इटहरीः विकेश कुथू (२६) नेपालको फुटबलको एउटा चिनिएको नाम । देशका हरेकजसो प्रतिष्ठित फुटबलको गोलपोष्टमा उनको गोलकिपिङ कला पनि देख्न पाइन्छ ।
सिन्धुपाल्चोकमा ‘सानो भाञ्जा’ भनेर चिनिएका उनी फुटबलप्रेमी माझ ‘पेनाल्टी किङ’ भनेर चिनिन्छन् । पेनाल्टी सुटआउट रोक्नमा उनी प्रायः चुक्दैनन् । इटहरीको मदन भण्डारी गोल्डकपमा डिफेन्डिङ च्याम्पियन रुस्लान थ्रीस्टारको ४ मध्ये ३ सुटआउट बचाउँदै टिमको शाख जोगाएका थिए ।
गत सिजनमा आर्मीले ८ वटा फुटबल प्रतियोगिताको उपाधी जित्दा ७ वटामा उनी सर्वोत्कृष्ट गोलरक्षक चुनिए । ४ वटा उपाधी पेनाल्टी सुटआउटमा नै जितेको थियो आर्मीले जसको नायक थिए विकेश ।
राष्ट्रिय लिगमा समेत आर्मीलाई ७ वटा म्याच ‘क्लिनसिट’ गराएका विकेश च्यासलविरुद्ध म्यान अफ दी म्याच समेत चुनिए । सन् २०१८ को बंगबन्धु गोल्डकपमा बलियो प्रतिद्वन्द्वी प्यालेस्टाइनसँग नेपाल १–० ले पराजित भयो । तर विकेश म्यान अफ दी म्याच चुनिए । आज फाइनल खेलका लागि विकेश हेर्न लायक खेलाडी हुनेछन् ।
फुटवलमय परिवार
घरायसी वातावरण फुटबलमय भएकाले विकेश कुथूलाई फुटबल खेलमा आउन त्यति धेरै मिहिनेत गर्नु परेन । परिवारै फुटबलमा होमिएकाले कुथू आठ–नौ कक्षा पढ्दा नै जिल्ला स्तरको खेलाडी बनिसकेका थिए ।
दाजु बिएम कुथू र मामा बालगोपाल श्रेष्ठले उनलाई फुटबल खेल्न सिकाएका थिए । मामा एपीएफ क्लबका खेलाडी र दाजु एन्फाको दोस्रो ब्याचका खेलाडी भएकाले पनि विकेशलाई फुटबल खेलमा अगाडि बढ्ने मौका मिल्यो ।
अर्का मामा नरेन्द्र शाक्यको गोल रक्षा गर्ने तरिकाबाट प्रभावित बनेर विकेश गोलकिपर बनेका हुन् । २६ वर्ष अघि सिन्धुपाल्चोकको बाह्रबिसेमा वीरेन्द्र र मीना कुथूका कान्छा छोराको रूपमा जन्मिएका विकेश फुटबलमा यति अगाडि बढ्छन भन्ने उनका बुबाआमाले सोचेका पनि रहेनछन् । विकेश सम्झन्छन्, ‘दादाले फुटबल खेल्दा हात भाँचेकाले ममी चाहिँ डराउनुहुन्थ्यो तर बाबाले चाहिँ फुल सपोर्ट गर्नुभयो ।’
विकेशका मामा र दाजु मात्र होइन फुपू रुपा कुथू पनि महिला राष्ट्रिय फुटबल टिमकी पूर्व खेलाडी हुन् । उनले २०४५–०४६ तिर राष्ट्रिय टिमबाट खेलेकी थिइन् ।
फुटबल करियरको शुरुवात
विद्यालय स्तरबाटै फुटबल खेल्न थालेका विकेश बाह्रबिसेमा फुटबल मैदान नभएकाले ७ किलोमिटर पर रहेको लामोसाँघुमा अभ्यास गर्न जाने गर्थे । कहिलेकाहीँ मर्निङ वाक गर्दै त कहिले बस र मोटरसाइकल चढेर उनी खेलमैदानसम्म पुग्ने गर्थे । लामोसाँघुको केतु बोर्डिङबाट एसएलसी गरेका उनले विद्यालय स्तरीय खेलबाट फुटबल करियर शुरु गरेका हुन् ।
जिल्लामा हुने विभिन्न प्रतियोगितामा स्थानीय सुनकोशी क्लबबाट खेलेका विकेशको चर्चा त्यतिबेला चुलियो जतिबेला सिन्धुपाल्चोकको खेलकुद इतिहासमा सबैभन्दा ठूलो र प्रतिष्ठित प्रतियोगिता सिन्धु– भोटेकोशी कपमा विकेश सम्मिलित सुनकोशी क्लबले जित्यो ।
ए डिभिजनका सफल मानिएका त्रिभुवन आर्मी, नेपाल पुलिस क्लब, एपिएफ र हिमालयन शेर्पा जस्ता नामी क्लबलाई हराउँदै आयोजकले उपाधी रक्षा गरेको थियो । घरेलु टोलीले ट्रफी जित्दा कुथूका मामा–भान्जा ‘नायक’ बनेका थिए । त्यसपछि प्रतियोगिताको चार संस्करण हुँदा मामाभान्जाको चर्चाले थप उचाइ लियो ।
