बिर्तामोडः अलैंची व्यवसायीले ‘तोदे’ जातको अलैंचीको खेती नेपालमा बिस्तार गरिने जनाएका छन् । भारत र भुटानको सिमाना आसपासमा रोपिने ‘तोदे’ जातको अलैंचीको खेती नेपालमा बिस्तार गर्न व्यवसायी लागेका हुन् ।
तोदे जातको अलैंचीको विदेशमा उच्च माग रहेको अलैंची व्यवसायी महासङ्घका केन्द्रीय अध्यक्ष राजकुमार कार्कीले बताए । नेपालमा उत्पादन हुँदै आएको अलैंचीभन्दा केही ठूलो र आकर्षक देखिने यो अलैंचीको विश्व बजारमा माग उच्च रहेको उनले बताए ।
गत वर्ष नेपालमा उत्पादन भएको अलैंचीले ४ अर्ब रुपैंयाँ नेपाल भित्र्याएको थियो । यो कुल उत्पादनको ८५ प्रतिशत बिक्रीबाट आम्दानी भएको महासङ्घका महासचिव सुवास भट्टराईले बताए । उनले नेपालमा गत वर्ष ४ हजार ७ सय मेट्रिक टन अलैंची उत्पादन भएको जानकारी दिए ।
अलैंचीको खेती बिस्तारसँगै किसानको सङ्ख्या पनि वृद्धि भइरहेको उनले बताए । यद्यपि भारतको आसाम, सिक्किम, अरुणाचल र भुटानमा वृद्धि भइरहेको अलैंची खेतीका कारण नेपाली उत्पादनले चुनौतीको सामना गर्नुपर्ने अवस्था आएको उनले जनाए । पूर्वी नेपालको इलामबाट शुरु भएको अलैंची खेती यतिखेर नेपालका १६ जिल्लामा बिस्तार भएको छ ।
नेपालका ४२ जिल्लामा अलैंची खेतीको सम्भावना रहेको अध्यक्ष कार्कीले जानकारी दिए । उनले सम्भावना रहेका सबै जिल्लामा अलैंची खेतीको बिस्तार गर्न सके उत्पादनले व्यापार घाटा न्यूनीकरणका लागि ठूलो योगदान पु¥याउन सक्ने बताए ।
कतिपय स्थानीय तहले अलैंची निकासीमा कर लगाएको भन्दै व्यवसायीले त्यो अन्त्य हुनुपर्ने माग गरेका छन् । हरेक स्थानीय तहमा कर तिर्दै अलैंची ढुवानी गर्न नसकिने महासङ्घका पूर्व अध्यक्ष निर्मल भट्टराईले बताए । उनले उत्पादन भएको जिल्लामा कर तिरेपछि अन्य स्थानमा निकासी कर तिर्ने अवस्थाको अन्त्य गर्न माग पनि गरेका छन् ।
विदेशी मुद्रा आर्जनको प्रमुख स्रोतमध्येको अलैंची खेतीको बिस्तारका लागि महिला किसान र व्यवसायीलाई सक्रिय बनाइने भएको छ । महिलाको उपस्थितिमा समूह गठन गरेर अलैंची खेतीको बिस्तारमा सक्रिय बनाइने भएको अध्यक्ष कार्कीले बताए । उनले अलैंचीको प्रबद्र्धनको अभियानमा व्यवसायी सुष्मा पौडेल, राधादेवी बोहोरा र मेनका मित्रुका रहेका छन् ।
यसअघि विराटनगर भन्सारबाट अलैंची निर्यात हुँदै आएको थियो । मेची भन्सारमा अन्तर्राष्ट्रियस्तरको प्लान्ट क्वारेन्टाइन चेक पोष्ट निर्माण हुनुपर्ने माग व्यवसायीले गरेका छन् । नेपालको अलैंची भारत हुँदै तेस्रो देश जाने गरेको छ । अहिले निर्यातजन्य वस्तुको प्रमुख स्थानमा अलैंची आएको छ । ९५ प्रतिशत अलैंची मेची भन्सारबाट निर्यात हुँदै आएको छ ।
वेयर हाउस निर्माण हुने
निर्यातजन्य प्रमुख नगदेबाली अलंैचीको वेयर हाउस निर्माण हुने भएको छ । अलैंची व्यवसायीको लामो प्रयासपछि प्रदेश–१ ले वेयर हाउस निर्माणका लागि बजेट विनियोजन गरेसँगै व्यवसायी वेयर हाउस निर्माण हुने भएको हो । प्रदेश –१ सरकारले बजेट किताबमा अलैंचीको वेयर हाउस निर्माण गर्नका लागि १ करोड ५० लाख रुपैंयाँ बजेट विनियोजन गरेको उल्लेख छ ।
सङ्खुवासभामा वेयर हाउस निर्माण हुन लागेको हो । यस्तै लमजुङ जिल्लामा पनि प्रदेश र सङ्घीय सरकारले अलैंचीलाई प्राथमिकतामा राख्दै वेयर हाउस निर्माण गर्न चासो देखाएको बताइएको छ ।
वेयर हाउस निर्माण हुने भएपछि अलैंची व्यवसायी र किसान उत्साहित भएका छन् । झापाको काँकडभिट्टा भन्सार हुँदै अलैंची निर्यात गर्दा व्यवसाय गर्न झनै सहज भएको किसानले बताएका छन् ।
