पछिल्लो समय कतिपय व्यवसायीहरू धराशायी बनेका, जनताको आय–व्ययलाई बर्बादी बनाइदिएका र अन्ततः व्यवसायबाट नै पलायन भएका घटनाहरूका कारण व्यवसायमा मानिसहरूले जोखिमलाई अत्यधिक रूपमा बहन गर्नुपर्ने र वातावरण नभएको भन्दै सरकारको व्यापक आलोचना भइरहेको छ ।
सरकारले जनताको घरदैलोमा गएर सित्तैँमा दाल, चामल, लत्ता, कपडा आदि वितरण गर्ने होइन । त्यसको जोहो हामी आफैँले गर्नुपर्छ । जनतालाई आयआम्दानीका लागि सरकारले रोजगारीका अवसर प्रदान गर्नुपर्छ तर लामो समयदेखि अत्यधिक बेरोजगार रहेकाहरूलाई एकैपटक जागिर दिन सम्भव हुँदैन । क्रमिक रूपमा सबै जनता रोजगारसँग जोडिएपछि समृद्ध बन्न सक्छन् । व्यक्तिको आर्थिक अवस्था समृद्ध बनेपछि उसका आवश्यकताहरू पूरा हुन्छन् र ऊ सुखी रहन सक्छ । त्यसैले वर्तमान सरकारको लक्ष्य भनेकै ‘समृद्ध नेपाल, सुखी नेपाली’ रहेको छ । त्यसमा जनता जागरुक भएर अघि बढौं ।
व्यवसाय दर्ता
व्यवसाय सञ्चालन नगर्दै दर्ता गर्नुपर्ने, नाफा नकमाई राज्यलाई कर तिर्नुपर्ने, राज्यले लगानी केही नगर्ने खाली जनताले राजस्व बुझाउनुपर्ने भनी यतिबेला सरकारको व्यापक आलोचना भएको छ । सरकारले आफूले ल्याएका नीति तथा कार्यक्रमहरू जनहितमा छन् भन्ने कुराको प्रचारमा कमी आएको छ । अहिले सञ्चार माध्यमहरूमा सकारात्मक कुराभन्दा नकारात्मक कुराहरू बढी बिक्री हुने भएकाले त्यसको खेतीपाती निकै फस्टाइरहेको देखिन्छ । हामीले कुनै पनि विषयको गाम्भीर्यतालाई बुझेर मात्र आफ्नो धारणा तय गर्नु आवश्यक छ ।
अहिले सरकारबाट जागिर खाने वा पैसा पाउने आशा भन्दा स्वरोजगारमुखी व्यवसाय सञ्चालन गर्नु नै प्रत्येक बेरोजगार नागरिकका लागि लाभदायक छ । रोजगारीका लागि वैदेशिक रोजगारी भन्दा आफ्नै गाउँसमाजको आवश्यकता महसुस गरी त्यसको परिपूर्तिमा ध्यान दिई सेवा तथा नाफा दुवै हुने गरी स्वेच्छिक व्यापार व्यवसायमा राम्रो कमाइ गर्न सकिन्छ । हामीले व्यापार व्यवसाय गर्दा आएको नाफाको केही हिस्सा देशका लागि लगानी गर्ने कुरा नै प्रचलित कानुनबमोजिम सरकारलाई तिर्नु वा बुझाउनुपर्ने भन्सार महसुल अन्तशुल्क, आयकर, मूल्य अभिवृद्धि कर, शिक्षा सेवा शुल्क, स्वास्थ्य सेवा कर, सवारी साधन कर, बहाल कर, सम्पत्ति कर, घरजग्गा कर, रजिष्ट्रेसन दस्तुर तथा प्रचलित कानुनबमोजिम लाग्ने अन्य कर तथा गैरकरलाई राजस्व भनिन्छ ।