उनीहरूको खेल हेर्न वरपरका गाउँका स्थानीय उर्लेर लामोसाँघुको वसन्तपुर मैदान पुग्थे । त्यसबेलाको क्षण विकेश यसरी सम्झन्छन्, ‘हामीले ४ संस्करणको प्रतियोगिता जित्दा सबै जना भन्नुहुन्थ्योे सानो भान्जो एक दिन पक्कै ठूलो मान्छे बन्नेछ ।’
आफ्नो खेल करियरमा विकेशका दाजु बिएम र मामा बालगोपाल जिल्लाका अब्बल खेलाडीमा गनिन्थे । सिन्धुकप र जिल्लामा प्रतियोगिता हुँदा यी तीन मामाभान्जा एउटै टिमबाट खेल्थे । जमानाका चर्चित खेलाडी बालगोपालका भान्जा भएकाले मैदानभित्र र बाहिर कुथू दाजुभाइलाई सबैले भान्जा भन्ने गरेको विकेश सम्झन्छन् । दाजुभाइमा कान्छा भएकाले विकेशलाई सानो भान्जाले सम्बोधन गर्न थालिएको थियो ।
टिम सदस्य तथा फुटबल गुरु मामा र दाजुलाई उछिन्दै दोस्रो सिन्धु कपमा पाएको उत्कृष्ट गोलकिपरको उपाधी आफ्नो सम्झनलायकको पहिलो उपाधी भएको विकेश बताउँछन् । स्नातक अध्ययनका लागि काठमाडांै आएपछि पनि विकेशले आफूले अध्ययन गरेको कलेजबाट फुटबल खेललाई निरन्तरता दिएका थिए ।
क्लब करियर
स्नातकपछि आमाको इच्छाको सम्मान गर्दै विकेशले अमेरिका हान्निने सोच बनाएर अप्लाइसमेत गरेका थिए । तर उनका साथी समिन महत (जो बी डिभिजन क्लबका खेलाडी थिए)को सहयोगमा अमेरिकाको सपना त्यागेर २०६७ सालमा सरस्वती क्लबबाट एक सिजन खेले । त्यस समयमा सरस्वती क्लबबाट खेल्दै उनले रेलिगेसनबाट बचाएका थिए ।
उनलाई राष्ट्रिय खेलाडीको रूपमा परिचित बनाउने काम भने पूर्व कप्तान एवम् हालका एन्फा उपाध्यक्ष उपेन्द्रमान सिंहले गरे । सिन्धु कप खेल्न हिमालयन शेर्पा क्लब पनि सिन्धुपाल्चोक जाने गरेको थियो । त्यसको प्रशिक्षक थिए उपेन्द्रमान ।
कुथूको गोलकिपिङ कौशल देखेर सिंहले उनलाई २०६८ सालमा हिमालयन शेर्पामा भित्र्याए । राष्ट्रिय लिग खेलेको हिमालयन शेर्पा त्यस समयमा दोस्रो भएको थियो । कुथूले त्यहाँ राम्रो गरिरहँदा सिंहको क्लब मध्यपुर २०६९ सालमा ए–डिभिजनमा पुग्यो ।
पहिलो रोजाइको गोलकिपरको रूपमा उनले मध्यपुरमा ठाउँ पाइहाले । २०६९ सालमा आयोजना भएको एनसेल कपमा उनी मध्यपुरबाट खेल्दै सर्वोत्कृष्ट गोलरक्षक बनेका थिए । २०७० सालमा मध्यपुर छाडेर उनी १ सिजनमा जावलाखेलको गोलपोष्ट सम्हाल्न पुगे ।
गोलरक्षकको अभावमा गुज्रिरहेको त्रिभुवन आर्मीमा २०७१ सालमा नवयुग श्रेष्ठ, भरत खवास, राजु तामाङको सहयोगमा पुगेर आर्मीलाई लिगमा दोस्रो स्थानमा पु¥याउन महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको उनी सम्झन्छन् । लिगमा उनले आर्मीको तर्फबाट खेल्दै प्रतियोगिताको सबैभन्दा कम गोल खाने गोलरक्षकको कीर्तिमान समेत बनाए ।
१६ खेल खेल्दै १३ खेल क्लिनसिट रहयो । त्यसयता, लगातार आर्मीको पोष्ट सम्हाल्दै आएका छन् । २०७४ सालमा विकेशले आर्मीलाई ७ वटा खेल पेनाल्टी सुटआउटमा जिताएका थिए जसमध्ये ४ वटा फाइनल खेल थिए ।
राष्ट्रिय टोलीमा डेब्यु
