बेलबारीः सामुदायिक बनहरूमा कङ्क्रिटका संरचना बनाउने काम रोकिएको छ । पहिला मृत्युुसंस्कारमा बन्ने कङ्क्रिट संरचना (चिहान) बनाउने चलन बिस्तारै बिरुवा रोपेर परिवर्तन हुन थालेको हो । चिहान बनाउने होडबाजी नै चल्न थालेपछि यस समुदायका अगुवाले परिवर्तनको बाटो रोजेका छन् ।
विगत केही वर्ष देखी जङ्गलमा चिहानहरू थपिएका छैनन् । आदिवासी जनजाति समुदायका मानिसहरूले मरेपछि जगलमा लगेर शव गाड्ने गरेका थिए । गाडेकै स्थानमा उनीहरूले कङ्क्रिट सामाग्रीको प्रयोग गरेर चिहान बनाउने गरेका थिए । तर पछिल्लो समय उनीहरूले नै चिहानको सट्टा बिरुवा रोप्न थालेका छन् । हिन्दु र बौद्ध धर्म मान्नेहरूले खोलामा जलाउने गरेका छन् भने अन्य धर्मावलम्बी जङ्गलमै लगेर जलाउने तथा गाड्ने गरेका थिए ।
पछिल्लो समय तिनै चिहान संरक्षण गर्न थालिएको छ । आत्मा बस्ने घरका रूपमा लिने चिहानले बाहिरी देशबाट आउने पर्यटकका लागि प्रमुख आकर्षण हुने बेतना सिमसारका कोषाध्यक्ष कमल कोइरालाले बताए । उनले सिमसार क्षेत्र भित्र रहेका चिहानको संरक्षण गर्ने समेत बताए ।
कानेपोखरी र पथरीका क्षेत्रका राजमार्गका जङ्गलमा सबै भन्दा बढी क्रकिट चिहानहरू छन् । उक्त क्षेत्रमा समेत चिहान बनाउनेको सट्टा बिरुवा रोप्न थालिएको छ । सबैभन्दा बढी चिहान भएको पथरी शनिश्चरे नगरपालिकाको हरियाली तथा पशुपति सामुदायिक बनमा विगत दुई वर्ष देखी चिहान बन्न छाडेका छन् । ‘मृत्यु भएपछि परिवारका सदस्य तथा आफन्त जनहरुले बन समूहको खालि जग्गामा गएर मृतकको सम्झनामा बिरुवा रोपी दिनु हुन्छ’ पशुपति सामुदायिक बन उपभोक्ता समूहका अध्यक्ष ईश्वर चौहानले भने ‘बनको संरक्षण पनि बढ्यो । बिरुवा रोपे पछि ठुलो नहुन जेल सम्म पानी लगाउन र गोड मेल गर्न आउनु हुन्छ ।’
आदिवासी जनजाति समालसमुले समेत यसलाई खुलेर सहयोग गर्न थालेका छन् । ‘गजलमा गएर संरचना नबनाऔँ भनेर हामीले कुरा उठायौँ।’ किराँत राई यायोख्खाका केन्द्रीय उपाध्यक्ष तिलक राईले भने ‘त्यहाँ खर्च गर्ने पैसा सार्वजनिक स्थानमा चौतारा, अक्षयकोष स्थापना गर्न सकिन्छ । अहिले कङ्क्रिट चिहान बनाउन छुट्ट्याएको पैसाले सामुदायिक विद्यालयहरूमा अक्षयकोष राखी विद्यार्थीलाई सहयोग गर्न सकिन्छ ।’