झापाः ४६ वर्षअघिको कम्युनिष्ट आन्दोलनमा ५ जनाले शहादत प्राप्त गरेको घटना ‘सुखानी काण्ड’ ले परिचित छ ।
पञ्चायती व्यवस्थाको दमनविरुद्ध मोर्चाबन्दी गरेको आरोपमा नेत्र घिमिरे, कृष्ण कुइँकेल, वीरेन राजवंशी, नारायण श्रेष्ठ र रामनाथ दाहाललाई तत्कालीन सरकारले दानाबारीस्थित सुखानी जङ्गलमा लगेर हत्या गरेकोे थियो ।

घिमिरे, कुइँकेल र श्रेष्ठ झापाको गरामनी तथा दाहाल साविक चारपाने र राजवंशी ज्यामिरगढीका बासिन्दा हुनुहुन्थ्यो । तत्कालीन भूमिगत कम्युनिष्ट पार्टीको झापास्थित ‘मेची– कोशी कोअर्डिनेसन कमिटी’ले २०२८ सालमा पञ्चायती व्यवस्थाविरुद्ध मोर्चाबन्दी गरेको थियो ।

मोर्चामा संलग्न रहेको आरोपमा पक्राउ परी कारागार लगिएका ५ योद्धालाई झापाको चन्द्रगढीबाट इलामको कारागार सार्ने बहानामा २०२९ फागुन २१ गते सुखानीको जङ्गलमा लगेर हत्या गरिएको थियो । सोही सम्झनामा प्रत्येक वर्ष फागुन २१ गते तत्कालीन नेकपा (एमाले) र नेकपा (माले) ले अलगअलग श्रद्धाञ्जलीसभा आयोजना गर्दै आएका थिए ।

यस वर्ष भने नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा) ले ४६ औँ सुखानी शहीद स्मृति दिवस सुखानी उद्यानमा मनाउने भएको छ । प्रधानमन्त्री तथा नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा) अध्यक्ष केपी शर्मा ओली र पूर्वप्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ सुखानी शहीद स्मृति दिवस मनाउन फागुन २१ गते झापा आउने कार्यक्रम रहेको नेकपाका जिल्ला नेता चिन्तन पाठकले बताए ।

पार्टी एकतापछि नेकपाका दुई अध्यक्षले एकै मञ्चबाट सुखानी शहीद स्मृति दिवसलाई सम्बोधन गर्ने कार्यक्रम रहेको पाठकले बताए । सुखानी दानाबारीस्थित इलाम र झापाको सिमानामा पर्छ । यहाँ सुखानी शहीद स्मृति प्रतिष्ठान नेपालले नमूना सामुदायिक वन क्षेत्रभित्र ५ शहीदको पूर्ण कदको शालिक राखेपछि हरेक वर्ष झापा विद्रोहका योद्धालाई सम्झना गर्दै विभिन्न कार्यक्रम हुँदै आएको छ ।

पाँच योद्धाको हत्या गरिएकै स्थानमा अहिले शहीदकै सङ्ख्याका ५ वटा रुखहरू सँगै जोडिएर हुर्केका छन् भने घटनास्थललाई शहीद स्मारकका नाममा संरक्षण गरिएको नेकपाका नेता नरेश खरेल बताउँछन् ।

आन्दोलनका क्रममा २०२९ साल फागुन २१ गते सुखानी जङ्गलमा हत्या गरिएका ५ शहीद, झापा आन्दोलनका क्रममा बलिदान दिएका चन्द्र डाँगी र रामप्रसाद प्रधानसहित केही दिनअघि निधन भएका संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयनमन्त्री रवीन्द्र अधिकारी र शनिबार राति निधन भएका भरतमोहन अधिकारीको योगदानको कदर गर्दै सुखानीमा श्रद्धाञ्जलीसभा गरिने नेकपाका नेता मणिकुमार राई साम्पाङले बताए । यसअघिका वर्षमा तत्कालीन एमाले र माओवादीले फरक फरक स्थानमा फरक दिन सो दिवस मनाउँदै आएका थिए ।