षडानन्द नगरपालिकाः पर्यटन, सम्भावना र चुनौती

दिङ्ला, भोजपुरः पूर्वमा अरुण नदी, पश्चिममा साउनेडाडाँडा, उत्तरमा साल्पा सिलिछो गाउँपालिका अनि दक्षिणमा भोजपुर नगरपालिका र अरुण गाउँपालिकाले घेरिएको छ षडानन्द नगरपालिका । १४ वटा वडाको कुल क्षेत्रफल २ सय ४१ वर्गकिलोमिटर । २०६८ सालको राष्ट्रिय जनगणना अनुसार, ३१ हजार ६ सय १० मिश्रित जनसङ्ख्या । पूर्वी पहाडी जिल्ला भोजपुरको सदरमुकाम भोजपुर बजारबाट १२ कोष उत्तरी क्षेत्रमा पर्ने दिङ्लाको नामले परिचित षडानन्द नगरपालिकाको संक्षिप्त पाश्र्वचित्र हो यो ।

षडानन्द नगरपालिकावासीले धरानदेखि ढाकरमा भारी त खेपे नै । यातायातको रहर गर्दै विभिन्न आरोह र अवरोहहरूलाई पार गर्दै गाडी पनि भित्र्याए । सडक सञ्जालमा नजोडिँदासम्म यहाँको पीडा साँच्चै बिर्सनलायक थियो । बुढापाकाले ढाकरमा धरानबाट नुनको भारी बोकेको पीडा सुन्दा युवा पिढीलाई एकादेशको कथाजस्तो लाग्छ, त्यसैले पनि प्रष्ट हुन्छ कि यहाँको पिडा । जिल्ला आफैँमा विकट, अझ झण्डै आधा क्षेत्र ओगट्ने उत्तरी क्षेत्र झनै विकट । यिनै विकटताका कारण यहाँको सास्ती र समस्या एकमात्र थिएन, अनेक थिए ।
अझै पनि दुर्गम नै भनिने षडानन्द नगरपालिकाले अब भने फड्को मार्दैछ । विकास, निर्माणलगायतका भौतिक पूर्वाधारमा मात्र होइन स्वास्थ्य, शिक्षाजस्ता मानव विकास सूचकाङ्कमा पनि षडानन्द नगरपालिकाले उल्लेख्य प्रगति हासिल गरिरहेको छ । दिनानुदिन विकासमा अगाडि बढिरहेको षडानन्द नगरपालिकामा पर्यटन, जडीबुटी र राष्ट्रिय गौरवसँग जोडिने योजना÷आयोजनाका प्रशस्त सम्भावना छन् ।
दिङ्ला सभ्यताका प्रवर्तक आबाल ब्रह्मचारी षडानन्द अधिकारी हुन् । नेपालमै जनस्तरबाट सञ्चालित पहिलो पाठशालाका संस्थापक समाज सुधारक शिक्षासेवी आबाल ब्रह्मचारी षडानन्द अधिकारीले वि.सं. १९३२ मा षडानन्द संस्कृत पाठशाला सञ्चालनपछि दिङ्लाको ऐतिहासिक महत्व बढेको थियो । नगरपालिका घोषणा भएपछि शिक्षा, स्वास्थ्य, यातायात, खानेपानी, विद्युत, उद्योग आदि विकासको प्रबल सम्भावना बढेर गएको छ । दिङ्ला क्षेत्र ऐतिहासिक थुम पनि हो । यस षडानन्द नगरपालिकामा पर्यटनका प्रशस्तै सम्भावना रहेका छन् ।
धार्मिक पर्यटकका लागि षडानन्द नगरपालिका गन्तव्य हुन सक्छ । यस क्षेत्रमा आबाल ब्रह्मचारी षडानन्द अधिकारीले स्थापना गरेको सीताराम, रामचन्द्र मन्दिर मुख्य धार्मिक स्थल हो । विशेषतः यस मन्दिरमा वर्षमा दुईपटक मेला लाग्ने गरेको छ । बाला चर्तुदशी र राम नवमीमा हजारौँको सङ्ख्यामा भक्तजन रामचन्द्र मन्दिरमा आउने गरेका छन् । त्यस्तै षडानन्द शालिक, कैलाश डाँडा, गणेश मन्दिर, जालपा मन्दिर, गुम्बा, पशुपति, पखुवादेवीथान, चण्डीथान, शिवालय, गढीगाउँ आदि यहाँका बेग्लाबेग्लै आस्था र विश्वास बोकेका शक्तिपीठ हुन् । पखुवादेवीथानमा वर्षमा २ पटक मेला समेत लाग्ने गरेको छ । पखुवादेवीथानमा नुहाएपछि पाप पखालिने, सन्तान नहुनेको सन्तान हुने विश्वास रहि आएको छ । त्यस्तै यहाँको मुख्य तथा आकर्षक गन्तव्यमा १०८ आबाल ब्रह्मचारी षडानन्द अधिकारीको जन्मस्थल, क्रान्तिकारी योद्धा योगमाया न्यौपानेको जन्मभूमि र योगमाया समाधिस्थल समेत रहेको छ । यस्ता शक्तिपीठहरूको उचित संरक्षण गर्न सक्नुपर्ने देखिएको छ । नगरपालिकामा भएका यस्ता शक्तिपीठहरूको हालसम्म अध्ययन अनुसन्धान हुन सकेको छैन ।

