाउँ आइपुगेका आसपासका क्षेत्र युवाहरू यहाँ रिफ्रेसमेन्टका लागि आइपुग्ने गरेको पाइएको हुँदा यस स्थानलाई पर्यटकीय स्थलको रूपमा अगाडि सारेमा पालिकाको मात्रै नभई मुलुककै पर्यटकीयस्थलहरूको सूचीमा एक नयाँ गन्तब्य थपिनेमा कुनै शंका छैन । 

पोखरी डाँडाको पर्यटकीय विविधता: ‘धादिङको मिनी बडीमालिका’

पोखरी डाँडाको भौगोलिक अवस्थितिले यसको पर्यटकीय सम्भावना उजागर गर्दछ । यस क्षेत्र मात्रै एक यस्तो स्थान हो, जसले १,००० मिटर आसपास नै उच्च पहाडी तथा लेकाली भूगोलको  विशेषता झल्काउँदछ । पोखरी डाँडाको लोभीलो, पोटिलो, चुस्त बान्की-बनोट भएका गोला-डोला एवं तरेली परेको हरियो भूदृश्यले एक तरिकाले बडिमालिका वा शैलुंगको झल्को दिन्छ । एक हिसाबले पोखरी डाँडालाई ‘धादिङको मिनी बडीमालिका’ या ‘मिनी शैलुंग’को उपमा दिन सकिन्छ । वा, १,५२५ मिटरको उचाईमा रहेको सिद्धलेक, त्यत्तिकै उचाईमा रहेको कल्लेरीको डाँडा वा ३,८०० मिटर उचाई रहेको पाङसाङ पासको सानो अंशको रुपमा पोखरी डाँडालाई लिन सकिन्छ । किनभने जीवन्त प्राकृतिक विविधताको चिनारी पस्किरहेको यस डाँडालाई धीत मर्नेगरि हेर्न र यहाँ चलिरहेको मिठो, सुवासिलो बतासलाई अँगाल्न पाउँदा हरेक मानव काया दंगदास पर्नेछ । 

गोलाकार एवं बाटुलो यस डाँडा बिहानीपख एवं सन्ध्याकालीन घामका सुनौलो किरणलाई आङमा बेर्ने र आफूसँग भएका चिन्ता, क्रोध, अशान्ति, असन्तोष, अतृप्ति जस्ता रज गुणहरू एवं  ईर्ष्या, निन्द्रा आलस्य, निष्क्रियता जस्ता तम गुणहरूलाई लत्त्याउँदै प्रेम, आनन्द, सन्तोष, हर्ष, तृप्ति जस्ता सत गुणहरू आफूमा प्रवाह गराउने थलो पनि हो । किनभने पोखरीडाँडा अद्भुत प्राकृतिक साक्षात्कार हो । 

मानवीय चहलपहल तथा गलत भौतिक संरचनाले हालसम्म बिथोल्न नभ्याएको यस क्षेत्रबाट काठमाडौं नजिकैको धादिङ जिल्लाका दर्जन बढी साबिकका गाविसहरू देख्न सकिने मात्रै होइन, पहाडी भूगोलको स्थानीयता, मौलिकता तथा परम्परागत संस्कृति र स्वच्छ वातावरण खोजिरहेकाहरूलाई आह्लादित पनि तुल्याउँछ । यहाँबाट बराम गाउँ, आप्री गाउँ, अर्चले गाउँ, माननलाङ लगातयका ग्रामीण मगर, नेवार तथा क्षेत्री बाहुनको मिश्रित गाउँघर देख्न सकिन्छ । साथसाथै, यहाँबाट २७० डिग्रीमा मुन्टो घुमाएर  दर्जन बढी अग्ला हिमालहरूको हिमाच्छादित मुस्कान देख्न सकिन्छ भने चराचुरुङ्गीको चिरबिरले आगन्तुकलाई मुग्धित पार्ने पक्कपक्की नै छ । यसप्रकार, गाडीको दूषित हावादेखि पर हुन् चाहेका, शान्ति खोज्ने तथा पहाडी सुन्दरतामा रम्न चाहनेहरूका लागि पोखरीडाँडा उपयुक्त गन्तव्य बन्न सक्दछ ।  

अर्कोतर्फ, पोखरीडाँडा नामले नै पर्यटकको मनमस्तिष्कमा कुतुहलता थप्दछ । डाँडामा पोखरी भएकाले यसको नाम ‘पोखरी डाँडा’ परेको तर, यहाँ रहेको पोखरीमा पानी सुक्ने क्रममा रहेको देखिएकाले त्यसलाई पुनर्भरण गर्न पनि आवश्यक देखिन्छ ।

कहिले आउने पोखरीडाँडा ? 

