धनकुटाः कृषि ज्ञान केन्द्र धनकुटाले यस वर्ष चैते धानको प्रवद्र्धनको लागि २ सय ५० हेक्टर क्षेत्रफलमा कार्यक्रम राखेको थियो । तर जम्मा ८ हेक्टर क्षेत्रफलको कार्यक्रम मात्र सञ्चालन भएको छ ।
यो तथ्याङ्कबाट धनकुटामा चैते धानप्रति किसानको उत्साह भने बर्सेनी घट्दो छ भनेर अनुमान गर्न गाह्रो हुन्न । चैते धान प्रवद्र्धनको लागि ल्याइएका कार्यक्रममा समेत किसानको आकर्षण हुन सकेको छैन ।

चैते धान प्रवद्र्धन कार्यक्रम अन्तर्गत ५० प्रतिशत अनुदान तथा निःशुल्क ढुवानीमा बिउ वितरण, झार उखेल्ने र मल छर्ने उपकरण तथा प्रतिहेक्टर १० हजार रुपैयाँका दरले प्रोत्साहन भत्ता लगायतको कार्यक्रम रहेका थिए । कार्यक्रमको बारेमा पटकपटक जानकारी गराउँदा समेत किसानले चासो नदिएको कृषि ज्ञान केन्द्र धनकुटाले जनाएको छ ।

कार्यक्रमको माग नै नभएकाले चैते धानको लागि आएको पैसा र प्रविधि नै फिर्ता गर्नुपरेको बागबानी विकास अधिकृत पूर्णमाया गुरुङले बताइन् । ‘हामीले पटकपटक जानकारी गरायौँ । सम्पर्क भएसम्म जानकारी गरायाँै, उनले भनिन्, ‘रेडियोमा समेत विज्ञापन ग¥यौँ । तर, कृषकले चासो नै देखाएनन् ।’

धनकुटामा ७ हजार ७ सय ११ हेक्टर क्षेत्रफलमा धान खेती हुने गरेको छ । यसमध्ये उच्च मध्य पहाडका केही क्षेत्रबाहेक अधिकांश स्थानमा चैते धानको खेती गर्न सकिन्छ । तर धनकुटामा हाल १ हजार ४ सय २५ हेक्टर क्षेत्रफलमा मात्र चैते धानको खेती हुने गरेको कृषि ज्ञान केन्द्र धनकुटाको तथ्याङ्कले देखाउँछ ।

धान उत्पादन हुने बाँकी क्षेत्रमा भने बर्खामा मात्र धान उत्पादन हुने र अन्य समय खेत बाँझै रहने गरेको छ । सिँचाइको असुविधा र कामदारको अभावका कारण खेती गर्न समस्या हुने गरेको धनकुटा कुसेटारका किसान शेरबहादुर कार्की बताउँछन् ।
‘जग्गा प्रशस्त छ । सबैतिर पानी छैन’, उनले भने, ‘पानी पुग्ने ठाउँमा कामदार छैनन् । घरमा बुढाबुढी मात्र छौँ । बुढाबुढीले जति सक्छौँ त्यति मात्र गर्छाैँ । बाँकी जग्गा बाँझै हुन्छ ।’

धनकुटामा हाल स्थानीय प्रजातिसहित तौली, चैते २, चैते ४, बेलगुटी, हर्दिनाथ–१ लगायतका जातको खेती हुने गरेको छ । सिँचाइको असुविधा, आधुनिक प्रविधि र जनशक्तिको अभाव लगायतका समस्याका कारण अधिकांश खेत भने बाँझिने क्रम बढ्दो छ ।