षडानन्द नगरपालिकाको सबैभन्दा होचो ठाउँ ३ सय ३६ मिटर उचाइमा रहेको लम्सुवाघाट, अरुण नदी र सबैभन्दा अग्लो ३ हजार १ सय १० मिटर उचाइमा अवस्थित रहेको साउने डाँडा यहाँको पर्यटनको प्रमुख गन्तव्य हो । साउनेडाँडा आसपासमा विभिन्न प्रकारका लालीगुराँसहरू, विभिन्न प्रकारका जडिबुटीहरू समेत प्रशस्त मात्रामा पाइने गरेको छ । साउने डाँडाबाट मकालु हिमाल, सिलिचोङ डाँडा, टेम्के डाँडालगायतका हिमाल तथा पहाडको दृश्यावलोकन गर्न पाइन्छ । चर्चित मुन्धुम पदमार्ग समेत यही क्षेत्रमा पर्छ । हिमालनजिकै पुगेर त्यसको सौन्दर्यमा रमाउने पर्यटकहरूका लागि डाँडैडाँडा र थकानको महसुससमेत नहुने गरी हिँडिरहूँ लाग्ने यो पदमार्गबाट सगरमाथा, कञ्चनजङ्घा, मकालु, ल्होत्सेलगायतका ८ हजार मिटर अग्ला ६ ओटा हिमाल देख्न सकिने र ३३ ओटा हिमशृङ्खला र तराईको भूभाग अवलोकन गर्न सकिने अध्ययनहरूले देखाएका छन् ।
ठूला घाँसे मैदान, फराकिला चौंरीखर्क तथा भेडीगोठको बीचबाट डाँडाको शिरैशिर दर्जनौँ प्रजातिका गुराँस, चाप, कटुस, लोक्ता, विविध जडीबुटी तथा घना जङ्गल अवलोकनमा रम्न पाइने यस क्षेत्रको अर्को आकर्षण हो । साउने क्षेत्रमा पाइने विभिन्न प्रजातिका चराचुरुङ्गी, रेड पाण्डा, भीर मौरी र विभिन्न जङ्गली जनावरहरूसँग पनि त्यत्तिकै लुकामारी खेल्न पाइन्छ ।
सगरमाथा चुचुरोमा पहिलो पाइला टेकेका तेञ्जिङ नोर्गे शेर्पा र एडमण्ड हिलारीले २०१० सालमा यही पदमार्गको एउटा अंशको रुट प्रयोग गरेका थिए भन्ने कथन समेत छ । मध्यपहाडी सडक सञ्जालसँग जोडिएको यो पदमार्ग ‘भर्जिन’ भएको तथा तुम्लिङटार विमानस्थलबाट दिङ्ला बजार हुँदै र भोजपुरबाट हवाइमार्ग हुँदै सहजै पुग्न सकिने क्षेत्र भएकाले पर्यटकहरूलाई आवागमनमा थप सहज बन्ने निश्चित छ ।

