झापाः भन्सार विभागले दिएको राजस्व असुलीको वार्षिक लक्ष्य पूरा नहुने भएपछि मेची भन्सार कार्यालय काँकरभिट्टाले अवैध रूपमा हुने चोरी निकासी नियन्त्रणका लागि गस्ती परिचालन गरेको छ । चेकिङमा समेत कडाइ गर्न थालेको छ ।
यसअघि व्यावसायिक रूपमा आयात भएका थोरै मूल्यका सामानको भन्सार गर्ने काम यात्रु शाखाबाट हुने भए पनि त्यसलाई समेत बन्द गरेर अहिले सबै खाले काम मुख्य भन्सार कार्यालयबाट हुने गरेको छ ।
भन्सार विभागले मेची भन्सार कार्याललाई चालु आर्थिक वर्ष २०७५÷२०७६ को वार्षिक लक्ष्य १२ अर्ब ८२ लाख ६१ लाख ५ हजार रुपैयाँ तोकिदिएको छ ।
तर, चालु आर्थिक वर्षको बैशाख १० गते बितिसक्दा ८ अर्ब २० करोड ११ लाख ३४ हजार ७ सय ५१ रुपैयाँमात्र राजस्व सङ्कलन गरेको प्रमुख भन्सार अधिकृत टेकबहादुर अर्यालले बताए । यो अवधिसम्म १० अर्ब ३८ करोड ९१ लाख ४४ हजार रुपैयाँ राजस्व सङ्कलन गर्नुपर्ने लक्ष्य थियो ।
लक्ष्य अनुसार राजस्व सङ्कलन नभएपछि अहिले कार्यालयले आफ्नो मातहतका नकलबन्दा, बाहुनडाँगी र गौरादह छोटी भन्सार कार्यालयलाई समेत सक्रिय बनाएको छ । ती कार्यालयमा नायब सुब्बालाई खटाइएको र चोरी निकासी रोक्न र राजस्व असुलीमा योगदान पु¥याउने गरी काम गर्न कर्मचारीलाई निर्देशन दिएको प्रमुख भन्सार अधिकृत अर्यालले बताए ।
‘यो नाकाबाट मुख्य गरी कोइला र पेट्रोलियम पदार्थ आयात हुने गरेको थियो अहिले ती वस्तुको आयात क्रमश आरोलो लाग्दैछ’, प्रमुख भन्सार अधिकृत टेकबहादुर अर्यालले भने, ‘भारतको मेघालयको उच्च अदालतले गरेको निर्णयको असर नेपालको अर्थतन्त्रमा परेको छ ।
अदालतले कोइला उत्खननमा रोक लगाएपछि त्यहाँबाट गरिने कोइलाको आयातमा कमी भएपछि अर्थतन्त्रमा असर परेको हो । पूर्वी नाकाबाट कोइलाको आयात कमी भएपछि १ नम्बर प्रदेशकै राजस्व सङ्कलनमा अग्रणी मेची भन्सार कार्यालय काँकरभिट्टाको राजस्व असुलीमा भारी गिरावट आएको छ ।’ यो नाकाबाट आयात हुने क्लिङ्करसमेत पछिल्लो समय घटेको छ ।
थोरै मात्रामा कोइला आउँदै गरेको भए पनि अहिले सुनसरी, सर्लाही विराटनगर भएर कोइला आयात भएका कारण मेची नाकाबाट ठप्प झैँ छ । पेट्रोलियम पदार्थ र कोइला आयातमा कमी आएपछि राजस्वको लक्ष्य पु¥याउन पनि कार्यालयलाई हम्मेहम्मे पर्ने गर्दछ । कुल राजस्वको ४० प्रतिशत हिस्सा पेट्रोलियम पदार्थले ओगटेको छ । त्यसपछि कोइलाले राजस्व धानेको छ ।
भन्सार अधिकारीका अनुसार गत वर्ष प्रतिमहिना ४० देखि ४५ हजार टनका दरले पैठारी गरिएको कोइला चालु आर्थिक वर्षको यो अवधिसम्म आइपुग्दा ३० देखि ३४ हजार टनका दरले आयात भएको छ । कोइला पैठारी गर्दा भन्सार मूल्यको ५ प्रतिशत भन्सार महसुल र १३ प्रतिशत भ्याट तिर्नुपर्ने प्रावधान रहेको भन्सारले जनाएको छ ।