व्यवसायमा करको निर्धारण गर्न तथा आफ्नो व्यापारको अवस्था के कस्तो रहेको छ भनी यकिन गर्नका लागि हामीले मौद्रिक कारोबारको अभिलेख राख्न जरुरी छ । व्यवसाय कस्तो प्रकारको हो त्यसको वर्गीकरण गर्नुपर्छ । जस्तै एक्लै लगानी गर्ने वा एक्लै जोखिम बहन गरी नाफा घाटा सहने व्यवसायलाई एकलौटी व्यवसाय भनिन्छ । यसमा सञ्चालकको दायित्व असीमित हुन्छ । दुई वा सो भन्दा बढी व्यक्तिहरू मिलेर सञ्चालन गरिने व्यवसायलाई साझेदारी व्यवसाय भनिन्छ । साझेदारी व्यवसायमा पनि दायित्व असीमित नै हुन्छ । एकलौटी वा साझेदारी व्यवसाय व्यवसाय सञ्चालन गर्न गाउँपालिका÷ नगरपालिका, घरेलु, वाणिज्यमा दर्ता गर्नुपर्छ ।
त्यस्तै दुईभन्दा बढी व्यक्तिहरू मिलेर वा एक्लै व्यक्तिले पनि व्यवसायको दायरा फराकिलो बनाई गर्ने व्यवसाय कम्पनीअन्तर्गत पर्दछ भने यस व्यवसायमा दायित्व सीमित रहन्छ । कम्पनी कार्यालयमा दर्ता गरेर कम्पनी सञ्चालन गर्न सकिन्छ । अर्को व्यवसाय सहकारी व्यवसाय पनि छ । व्यवसायका प्रकृति पनि फरक हुन्छन् । खास गरेर कच्चा पदार्थलाई प्रशोधन गरी व्यापार गर्ने उद्योग हो भने तयारी सामान ल्याएर जस्ताको तस्तै व्यापार गर्ने व्यवसाय वाणिज्य हो । यसरी हामीले गर्ने व्यवसाय चाहे जुनसुकै प्रकारको भए पनि त्यसको हिसाबकिताबलाई दुरुस्त राख्नुपर्छ । लेखा राख्नु भनेको कानुनी दायित्व पूरा गर्नु, कर निर्धारण गर्नु र व्यवसायको अवस्था मापन गर्नु नै हो ।
लेखा अभिलेख
जुन पस्तुलाई मुद्रा (रकम) मा कारोबार गरिन्छ त्यसको लेखा राख्नुपर्छ । लेखा राख्दा बिल (बिजक) हुनुपर्छ । जुन २ हजारभन्दा माथिको खर्च पान नम्बर बाहेकको बिल मान्य हुँदैन । कोहीसँग सामान किन्दा १० वर्ष अघिको सामान छ भने बिल लिने र भरपाई लिएर किन्ने गर्नुपर्छ । बिल बिनाको सामान खरीद गर्नुपर्ने भएमा भरपाई वा तमसुक बनाई लिन सकिन्छ । उत्पादकसँग सामान किन्दा भरपाई अनिवार्य लिनुपर्छ । ४० लाख भन्दा माथिको कारोबार गर्दा मूल्य अभिवृद्धि कर (भ्याट) बिल आवश्यक पर्छ । भरपाई भनेको रकम बुझिलिनेको सम्पूर्ण परिचय खुल्नेगरी बनाइएको सामान्य विवरण हो । लेखा राख्दा नगदी रसिद वा प्राप्ती रसिद राख्नु पर्छ । बैंकबाट कारोबार गरिएको हो भने बैंक भौचर राख्नुपर्छ ।