वसन्त ऋतु, बर्खायाम तथा दशैं-तिहारको समयमा पोखरी डाँडा अझ विशेष देखिन्छ । किनभने त्यसबेला यस क्षेत्र आसपास फूलिरहेका दूधालु रङका चिलाउनेका फूलहरू, गोधुली क्षितिज सरह चम्किरहेका ऐसेलुका टोप्रा, चिचिल्ला हालिरहेका तिख्खर हरियो रङका आँपले  पोखरी डाँडालाई थप सुकुमार, कोमल बनाउँदछ । पुष-माघ र फागुनको समयमा पोखरी डाँडाका हरिया दुबाहरू सुक्ने हुनाले थोरै उराठपन देखिन्छ यद्यपि पछिल्ला दिनहरूमा प्राकृतिक उराठता पनि पर्यटकले रुचाउने गरेका छन् । हरियो वा रातो रङ मात्रै प्रकृतिको रङ होइन, खैरो रङसँग प्राकृतिक सौन्दर्यता हुन्छ भनेर पर्यटकले बुझ्न थालेका छन् । यस हिसाबले वर्षभर नै पोखरीडाँडामा स्वदेशी तथा विदेशी पर्यटकहरूलाई ल्याउन सकिन्छ । 

अतः पोखरीडाँडा क्षेत्रको बारेमा बखान गरेर पुग्दैन, यसलाई पर्यटकमाझ पुर्याउनका लागि स्थानीय सरकार तथा पर्यटकीय संघसंस्थाहरूले कदमी लिनुपर्दछ भने स्थानीयवासीलाई पनि ग्रामीण पर्यटनसँग जोड्न सकिन्छ ! किनभने सहि समयमा सहि निर्णय र पर्यटकीय पूर्वाधार खडा गर्न सकेका कारण नै मुलुकमा  छोटो समयमै आन्तरिक पर्यटक माझ चम्किएका अनेक स्थानहरू छन् ! यसर्थ, पोखरी डाँडाको पर्यटकीय विविधतालाई आत्मासाथ गरि यसको संरक्षण, संवर्द्धन तथा प्रचारप्रसार कार्य शीघ्रातिशीघ्र थाल्दा  घुमघाम र पदयात्रा गर्न चाहने यात्रा–पारखीका लागि पोखरीडाँडा एक आकर्षक गन्तव्य बन्न सक्नेछ । 

प्याराग्याईडिङको संभावना

पोखरी डाँडाबाट मज्जाले प्याराग्याईडिङ गर्न सकिने संभवना पनि देखिएको छ । यो डाँडाको बनावटलाई हेर्ने हो भने प्याराग्याईडिङका लागि उडान भर्ने उपयुक्त स्थान हुने देखिन्छ । यहाँबाट सिद्धलेक(ढेँवा डाँडा)को दृश्यावलोकन सहित यहाँबाट बराम गाउँ, आप्री गाउँ, अर्चले गाउँ, माननलाङ लगातयका ग्रामीण मगर, नेवार तथा क्षेत्री बाहुनको मिश्रित गाउँघर प्याराग्याईडिङ मार्फत मज्जाले देख्न सकिन्छ । साथसाथै, यहाँबाट दर्जन बढी अग्ला हिमालहरूको हिमाच्छादित मुस्कान देख्न सकिन्छ । यो डाँडाबाट उडान भरेको प्याराग्याईडिङ तार नलाङको मैदानमा गएर ल्याण्डिङ गर्न सकिने संभावना देखिएको छ । 

कसरी आइपुग्ने पोखरीडाँडा ?

जिल्ला सदरमुकाम धादिङवेशीबाट आउँदै हुनुहुन्छ वैरेनी बजारबाट बलदेवी मन्दिरतर्फ आउने करिबकरिब पिच भइसकेको मूल बाटो समात्न सक्नुहुनेछ । काठमाडौंबाट आउँदै हुनुहुन्छ भने पनि पृथ्वीराजमार्ग अन्तर्गत रहेको फुर्केखोला (मलेखु नपुग्दै) बाट छिरेर परेवाटार, बुङचुङ हुँदै वैरेनी बजार आइपुग्नेहुनेछ त्यहाँ बाट अघिकै बाटो सामात्न सकिन्छ । पोखरी डाँडा गाडी, बाइक एवं पदमार्ग हरेक तरिकाले उपयुक्त छ । यहाँ आइसकेपछि काँडे भ्याकुर एवं गुराँस फुल्ने सिद्धलेकको दर्शन गरेर पर्यटकीय आकार्षणसहितको श्रीवन नेचर क्याम्प वा कफी डाँडामा रात बिताउन सक्नुहुनेछ । यस क्षेत्रमा अन्य होटेलहरूको भने अभाव रहेको छ । यद्यपि तपाइँ मिलनसार पात्ले एवं बलदेवी क्षेत्रका गाउँ पनि रात बिताउन सक्नुहुनेछ ।