२०६६ सालमा १९ वर्षमुनिको राष्ट्रिय टोलीमा उनलाई बोलाइए पनि प्रतियोगिता रद्द भएपछि नेपालको टिमबाट खेल्ने उनको सपना अधुरै रह्यो । एयर बल नियन्त्रणका लागि माहिर मानिने कुथूले नेपालको २२ वर्षमुनिको टिमको दोस्रो रोजाइको गोलरक्षकका रूपमा समेत प्रतिनिधित्व गरेका छन् ।
२६ अगष्ट २०१२ मा भारतको नेहरु कपमा क्यामरुनविरुद्धको खेलको अन्तिम ३५ मिनेटमा उनले सिनियर टिमबाट डेब्यु गर्ने मौका पाए । पहिलो रोजाइका गोलकिपर रितेश थापा घाइते भएपछि उनले डेब्यु हुने मौका पाएका थिए।
उनी डेब्यु हुनुपूर्व नेपाल ४–० ले पछि परेको थियो । डेब्यु गर्दै गर्दाको क्षण सम्झँदै विकेश भन्छन्, ‘खेल जिताउन त सक्दिनहोला तर गोल रोक्न सक्छु भन्ने आत्मविश्वासले मैदान छिरको थिएँ एक गोल मात्र खाएँ ।’
नेहरु कपमा १ सय ६१ आँै वरियताको नेपाल दोस्रो खेलमा क्यामरुनसँग ५–० ले हारेको थियो । उनको यही डेब्यु खेलमा थापालाई म्याच फिक्सिङको आरोप लागेको छ । त्यसयता, निरन्तर राष्ट्रिय टिममा पर्दै आए पनि उनी दोस्रो रोजाइमा सीमित थिए ।
तर, सन् २०१६ का दुई प्रतियोगितामा विकेशले उत्कृष्ट प्रदर्शन गर्दै नेपाललाई २ उपाधि दिलाउनमा महत्वपूर्ण योगदान गरिसकेका छन् । उनले नेपाली टिमबाट १२ क्याप जित्दा जम्मा ५ गोल मात्र नेपाली पोष्टमा परेको थियो ।
नाकाबन्दीको पीडा
पहिलो रोजाइका गोलरक्षक किरण चेम्जोङ नहुँदा विकेशले बंगबन्धुमा नेपालको गोलपोष्ट सम्हाल्ने मौका पाएका थिए । मलेसियाको फेल्डा युनाइटेड र बंगलादेश विरुद्ध बराबरी खेल्दा उनले विपक्षी टिमलाई नेपालको पोष्टमा गोल हुने कुनै अवसर दिएनन् ।
श्रीलंकाविरुद्ध १–० ले विजयी बन्दै सेमीपmाइनल पुगेको नेपाली टिमको गोलपोष्टमा ७६ औँ मिनेटमा मात्र माल्दिभ्सले गोल गरेको थियो । सो प्रतियोगिताको उपाधी जित्दा नेपालको पोष्टमा माल्दिभसले मात्र गोल गर्न सफल भएको थियो ।
नेपाललाई २३ वर्षपछि उपाधीको खडेरी तोडेर बंगबन्धु जिताएपछि उनको चर्चा अझै चुलियो । बंगबन्धु मैदान नेपालको लागि भाग्यशाली खेलमैदान दरियो । १९९३ को साफ गेममा समेत नेपाली टिमले बंगबन्धुमा नै उपाधी जितेको थियो । तत्कालीन समयमा खेलाडीहरू बालगोपाल महर्जन र उपेन्द्रमान सिंह नेपालका प्रशिक्षकको रूपमा बंगबन्धुमा सहभागी थिए ।
बंगबन्धुको उपाधी जितेको १ महिना नबित्दै नेपालले १२ औँ सागमा फुटबलमा गोल्ड मेडल हात पार्दासमेत उनले नेपाली गोलपोष्टमा विपक्षीको दर्जनौ प्रहार निस्तेज बनाएका थिए ।
भारतसँगको फाइनल भेट सम्झँदै विकेश भन्छन्, ‘भर्खरै मुलुक नाकाबन्दीबाट मुक्त भएको थियो । हामीले गोल्ड मेडल भन्दा पनि नाकाबन्दीको पीडा सम्झेर खेल्यौ ।’
साग गेमको फाइनल अघि भारतले नेपालको राष्ट्रगान बन्द गरिदिनु आफ्नो फुटबल करियरको अविष्मरणीय पल रहेको विकेश बताउँछन् । ‘भारतले बीचमै राष्ट्रगान बन्द गरिदियो हामीले आफैँ गाएर पूरा ग¥यौँ । सायद त्यसैले हुनुपर्छ सबैले मेडल भन्दा नि आत्मसम्मानको लागि खेल्यौँ ।’ राष्ट्रिय टोलीका कप्तान विराज महर्जनलाई उनी इतिहासकै सर्वाधिक सफल कप्तानको रूपमा मान्छन् ।
तस्बिरः विकेशको फेसबुक अकाउन्टबाट
_1720278409.jpg)