५० हजारभन्दा माथिको कारोबार (खरीद–बिक्री) जे गरिए पनि नगदमा गर्न नमिल्ने र त्यसका लागि बैंकिङ कारोबार गर्नुपर्ने व्यवस्था छ । चेकमार्फत् पनि कारोबार गर्न सकिन्छ तर बैंकमा भुक्तानी दिने आफ्नो पैसा छ छैन भनी जाँचेर मात्र चेक बनाउनुपर्छ । नत्र बैंकमा पैसा हुँदैन मानिसलाई झुक्याउन चेक दिइन्छ । बैंक खातामा पर्याप्त रकम छैन भने बैंकले भुक्तानी दिँदैन र थप कानुनी समस्या उत्पन्न हुन्छ । पछिल्लो आर्थिक नीतिअनुसार पान नम्बरबिना तलब र ज्यालाखर्च भुक्तानी भएमा मान्य नहुने व्यवस्था गरिएको छ । यसको मतलब के हो भने हरेक कर्मचारी वा कामदारको बैंक खाता अनिवार्य छ र उसले पान नम्बर लिन आवश्यक छ ।
लेखा राख्दा बैंक स्टेटमेन्ट पनि महत्वपूर्ण हो । त्यस्तै प्रज्ञापन पत्र (विदेशबाट सामान आयात गर्दा भन्सारले दिने मूल्य दर जहाँ विदेशको बिल र भन्सार करसहित जोडिएको हुन्छ) पनि लेखा अभिलेखका लागि महत्वपूर्ण मानिन्छ । यसकारण अब बिलबिना लेनदेन गर्नु हुँदैन । बिलबिना लेनदेन भनेको गैरकानुनी हो । कारोबार गर्दा खरीदकर्ता र बिक्रेताको हिसाब मिल्नुपर्छ ।
लिने र दिनेबीचको हिसाबमा फरकपन देखिएमा त्यसलाई मिसम्याच भनिन्छ । मिसम्याच भएको रकम वा तिर्नुपर्ने दायित्व लुकाउनेकोमा थपिन्छ । पेश गरिएको विवरणमा फरकपन देखिई आशङ्का भएमा फुल अडिटमा जान्छ । त्यसैले हरेक व्यवसायीले आफ्नो दैनिक आम्दानी खर्चलाई अभिलेख राख्नुपर्छ । सकेसम्म खाता प्रयोग गर्दा शीर्षक अनुसार फरकफरक अभिलेख राख्नु उपयुक्त हुन्छ । कम्तीमा कारोबार भएको र बचत रहेको कुरा खाताबाट प्रष्ट देखिनुपर्छ । त्यसो गर्दा आफ्नो व्यापारको अवस्थाका विषयमा आफू जुनसुकै बेला जानकार रहन सकिन्छ ।
व्यवसायमा बैंकको ऋण र करबीचको तालमेल मिलाउनु पर्छ । हरेक आर्थिक वर्षको अन्त्य अर्थात् असार मसान्तसम्म ऋणलाई सकेसम्म घटाउनु पर्छ । बैंकले आधार मान्ने भनेकै ऋण घटाएको, स्टक बढेको, पाउनुपर्ने रकम बढेको चाहन्छ । त्यसका लागि व्यवसायीले आर्थिक हिसाब र सामानको हिसाबलाई चुस्तदुरुस्त राख्नु आवश्यक छ । सकेसम्म खरीद, बिक्री, घरबहाल, बैंक, व्यक्तिगत आदि विवरण छुट्टाछुट्टै राख्नुपर्छ ।
कारोबार खाता ४ प्रकारका हुन्छन् । खरीद गरिएका सामान जुन सामग्री बिक्री गरिँदैन तर त्यसले व्यवसाय सञ्चालन गर्न सहयोग पु¥याउँदछ जसले (पूँजीगत खर्च) नाफा कमाउन प्रयोग हुन्छ जस्तैः गल्ला, फर्निचर, सोकेस, उपकरण, कम्प्युटर आदिलाई सम्पत्ति भनिन्छ । त्यस्ता कारोबारको अभिलेख सम्पत्ति खातामा राख्नु पर्छ ।
