धरानमा यसकारण चाहिन्छ ग्रामीण होमस्टे पर्यटन

धार्मिक पर्यटन, साहसिक पर्यटन अनि सांस्कृतिक पर्यटनमा धरान प्रदेश १ कै इपिसेन्टर हो । धरान तथा यसको आसपासको क्षेत्र पनि उत्तिकै आकर्षक र मनोरम छ । यहाँको रहनसहन, धार्मिक सम्पदा र प्राकृतिक सुन्दरताको महत्वमा हामीले त्यसको अवधारणा विकसित गर्न सक्नुपर्छ । धरान आफैँमा एउटा सुन्दर शहर हो । यहाँका धेरै वस्तुले पर्यटकहरूलाई आकर्षण गर्न सक्ने देखिन्छ ।
विजयपुरलाई धरानको प्रमुख आकर्षणको केन्द्र बनाउँदै यहाँको धार्मिक मठ मन्दिरको प्रचारप्रसार गरेमा धरान सबैतिर चर्चाको विषय हुन जान्छ । यसका अतिरिक्त यसको वारीपरीको बिष्णुपादुका, बराहक्षेत्र र भेडेटार अनि यसको वरीपरीको गाउँबस्तीलाई पर्यटनको अवधारणामा तान्न सकिने देखिन्छ ।
पर्यटन भन्ने बित्तिकै हामी घुमघाम गर्ने भन्ने सोच्न थाल्छौँ । अझ धरान घुमघामको लागि अत्यन्त राम्रा गन्तव्य भएको स्थान हो । यहाँको हरेक क्षेत्र पर्यटनको दृष्टिले उत्कृष्ट छ । बजारमा होस् या बजार बाहिरको स्थानमा, यहाँ पर्यटन फस्टाउँदै गएको छ ।
पर्यटनले आर्थिक रूपमा कुनै पनि स्थानलाई सबल बनाउन मद्दत गर्दछ । यसको सबैतिरबाट विकास गर्दै जानु हामी सबैको कर्तव्य हो । पर्यटनको विकासले हामी सबैको विकास गर्दछ भन्ने सोचेर यसको प्रचारप्रसार र पूर्वधार निर्माण गरेमा हाम्रो स्थानीय बजार, क्षेत्र र टोलछिमेकको प्रचार हुनुको साथै समग्रमा हामी आफ्नै प्रगति गरिरहेका हुन्छौँ ।
यो आलेखमा उठाउन खोजिएको कुरा स्थानीय स्तरमा पर्यटकलाई आकर्षण गर्दै उनीहरूलाई घरमा बास दिएर ‘होमस्टे’को रूपमा अर्थिक लाभ गर्न सकिन्छ भन्ने हो । अर्कोतिर पर्यटन भन्नेबित्तिकै अलि भिन्नै किसिमको प्राकृतिक सुन्दरता अनि भौतिक निर्माणका कलाकृति मात्र नभएर अत्यन्त सरल र पहुँचमा भएको ‘भिलेज टुरिजम’ अर्थात् ग्रामीण पर्यटन पनि हो भनेर ग्रामीण जनतालाई बुझाउन खोजिएको पनि हो ।

