झापाः योजनाका साथ अघि बढेमा लक्ष्यमा पुग्न कुनै कठिन हुन्न भन्ने राम्रो उदाहरणका रूपमा झापाको मेचीनगर नगरपालिकामा रहेको कालिका सामुदायिक वनलाई लिन सकिन्छ ।
नगरपालिकाको वडा नम्बर ११ र १२ मा रहेको सो सामुदायिक वनले आफूलाई छोटो समयमै एक उत्कृष्ट पर्यटकीय गन्तव्य बनाउन सफल भएको छ ।
२ सय १२ हेक्टर क्षेत्रफलमा फैलिएको सामुदायिक वनलाई १ सय ९९ हेक्टर वैज्ञानिक वन र १३ हेक्टरमा सिमसार क्षेत्रको रूपमा घोषणा गरिएको छ । र १३ हेक्टर सिमसार क्षेत्रफलमध्ये ५.५ हेक्टरमा भने रबर खेती गरिएको छ ।
५.५ हेक्टर क्षेत्रफलमा गरिएको रबर खेतीबाट वार्षिक २५ लाख रुपैयाँभन्दा बढी आम्दानी गर्ने गरेको कालिका सामुदायिक वन उपभोक्ता समितिका अध्यक्ष योगेश भट्टराई बताउँछन् ।
उनका अनुसार गोरखकाली रबर उद्योगले ४ वर्षसम्म संरक्षण गरेर वनलाई रबरखेती सुम्पिएको हो । रबर खेतीबाट गत वर्षदेखि मात्र आम्दानी लिन थालेको उनी बताउँछन् ।
सामुदायिक वनले रबर खेतीका लागि ७ जना कर्मचारी परिचालन गरेको छ । प्रत्यक्ष रूपमा ७ जनाले मात्र रोजगारी पाए पनि अप्रत्यक्ष रूपमा भने यहाँ थुप्रैले रोजगारी पाइरहेका छन् ।
सामुदायिक वनले खटाएका कर्मचारीहरू बिहान ४ बज्नासाथ चोप सङ्कलन गर्न रबरका बोटबोटमा पुगिसकेका हुन्छन् । बिहान १० बजेसम्म सङ्कलन गरिएको चोप ११ बजे प्रशोधन केन्द्रमा लगिन्छ ।

त्यहाँ दैनिक सरदर १ सय २० देखि २ सय लिटरसम्म रबरको चोप जम्मा हुने गर्छ । जम्मा भएको रबरको चोप बुद्धशान्ति– ३ मा प्रशोधन गरी विराटनगर तथा वीरगन्जमा पठाइने गरिएको छ ।
हेर्दा दूधजस्तै देखिने यो रबरको चोपको बजारमूल्य हाल ४२ देखि १ सय रुपैयाँ प्रतिकेजीसम्म रहेको छ ।
नेपालको सेतो सुनको रूपमा चिनिने रबरको बजारको समस्या नरहेको, खेती मात्र गर्नुपर्ने, चोप लिन गाउँगाउँमा ठेकेदारहरू आउने गरेको मेचीनगर नगरपालिकाका शान्तिराम चिमोरिया बताउँछन् ।
उनी रबर खेतीलाई आय आर्जनका दृष्टिले मात्र नहेरेर वातावरणीय हिसाबले पनि महत्वपूर्ण रूपमा लिनुपर्ने बताउँछन् ।
एउटा रबरको रुखबाट सरदर दैनिक ५० एमएलदेखि ९ सय एमएलसम्म चोप सङ्कलन गर्न सकिन्छ । सामान्यतः १८ सेन्टिमिटरको रबरको बोटबाट चोप निकाल्न थालिन्छ । एउटा रबरको बोटले ६ वर्षदेखि ४० वर्षसम्म उत्पादन दिन सक्छ ।

रबरबाट केके बनाउन सकिन्छ ?
रबरको चोपबाट फेबिकल, चप्पलका सुलदेखि लिएर स्वास्थ्यकर्मीले प्रयोग गर्ने पञ्जालगायतका सामग्री बनाउन सकिने जानकारहरू बताउँछन् । रबरबाट धेरै चीज बन्ने रबरका जानकार शान्तिराम चिमोरिया बताउँछन् ।

रबर खेतीतर्फ राज्यको नजर
पछिल्लो समयमा राज्य पनि रबर खेतीप्रति सचेत बन्दै गएको देखिन्छ । रबर खेतीको प्रवद्र्धनका लागि राज्यले अग्रसरता देखाएको छ । हालै मात्र राज्यले झापाको माइपूर्वको क्षेत्रलाई रबर जोनको रूपमा घोषणा गरेर सोहीअनुसार काम पनि गरिरहेको मेचीनगर ११ का वडाध्यक्ष सन्तोष मेचे बताउँछन् ।

पर्यटकको आकर्षणको केन्द्र बन्दै
पर्यटकका लागि मात्र नभएर स्थानीयलाई पनि रबर खेतीप्रति चासो छ । त्यहाँ घुम्न आउने हरेकले रबर खेतीकै बारेमा सोध्ने गरेको सामुदायिक वनका कर्मचारी बताउँछन् ।
मोरङको बेलबारी नगरपालिकाबाट सिमसार अवलोकन भ्रमणमा आएका फणिन्द्र थापा रबर खेतीले सबैको ध्यान खिचेको बताउँछन् ।

बागदेवी सामुदायिक वन बेलबारीका अध्यक्ष समेत रहेका थापा रबर खेतीको बारेमा सबैले सोच्नुुपर्ने बताउँछन् ।