त्यस्तै व्यवसाय सञ्चालन गर्न लगाएको रकम वा शुरुको लगानी कहाँबाट कसरी ल्याइयो भन्ने रकम पूँजी हो । दायित्व भनेको साहु, बैंक लगायतलाई फिर्ता गर्नुपर्ने रकम हो जसलाई पूँजी तथा दायित्व शीर्षकको खातामा अभिलेख राख्नुपर्छ । अर्को खाता भनेको खर्चको छुट्टै हुनुपर्छ । जुन रकम भविष्यमा पुनः उपयोग गर्न सकिँदैन त्यसलाई खर्च भनिन्छ । जस्तै घरभाडा, बिजुली, तलब, ब्याज आदि खर्च खातामा समावेश गर्नुपर्छ ।
त्यस्तै व्यवसाय सञ्चालन गर्दा प्राप्त भएको रकम आम्दानी हो । हामीले आम्दानी खाता छुट्टै राख्नुपर्छ । जसले कति आम्दानी भएको छ पत्ता लाग्दछ । कर कानुन अनुसार खरीद र बिक्री खाता अलगअलग व्यवस्थापन गर्नुपर्ने हुन्छ यसबाट पनि व्यवसायको लेखा राख्न सकिन्छ ।
भ्याटमा दर्ता भएको व्यवसायले त्यस्तो खाता आन्तरिक राजस्व कार्यालयबाट प्रमाणित गराउनुपर्छ । बजारमा जिन्सीको अभिलेख राख्ने स्टक बुक पाइन्छ । पहिला किनेको सामान पहिले बिक्री गर्ने र अन्तिममा किनेको सामान अन्तिममा बिक्री गर्ने नीति लिनु उपयुक्त हुन्छ । खासमा लेखा प्रणालीमा माइक्रो, साना र उच्च लेखा प्रणाली गरी ३ तहका भए पनि हामीले गर्ने लेखा प्रणाली माइक्रो लेखा प्रणाली हो ।
लेखा राख्दा खर्चलाई डेबिट र आम्दानीलाई क्रेडिटमा राख्नुपर्छ । सम्पत्तिलाई डेबिटमा र दायित्वलाई क्रेडिटमा राख्नुपर्छ । खर्च र सम्पत्ति डेबिट हो । आम्दानी र दायित्व क्रेडिट हो । क्रेडिटलाई घटाइयो भने डेबिटमा राख्नुपर्छ । लिनुपर्ने रकम डेबिटमा राख्ने र तिर्नुपर्ने भए क्रेडिटमा राख्नुपर्छ । लेखा प्रणाली कमजोर भएमा योजना बन्दैन । योजना बिनाको व्यवसाय टिक्दैन । नियम र प्रविधि मान्दिनँ भनेर हुँदैन । आफूलाई अपडेट गर्दै जानुपर्छ । कतिपयको समस्या भनेको व्यवसाय गर्ने बहानामा ऋण लिने र नतिर्ने मनसाय हुन्छ त्यो खतरनाक विचार हो । यसले उसलाई सधँैका लागि दुरुत्साहित गर्दछ । बैंकबाट ऋण लिँदा आफ्नो क्षमताअनुसार लिनुपर्छ । एउटा बहानामा ऋण लिने र अर्कै प्रयोजनमा खर्च गरेपछि समयमा ऋण तिर्न सकिन्नँ जसका कारण ऋणदाताले भविष्यमा ऋणीबाट असुल गर्ने अनेक उपाय रचना गर्दछ । भाकाभित्र ऋण चुक्ता नगर्दा व्यवसायी पलायनसम्म हुने अवस्था आउँछ ।