गाउँ र शहर जोड्ने एउटा सेतु

धरानको हरेक क्षेत्रलाई पर्यटकीय क्षेत्रको रूपमा विकसित गर्न यहाँका सम्बन्धित निकायहरू लागिरहेका छन् । यहाँको विजयपुर र बजार दुवैलाई लक्षित गरी पूर्वाधार निर्माण गर्न सकिन्छ । यहाँबाट गरिने पर्यटकीय कार्यक्रम एक दिनेदेखि रात बिताउनेसम्मका गर्न सकिन्छ । रात बिताउनका लागि कुनै होटल नै हुनुपर्छ भन्ने छैन ।
स्थानीयवासीको घरलाई नै पर्यटकको लागि ‘होमस्टे’ को अवधारणामा विकसित गर्न सकिन्छ । जहाँ भए पनि यसले राम्रोसँग पाहुनालाई सन्तुष्ट बनाउँछ अनि घुमफिरको समयमा घरको आनन्द दिने प्रयास गर्दछ । हामी संसारको जुनै ठाउँमा घुम्न गए पनि घरको जस्तो सन्तुष्टि र मज्जा कतै हुँदैन तसर्थ होमस्टेको योजनाले मानिसको त्यो चाहना घरबहिर पनि पूरा गर्न सक्छ ।
धरान वरिपरीको ग्रामीण क्षेत्र पनि हरेक दृष्टिले सुन्दर छ । ग्रामीण संस्कृति, रीतिरिवाजलाई नजिकैबाट हेर्दा बेग्लै मजाको अनुभूति हुन्छ । शहरिया भीडभाड र कोलाहलबाट वाक्क भएका हामीलाई ग्रामीण परिवेशले आकर्षण गर्नु स्वाभाविक नै हो । धरानको पूर्वमा रहेको पानबारीमा लहलह क्षितिजसम्म बाली झुलेको दृश्य कति मनमोहक हुन्छ । सिँचाइको निम्ति मानवनिर्मित कुलो, खानेपानीको लागि जनसहभागितामा निर्माण भएको धारो, हलो जोतिरहेको दृश्य अनि त्यहाँको खरको छानो र माटोले बनेको घर आफैँमा कति आकर्षक छ । त्यसमाथि शहरिया मानिसलाई त्यहाँको कुनै घरमा रात बिताउनुको आनन्द भिन्नै हुन्छ । चराचुरुङ्गीहरूको चिर्बिरले मन लोभ्याउँछ ।
शहरले दिने थकानबाट १-२ दिन पर हट्न यसले धेरै ठूलो भूमिका खेल्छ । अझ यस किसिमको पर्यटनलाई नै भनेर त्यहाँ सुधारहरू पनि स्थानीय स्तरमा नै गर्न सकिन्छ । शहरियाहरूले किताबमा पढेको धेरै कुरा प्रत्यक्ष देख्न पाउने व्यवस्था गर्न सक्यो भने त्यसले भिन्नै महत्व राख्छ ।
हामीले भुल्दै गएको संस्कार र संस्कृतिलाई जीवन्त राख्न यसले टेवा पुर्याउँछ । विकासको लहरले ओझेल बनाउँदै लगेको चीजबीजसँग पुनः परिचय गराउँछ । ओदान, कुँडे, ठेकी, मदानीजस्ता वस्तुसँग धरानसँग जोडिएको पहाडले परिचय गराउँछ भने खेत, कुलो, आलीजस्ता शब्द धरानसँग जोडिएको तराईको क्षेत्रले परिचय गराउँछ ।
यहाँ रहेका यस्ता धेरै पर्यटकीय महत्वका स्थानहरूलाई विकास गर्दै बिस्तारै अगाडि लग्न सकिने सम्भावना छ । एकातिर धेरै अर्थिक भार नपर्ने अर्कोतिर स्थानीयवासीलाई नै सक्रिय बनाइने हुनाले यसको सफलता शतप्रतिशत छ । स्थानीय रूपमा स्थानीय तहले नै सबै काम गर्न सक्ने भएको हुनाले यसलाई मूर्त रूप दिन अत्यन्त सजिलो पनि हुन्छ । उदाहरणको लागि हामी कुनै पनि गाउँलाई लिन सक्छौँ । त्यो स्थानलाई पर्यटकीय क्षेत्र घोषणा गरी प्रचारप्रसार गरी त्यहाँका बासिन्दालाई आफ्नो कार्यबारे बुझाउनु सक्नुपर्छ ।
हरेक परिवारले आफ्नो घरमा सम्भव भएको सङ्ख्यामा पर्यटकलाई पाहुनाको रूपमा राख्न सक्नुपर्छ । जसबबापत घरवालाले आर्थिक आर्जन पनि गर्न सक्छन् । गाउँघरमा भएका पोखरी, रूख, मठ मन्दिर आदिलाई नै पर्यटकको आकर्षणको वस्तु बनाउन सकिन्छ । यतिमात्र नभएर विशाल अन्न क्षेत्रमा लगाइएको बाली पनि शहरिया वातावरणमा हुर्किएको व्यक्तिलाई मनमोहक लाग्छ । त्यति नै खुला ठाउँमा नुहाएर मज्जा लिन सक्छ । पहाडमा हो भने आकर्षक झरना, उकाली ओराली, पहाडी परिवेश आदिले पाहुना तान्न सक्नुपर्छ ।