इँटाभट्टा र सिमेन्ट कारखानाले सहायक कच्चा सामग्रीका रूपमा प्रयोग गर्ने कोइला चालु आर्थिक वर्षको फागुन मसान्तसम्ममा ९ अर्ब ५१ करोड ५९ लाख रुपैयाँ मूल्य बराबरको २ लाख ७१ हजार ७ सय २ टन पैठारी भएको छ । सोबापत कार्यालयले ७१ करोड १० लाख रुपैयाँ राजस्व असुली गरेको छ ।
गत आर्थिक वर्षमा १८ अर्ब मूल्य बराबरको ५ लाख ४० हजार टन कोइला पैठारी भएको तथ्याङ्क कार्यालयसँग छ । मेघालयको कोइला उच्च गुणस्तरको मानिन्छ ।
मेघालयको उच्च अदालत र टिब्यसनल दुवैले वातावरण संरक्षणको कारण देखाउँदै नयाँ कोइला उत्खननमा रोक लगाएपछि आयात घटेको लामो समयदेखि कोइलाको व्यापार गर्दै आएका व्यवसायी बताउँछन् । उत्खननमा रोक लगाएपछि यसको मूल्यमा समेत वृद्धि भएको छ ।
व्यवसायीका अनुसार २ वर्ष अघिसम्म प्रति टन भारतीय १८ हजार रुपैयाँका दरले खरीद बिक्री हुने कोइलाको मूल्य बढेर अहिले ३० हजार पुगेको छ । योसँगै कलकत्तााबट पानीट्याङ्की नाका भएर काँकरभिट्टासम्म आउने मालवाहक सवारी साधन समेत अहिले अन्यत्रबाट जान थालेको अर्यालको भनाइ छ । ‘कलकत्ता आसपासमा एउटा पुलको मर्मत तथा सम्भार हुँदैछ’, अर्यालले भने, ‘त्यसकारण यो नाका आउन २ सय किलोमिटर घुम्नुपर्छ यसरी घुमेर आउँदा व्यवसायीलाई थप आर्थिक व्ययभार पर्ने गरेकाले उनीहरूले पनि अन्य नाका रोज्ने गर्दछन् ।’
हालसम्म असुली राजस्व गत वर्षको तुलनमा भने झण्डै ११ प्रतितशले वृद्धि भएको उनको भनाइ छ । गत आर्थिक वर्ष २०७४÷ ०७५ मा भन्सार विभागले मेची भन्सार कार्यालय काँकरभिट्टालाई ९ अर्ब २० करोड ९१ लाख रुपैयाँ लक्ष्य तोकेको भए पनि लक्ष्यको तुलनामा ११ प्रतिशतले राजस्व वृद्धि भएको थियो । सो वर्ष १० अर्ब १८ करोड २७ लाख वा १ सय ११ प्रतिशत राजस्व सङ्कलन गरेको अर्यालले जानकारी दिए ।
बर्खासँगै मुख्यः वस्तुको आयातमा ओरालो लागेपछि कार्यालयले लक्ष्य पूरा गर्न नसकेको भन्सार अधिकारीको भनाइ छ । बङ्गलालेशबाट आयातीत पेयपदार्थ, खाद्य वस्तुलगायतले कुल राजस्वको ४० प्रतिशत र बाँकी २० प्रतिशत अन्यले ओगटेको भन्सार अधिकारीहरू बताउँछन् ।
भन्सार अधिकारीका अनुसार चालु आर्थिक वर्षको असोज महिनामा मात्र कार्यालयले लक्ष्यको तुलनामा ५ प्रतिशत बढी राजस्व सङ्कलन गरेको छ । बाँकी कुनै पनि महिना लक्ष्य भेट्टाउन सकेको छैन । असोज महिनामा ८९ करोड ७८ लाख २७ हजार रुपैयाँ राजस्व सङ्कलन गर्ने लक्ष्य लिएको भए पनि ९४ करोड ५४ लाख ६८ हजार ७ रुपैयाँ वा १ सय ५ प्रतिशत राजस्व सङ्कलन गरेको प्रमुख भन्सार अधिकृत अर्यालको भनाइ छ ।
कुन महिनामा कति भयो राजस्व सङ्कलन
साउन महिनामा ८९ करोड ७८ लाख २७ हजार रुपैयाँ राजस्व सङ्कलन गर्ने लक्ष्य लिएको भए पनि कार्यालयले लक्ष्यको तुलनामा ८५ प्रतिशत वा ७५ करोड ९५ लाख ८८ हजार रुपैयाँ मात्र राजस्व सङ्कलन गरेको छ । भन्सार अधिकारीका अनुसार सङ्कलित रकम गत वर्षको सोही अवधिको तुलनामा १९ करोड ८९ लाख १० हजार ६८ रुपैयाँ वा ३५ प्रतिशतले बढी हो ।