यसकारण ऋणको सही ठाउँमा प्रयोग गर्नुपर्छ । बैंकबाट ऋण लिन लेखा प्रतिवेदन (अडिट रिपोर्ट) र व्यावसायिक परियोजना (प्रस्तावना) चाहिन्छ । शुरुमा ऋण लिँदा व्यवसाय दर्ता, घरनक्सा पास, जग्गा धनीपूर्जा, घरेलुमा दर्ता, पान दर्ता लगायतका कागजात चाहिन्छ । अहिले व्यवसाय भन्दा बैंकिङ समस्या ठूलो बनिरहेको छ । व्यवसायीले कर तिर्न डराएर अडिटमा कम देखाउँछन् पछि त्यसको रिपोर्ट हेरेपछि बैंकले लिलामी गरिदिन्छ अनि व्यवसाय बन्द भएर व्यवसायी असफल बनेको देखिन्छ ।
करको दायरा
सरकारले अत्यधिक कर बढायो भनेर अहिले चारैतिर चर्को विरोधका स्वरहरू सुनिएका छन् । सरकारले जनतासँग कर नलिने हो भने विकास निर्माण हुन सम्भव छैन । हामीले सञ्चालन गरेको आम्दानीबाट निश्चित रकम राज्यलाई वर्षको एक पटक आन्तरिक राजस्व कार्यालयमा स्वयम् कर निर्धारण गरी राज्यलाई बुझाउनुपर्छ । लेखा राख्नु भनेको कर तिर्नका लागि मात्र होइन । सम्बन्धित पक्ष (साझेदारीलाई) व्यापारको अवस्था के कस्तो छ भनेर जानकारी दिनु पनि हो भने नाफा वा नोक्सानको अभिलेख राख्न पनि लेखा राख्नुपर्छ ।
चालु आर्थिक वर्षमा सरकारले हरेक कारोबारीलाई स्थायी लेखा नम्बर अनिवार्य बनाएको छ । कुनै पनि व्यवसाय गरी आय आर्जन गर्ने व्यक्तिलाई आन्तरिक राजस्व कार्यालय तथा करदाता सेवा कार्यालयबाट कर प्रयोजनका लागि सो कारोबार गर्न अनुमति दिने व्यवस्थालाई करमा दर्ता गर्ने व्यवस्था भनिन्छ ।
करमा दर्ता गर्नु भनेको स्थायी लेखा नम्वर उल्लेख भएको प्रमाणपत्र उपलब्ध गराउने हो । करमा दर्ता गरी लिएको प्रमाणपत्रलाई कर दर्ता प्रमाणपत्र, स्थायी लेखा, पान कार्ड वा पानजस्ता विभिन्न शब्दहरूवाट सम्बोधन गर्ने गरिन्छ । व्यवसाय पान र व्यक्तिगत पानमा फरक छ । व्यवसाय पान लिएका व्यक्तिले वर्षमा एकपटक एकमुष्ट कर तिर्नैपर्छ भने व्यक्तिगत पान लिएकाहरूले आम्दानी अनुसारको करमात्रै तिर्नुपर्छ ।
व्यक्तिगत पान लिँदा व्यवसायमा जस्तो वर्षैपिच्छे नवीकरण गरिरहन आवश्यक छैन । स्थायी लेखा नम्बर एकजना व्यक्तिको नाममा एउटै हुनुपर्छ जुन व्यावसायिक पान हो भने जागिर खान र घर चलाउन लिइराखौ भन्ने हो भने त्यसलाई व्यक्तिगत पान भनिन्छ । व्यक्तिगत पान नम्बर लिँदा पैसा लाग्दैन र नवीकरण पनि गर्नुपर्दैन यो निःशुल्क हुन्छ । उसको पारिश्रमिकबाट कर तिर्नुपर्छ । पेशाको व्यक्तिगत हुँदैन व्यावसायिक बनाउनुपर्छ । जस्तै एउटा शिक्षकले वर्षमा २० लाख कमायो जुन संस्थाले त्यो कटाएर नै भुक्तानी दिनुपर्छ ।
