इटहरीः होटल व्यवसायी सरिता रानामगरले २०६७ सालमै धनकुटाको नाम्जे गाउँमा होटल खोलिन् । होटल त खोलिन्, व्यापार भने भएन । व्यापार नहुनुमा नाम्जेमा मान्छेको चहलपहल नहुनु नै मुख्य कारण भएको उनी बताउँछिन् ।
‘६ महिनासम्म त व्यापार नै भएन । त्यसपछि अलेली मात्रै व्यापार हुन थाल्यो’, मगर भन्छिन्, ‘सिएनएनको हल्लाखल्ला भएपछि त धेरै आउन थाले ।’
प्रदेश १ को व्यस्त पर्यटकीय हिल स्टेसन भेडेटारबाट ३ किलोमिटर टाढाको नाम्जे घुमफिरको लागि भने धेरै टाढाजस्तो थियो । तर, सन् २०११ को डिसेम्बर ७ (२०६८ मंसिर २१ ) मा विश्व प्रसिद्ध अमेरिकी च्यानल सिएनएनले नाम्जेलाई विश्वका नसुनिएका १२ उत्कृष्ट गन्तव्यमा राख्यो ।
प्रसिद्ध अमेरिकी कार्पेट व्यापारी स्टेफेन ओडीगार्डको सिफारिशको आधारमा नाम्जेलाई विश्वमा चिनाउन सिएनएनकी पत्रकार मेलिन्डा पेजले योगदान गरिन् । सिएनएनले विश्वमा कम घुमिएका उत्कृष्ट गन्तव्यमा नाम्जेलाई राख्दा नाम्जेलाई मकालुको पृष्ठभूमि बोकेको, मगर संस्कृति र प्रकृतिसँग जोडिएको मगर जातिको जीवनशैलीको व्याख्या गरिएको छ । सिएनएनलाई उत्कृष्ट गन्तव्यमा सिफारिश गर्ने स्टेफेन ओडीगार्डले भनेकी थिइन्, ‘नाम्जेमा म आएपछि मलाई यस्तो लाग्यो कि म घर भन्दा पर पुगेको छैन ।’
यसरी मौलिकता गुमाउँदैछ नाम्जे
सिएनएनले विश्वका कम घुमिएका राम्रा १२ गन्तव्यमा सूचीकृत गर्दा नाम्जेसम्म पुग्ने राम्रो बाटो थिएन । तर, नाम्जेमा मौलिक मगर संस्कार, संस्कृति र रहनसहन भने थियो । सिएनएनको सूचीकरणसँगै नाम्जेमा क्रमश सडक पुग्यो । सडकसँगै तराइबाट आएका घरजग्गा किन्नेहरू पुगे । पर्यटकहरू पुगे । तर, नाम्जेले आफ्नो मौलिकता भने गुमाउँदै गयो ।
नाम्जेले पछिल्लो समयमा मौलिकता गुमाएको स्वीकार्छन् होमस्टे व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष अनिलकुमार रानामगर । मगरका अनुसार नाम्जेमा कङ्क्रिटका घर थपिँदैछन् । होमस्टे सञ्चालन गर्ने केही घरमा समेत कङ्क्रिटका संरचना बन्न थालेका छन् ।
१९ वटा आधिकारिक होमस्टे भएको नाम्जेमा केही होमस्टे भएकै घरले पनि कङ्क्रिटको घर बनाएर असहयोग गरेको मगर बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘हामीले कत्ति सम्झाउँदा पनि केही घर भने पक्की बने । त्यहाँको होमस्टेलाई पर्यटन कार्यालयले अब मान्यता नदिने भनेको छ ।’
मगरको लोकप्रिय मौलिक नाच हुर्रा, स्थानीय खेतबारीमा उत्पादित अर्गानिक सामग्रीबाट कोदोको ढिँडो, मकैको च्याँख्ला, फापरको रोटी, गुन्द्रुक आदि बनाए पनि घर भने पक्की बन्न थालेका छन् । बढ्दो मात्रामा रहेका पक्की घरको मौलिकता राख्ने गरी बाहिरी बनावट भने मौलिक बनाउन वा सबै घरमा एकै खाले रङ लगाउन आफूहरूले पहल गरिरहेको मगर बताउँछन् ।
१९ वटा होमस्टेमा १ सय २० जना र १३ वटा लजमा १ सय हाराहारी अटाउने नाम्जेको मौलिकता नरहँदा अहिलेका आगन्तुकहरु पनि घट्ने मगरको दुःखेसो छ । ‘नाम्जेमा प्राकृतिक वातावरण, मगरका मौलिक घर र संस्कृति अनि रहनसहन हेर्न आउने हुन् पर्यटकहरू’, मगर प्रश्न गर्छन्, ‘यही कुरा यहाँ हराउँदै गएपछि मान्छेहरू किन आउँछन् ?’