होमस्टे पर्यटनः सस्तो र शानदार बसाइको लागि वरदान
हामीले मनन गर्नुपर्ने कुरा के हो भने होटलमा बस्दा, खाँदा चर्को शुल्क तिर्नुपर्छ भने माथि भनेजस्तो होमस्टेमा खर्च अत्यन्त न्यून र न्यायोचित हुन्छ । घरेलु माहोलको अभाव हुने अनि असजिलो महसुस हुने हुँदा होटलभन्दा होमस्टेको वातावरणले घरभन्दा टाढा अर्को घरको अनुभूति दिन्छ । पर्यटकीय स्थलमा भएका वा नजिक रहेका घरहरूमा पहुनाहरूलाई वासको व्यवस्था गरिन्छ । उसलाई त्यही परिवारको आफन्तजस्तै गरेर राखिन्छ ।
होटलमा खान, बस्न मन नपराउनेहरूको लागि त यो अत्यन्त उत्तम विकल्प हो । यसको अतिरिक्त होमस्टेले त्यो स्थानमा मान्छे कसरी बस्दा रहेछन् र त्यहाँको रहनसहन कस्तो रहेछ भन्ने कुराको सहज जानकारी दिन्छ । होमस्टेको बसाइ सुरक्षित पनि हुन्छ ।
त्यसैगरी, ग्रामीण पर्यटनले व्यक्तिलाई भिन्नै सन्तुष्टि प्रदान गर्छ । ग्रामीण पर्यटकीय क्षेत्रहरूमा हुने स्थानीय हाटबजार, मेला आदिमा रमाउन सकिन्छ भने त्यहाँ हुने लोक भाकामा पनि आफूलाई भुलाउन सकिन्छ । खोलामा माछा मार्ने सौखिनहरूले त्यसको प्रकृतिक मज्जा लिन सक्छन् अनि खेतको आलीआली हिँडेर रमाइलो गर्न मन पराउनेले आफ्नो इच्छा पूरा गर्न सक्छन् ।

ग्रामीण धरानको विकास र पर्यटन आवागमन बढ्ने आधार
ग्रामीण पर्यटनले धरान नजिकका नचिनिएका गाउँहरूलाई पर्यटनसँग जोडेर सबैसँग परिचित गराउँछ । त्यो स्थानलाई पर्यटकसँगै भित्रिएको विकाससँग नाता कायम गराउँछ । त्यसैगरी आर्थिक स्तर कमजोर भएकाहरूलाई पनि घुमफिरको मौका र आँट दिलाउँछ । उनीहरूलाई पर्यटनको लागि प्रोत्साहन दिन्छ । स्थानीयवासीलाई पनि पर्यटनको काममा जोडेर हिस्सेदार बनाउँछ भने पर्यटकको सङ्ख्यालाई बढाउन पनि मद्दत गर्दछ । अत्यन्त महत्वपूर्ण कुरा त सुरक्षा र स्वच्छता नै हो जुन ग्रामीण पर्यटन तथा होमस्टेले प्रदान गर्दछ ।
तसर्थ आधुनिकताको जञ्जालमा फसेका, शहरमा बस्ने मान्छेहरूको गाउँ चिन्ने रहरलाई ध्यानमा राख्दै सरकार वा स्थानीय सरोकारवालाहरूले धरान र यसका छिमेकी केही गाउँहरूलाई ग्रामीण पर्यटनको क्षेत्र घोषणा गरेर त्यही अनुरूप विकास गर्दै लानु उपयुक्त छ ।
जसले गर्दा लोप हुन लागेका ग्रामीण कलाकौशल, संस्कृति आदिको संरक्षण गर्दछ । सम्बन्धित गाउँलाई मुलुकभर परिचित गराउँछ भने अर्कोतिर शहरियालाई गाउँले परिवेशसँग भिजाउन मद्दत गर्दछ । सबभन्दा ठूलो उपलब्धी धरान सबैतिर चर्चाको विषय हुनेछ ।