सरकारले प्रत्येक जागिरेलाई सामाजिक सुरक्षाको व्यवस्था गर्दैछ । सम्बन्धितले ११ र संस्थाले २० प्रतिशत गरी ३१ प्रतिशत सामाजिक सुरक्षा कोषमा पु¥याउनुपर्छ । कोष शुरु भएको ६ महिनामा दुर्घटना लगायतका सामाजिक सुरक्षा कोष लागू हुन्छ । व्यवसायमा उपभोक्ता संरक्षण ऐनले २० प्रतिशत नाफा हेर्छ तर करले त्यो हेर्दैन । सम्पत्ति शुद्धीकरण ऐनले अवैध र वैध हेर्छ । खासमा करको दायरा निर्धारण भएको छ । यसलाई आम जनताले नबुझेका कारण पनि करमा बेलाबखत लफडा भइरहेको छ ।
खासगरी करयोग्य आयको २५ प्रतिशत साझेदारी र कम्पनी व्यवसायले कर तिर्नुपर्छ । एकलौटी व्यवसायको करको दायर आ.व. ०७६÷७७ बाट अविवाहित भए ४ लाखसम्म नाफा भएमा कर लाग्दैन । ४ लाखदेखि थप १ लाखमा १० प्रतिशत, त्यसदेखि २ लाख थपमा वा जम्मा नाफा ७ लाख भएमा २० प्रतिशत कर लाग्छ । २० लाखसम्म ३० प्रतिशत र त्यसभन्दा माथि ३६ प्रतिशत कर लाग्छ । विवाहित भएमा साढे ४ लाख सम्म कर लाग्दैन । थपमा अविवाहितका लागि जस्तै हो ।
श्रीमान् वा श्रीमती दुवैको अलगअलग व्यवसाय भएमा अलगअलग रूपमा करको दायरामा आउन वा बुझाउन सकिन्छ । आन्तरिक राजस्व कार्यालयमा कर तिर्न जाँदा ५० लाखसम्मको कारोबारका लागि अडिट गराइराख्नपर्दैन । २० लाखभन्दा तलको कारोबार डे १ फर्म भरी २ लाख नाफा देखाई सीधै भर्न सकिन्छ । डे १ मा आय र व्यय मात्र हुन्छ र नाफा नोक्सान उल्लेख गर्नुपर्छ । डे २ का लागि शुरुको लागत, खरीद, बिक्री र आर्थिक वर्षको अन्तिममा रहेको स्टक सामानको विवरण खुलाई ० दशमलव ७५ प्रतिशत कर बुझाउनुपर्छ । ५० लाखसम्मको कारोबार डे २ मा भर्न सकिन्छ ।
व्यवसायमा सफलता
व्यवसायमा सबैभन्दा ठूलो कुरा सोच र हिम्मत हो । आफैँ व्यवसायी बन्नको लागि शुरुमा थोरै पैसाले भए पनि सानो व्यवसायको शुरुवात गर्नुपर्छ । व्यवसाय भन्नाले आय आर्जन गर्नको लागि मानिसद्वारा गरिने आर्थिक क्रियाकलापलाई जनाउँछ । हामीले समाजमा स–साना पसलहरूदेखि लिएर ठूलाठूला कारखानाहरू सञ्चालनमा आएको देख्न सक्छौं । मानिसहरूले आफ्नो जीविकोपार्जन गर्नको निमित्त कुनै न कुनै आर्थिक क्रियाकलापमा संलग्न रहेको पाउँछौं । उनीहरूले पूँजी लगानी गरी जोखिम बहन गरेबापत त्यसबाट नाफा कमाउने उद्देश्य लिएका हुन्छन् । यसरी व्यवसाय भनेको नाफा कमाउने उद्देश्यले मानिसद्वारा गरिने आर्थिक क्रियाकलाप हो ।