यसैगरी, भदौ महिनामा कार्यालयले लक्ष्यको तुलनामा ९२ प्रतिशत वा ९४ करोड ७२ लाख ९९ हजार रुपैयाँ राजस्व सङ्कलन गरेको छ । गत आर्थिक वर्षको सोही अवधिको तुलनामा २३ करोड २० लाख ६१ हजार १ सय ३९ रुपैयाँ वा ३२ प्रतिशत रकम वृद्धि गरे पनि चालु आर्थिक वर्षको भदौ महिनाको लक्ष्य भने पु¥याउन सकेन । भदौ महिनामा भन्सार विभागले कार्यालयलाई १ अर्ब २६ करोड ८८ हजार रुपैयाँ राजस्व सङ्कलनको लक्ष्य दिएको थियो ।
कात्तिक महिनामा १ अर्ब २ करोड ६० लाख ८८ हजार राजस्व सङ्कलन गर्ने लक्ष्य लिएको कार्यालयले ७४ प्रतिशतभन्दा बढी असुल गर्न सकेन । सो महिना ७५ करोड ८१ लाख ५४ हजार ८ सय ७५ रुपैयाँ सङ्कलन गरेको छ । मंसिर महिनामा कार्यालयले ८५ करोड ५७ लाख ८० हजार ७ सय ५२ रुपैयाँ वा ८३ प्रतिशत मात्र राजस्व सङ्कलन गरेको छ । मंसिरको लक्ष्य १ अर्ब २ करोड ६० लाख ८८ हजार रुपैयाँ थियो ।
पुस महिनामा कार्यालयको लक्ष्य १ अर्ब २ करोड ६० लाख ८८ हजार रुपैयाँ थियो । तर, १ अर्ब १९ करोड ३८ हजार १ सय ५२ रुपैयाँ वा ९९ प्रतिशत मात्र राजस्व असुली गरेको छ । जुन रकम गत वर्षको सोही अवधिको तुलनामा १४ प्रतिशत वा १२ करोड ३२ लाख ७३ हजार ७ सय ६९ रुपैयाँले बढी हो ।
माघमा १ अर्ब २ करोड ६० लाख ८८ हजार राजस्व सङ्कलन गर्ने लक्ष्य लिएको भए पनि कार्यालयले ८८ करोड ३४ लाख ९६ हजार ९ सय ६० रुपैयाँ वा ८६ प्रतिशत मात्र असुल गरेको छ । यसैगरी, फागुनमा १ अर्ब १५ करोड ४३ लाख ५० हजार लक्ष्यमा ८० प्रतिशत वा ९२ करोड १४ लाख ८४ हजार ३ सय ४० रुपैयाँ सङ्कलन भएको छ ।
चैतमा १ अर्ब १५ करोड ४३ लाख ५० हजार लक्ष्यमा ८६ करोड ४६ लाख ९० हजार ७७ रुपैयाँ वा ७५ प्रतिशत र बैशाख १० गतेसम्म २० करोड ४८ लाख १२ हजार १ सय ४२ रुपैयाँ वा १८ प्रतिशत राजस्व सङ्कलन गरेको कार्यालयले जनाएको छ । बैशाखको मासिक लक्ष्य १ अर्ब १५ करोड ४३ लाख ५० हजार रुपैयाँ रहेको छ ।
कुन सामान बढी आयात र निर्यात हुन्छ
यो नाका हुँदै खाना पकाउने ग्यास, मट्टितेल तयारी पोशाक, सुपारी, सिमेन्ट क्लिङकर, हवाई स्प्रीड, सुती कपडा, खरानी स्ल्याग, चामल तथा कनिका बढी आयात हुन्छ । रङ्गीन टेलिभिजन, ग्लेज टायल, लुब्रिकेटिङ आयल मोबिल, मोटरका ब्याट्री, प्लाष्टिकका प्याक गर्ने ट्युबहरूलगायतका विभिन्न सामग्री भारत तथा तेस्रो मुलुकबाट पैठारी भई आउने गरेका छन् ।
मुसुरो दाल, भेनियर सिट, चोकर भुस, आलस, चिया, खयर कत्था, जडीबुटी फलामे संरचना, अदुवा, सुठो, सुँगुर, बेतताड, प्लाउड, क्राफ्ट पेपरलगायतका वस्तु नेपालबाट भारत तथा समुद्रपार निकासी हुने गरेका छन् ।
_1720278409.jpg)