यसैले हरेक बेरोजगार व्यक्तिले आफ्ना लागि उपयुक्त व्यवसाय पहिचान गर्नुपर्छ । व्यवसाय आफ्नो रुचि र सहजतामा गर्नुपर्छ । त्यसका लागि अनुभव वा ज्ञान भएको व्यवसाय रोज्यो भने सहजै सफलता मिल्छ । आफूलाई कुनै पनि व्यवसायमा ज्ञान छैन भने अरूले गरेको व्यवसाय पछ्याउन पनि सकिन्छ । अरुको सिको गरेर, अरुले गरेको व्यवसाय हेरेर पनि व्यवसाय गर्न सकिन्छ ।
व्यवसाय जबर्जस्त गरेर हुँदैन बजारको आवश्यकता बुझ्नुपर्छ । त्यसपछि योजना बनाउनुपर्छ । योजना नबनाई अन्धाधुन्ध व्यवसाय सञ्चालन गर्नु हुँदैन । आफ्नो व्यवसायमा लक्षित उपभोक्ताको पहिचान गर्नुपर्छ । कुन स्तरका ग्राहक आफ्नो व्यवसायका उपभोक्ता हुन सक्छन् भनी पहिचान गर्नुपर्छ र सोहीअनुसार व्यवसाय सञ्चालन गर्नुपर्छ । आर्थिक अवस्थाअनुसार व्यवसाय छनोट गर्नुपर्छ । भनाइ नै छ नि ‘घाँटी हेरी हाड निल्नु ।’ त्यतिले मात्र हुँदैन सहयोगी सञ्जालको विस्तार गर्नुपर्छ । आफ्नो व्यवसायलाई बिस्तार गर्नका लागि को को सहयोगी हुन सक्छन् वा एजेण्ट कसकसलाई बनाउन सकिन्छ त्यसमा पनि ध्यान दिनुपर्छ । व्यवसायीले आफूले दिने सेवा वा उत्पादनको विश्वसनीयता वृद्धि गराउनुपर्छ । उपभोक्ताले विश्वास गर्ने वातावरणमा धमिल्याउनु हुँदैन ।
व्यवसायीले आफ्ना उपभोक्तालाई आफ्नो बारेमा राम्ररी बताउनुपर्छ । पृष्ठभूमि र आफ्नो व्यक्तिगत, परिवार आदिका विषयमा परिचय दिएपछि विश्वासको वतावरण मजबुत बन्दछ । व्यवसाय गर्दै जाँदा कहिलेकाहीँ सोचेजस्तो नहुन पनि सक्छ । त्यस्तो समयमा विचलित हुनुहुँदैन किनकि व्यवसायमा अडान लिन सक्नु महत्वपूर्ण कुरा हो । समस्या पर्दा आत्तिन हुँदैन । कामलाई सहज रूपमा लिने गर्नुपर्छ । बरु अनावश्यक खर्चलाई रोक्नुपर्छ र अत्यावश्यकमा मात्र मितव्ययी खर्च गर्नुपर्छ । अनुत्पादक क्षेत्रमा लगानी खेर फाल्नुहुँदैन । हरेक खर्चको टिपोट बनाउनुपर्छ ।
धनको घमण्ड राख्नु हुँदैन, सधँै आफूलाई शून्यमा राख्नुपर्छ । आम्दानीलाई लगानी गर्दै जानुपर्छ । हर समय आफ्नो व्यवसायको चर्चा गर्ने गर्नुपर्छ जसले अन्य उपभोक्ता र ग्राहकको रुची वृद्धि हुन सक्छ । विज्ञापनमा जोड दिनुपर्छ जसले व्यवसायका विषयमा उपभोक्तालाई जानकारी गराउँदछ ।
कमाएको सम्पत्तिबाट सामाजिक क्षेत्रमा सहयोग गर्नुपर्छ तर दानवीर र समाजसेवी बन्नका लागि आफ्नो ल्याकतले नभ्याउने ढर्रा बनाउन हुँदैन । यस्ता कुरामा ध्यान दिएर अघि बढेको खण्डमा एउटा सफल व्यवसायी बन्न सकिन्छ ।
_1720278409.jpg)