विश्वको पाँचौँ अग्लो सङ्खुवासभामा अवस्थित मकालु हिमाल र अरुण उपत्यकासँग जोडिने पर्यटन यहाँको अर्को सम्भावना हो । मकालु आरोहण र यसको बेसक्याम्प भएर पदयात्रा गर्न बर्षेनी ठूलो सङ्ख्यामा पर्यटकहरू आउँछन् । नेपालमा राणाकाल हुँदै दिङ्ला तथा मझुवाबेंसीको चर्चा भएकाले पनि मकालु आधारशिविर जाने पर्यटकहरू षडानन्द नगरपालिकामा भित्रिने गरेका छन् ।
विश्वकै होचो अरुण उपत्यकाको भागसमेत षडानन्द नगरपालिकामा पर्छ । त्यस्तै सबैभन्दा बढी चरा पाइने ठाउँ भनेर समेत चिनिएको अरुण उपत्यका षडानन्द नगरपालिकाको भर्जिन पर्यटकीय गन्तव्य हो ।
त्यति मात्रै होइन सप्तकोशीको सबैभन्दा ठूलो सहायक नदी अरुणमा पनि पर्यटनको ठूलो सम्भावना छ । ¥्याफ्टिङ, जेट बोट सञ्चालन हुन सके मनोरञ्जन र यातायात दुवै क्षेत्रमार्फत् षडानन्द नगरपालिकाले फाइदा लिन सकिन्छ ।
षडानन्द नगरपालिकामा विश्वमा दुर्लभ मानिएको अशोक वृक्षसमेत रहेको छ । पर्यटकीय क्षेत्रको कुरा गर्दा जिल्लाको सबैभन्दा अग्लो छाँगे झरना यहाँको मुख्य गन्तव्य हो । छाँगे झरनालाई अझ व्यवस्थित बनाएर रक क्लाइम्बिङ, दिङ्ला बजारबाट खार्तम्छा हुँदै छाँगेसम्म छोटो दूरीको पदयात्रा तथा धार्मिक हिसाबले समेत गन्तव्य बनाउन सकिन्छ । छाँगे झरनाको शिरमा रहेको देवीथानमा परापूर्वकालदेखि पूजाआजा गरेको भन्ने कथन भएता पनि ठ्याक्कै कहिलेदेखि हो भन्ने इतिहास भने भेटिएको छैन ।
छाँगे सँगसँगै साउने डाँडा पनि यहाँको आकर्षणको केन्द्रबिन्दु हो । साउने डाँडा तथा छाँगे झरनामा आजभोलि आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटकको आकर्षण बढ्न थालेको छ । छोटो रुटको पदयात्राकै लागि पनि आन्तरिक पर्यटकहरू छाँगे झरना पुग्न थालेका छन् । केही वर्ष अगाडिसम्म सुनसानजस्तै रहेको छाँगे झरनामा आजभोलि मानिसको उपस्थिति बाक्लिन थालेको षडानन्द नगरपालिका वडा नं ३ का वडाध्यक्ष गणेशप्रसाद अधिकारीले बताए । झरनामा मनोरञ्जनसँगै भीरमौरीको समेत दृश्यावलोकन छाँगे पुगेपछि गर्न सकिन्छ ।
अलैँची उत्पादनमा अग्रणीमध्येको एक स्थान षडानन्द नगरपालिका हो । यहाँ रुद्राक्षको समेत वर्षेनी करोडौंको कारोबार हुने गरेको छ । यसका अतिरिक्त विभिन्न प्रकारका हावापानीमा चाँप, गुराँस, ढ्याङ्ग्रे सल्लो, आदि वनस्पति, चिराइतो, जटामसी, पाँचऔंले, नागबेली आदि जडिबुटी पाइन्छ । विभिन्न प्रकारका जडीबुटी सङ्कलन गरेर यहाँका मानिसहरूले राम्रो आम्दानी गरिरहेका छन् । सानाठूला १० भन्दा बढी वित्तीय संस्थाले कारोबार गरिरहेको उदाहरणले पनि यहाँको आर्थिक चहलपहल प्रष्ट पार्छ ।
जनावरमा मृग, स्याल, बँदेल, बाघ, भालु, बाँदर तथा पशुपंक्षीमा डाँफे, मुनाल, सुगा, कालिज, काँडे भ्याकुर आदि पाइन्छ । नगरपालिका क्षेत्रको भौगोलिक बनावट बेंसी, खोज, समथर भू–भागदेखि हिमाली क्षेत्रले समेटेको छ । नगरपालिकाको तल्लो तटीय तथा मध्य क्षेत्रमा खाद्यान्नबालीको अलवा नगदेबालीको रूपमा रुद्राक्ष, सुन्तला, कागती र माथिल्लो भागमा अलैँची, आलु, चिराइतो, सतुवा, पाँचऔंले, अम्लिसो र जडीबुटीहरूको प्रशस्त सम्भावना रहेको छ । नगरपालिका क्षेत्रभित्र विभिन्न प्रकारका खनिजहरूको पनि प्रशस्त खानी रहेको भनिए तापनि त्यसको उत्खनन तथा अध्ययन हुन सकेको छैन ।

पर्यटन विकासको प्रशस्त सम्भावना भएर पनि षडानन्द नगरपालिकामा विभिन्न चुनौती रहेका छन् । केन्द्रसम्म राजनीतिक पहुँच व्यक्तिमा मात्रै सीमित भएको यहाँका बासिन्दाहरूको मुख्य गुनासो रहिआएको छ । केन्द्रसँगको राजनीतिक पहुँचले व्यक्तिलाई फाइदा पुगे तापनि स्थानलाई भने फाइदा नपुगेको यहाँका बासिन्दाको आँकलन छ । रुद्राक्ष र अलैँचीलाई यहाँको मुख्य आम्दानीको स्रोतका रूपमा लिइँदै आएको छ ।
नेपालको अर्थतन्त्रका प्रमुख आधार कृषि, ऊर्जा र पर्यटन हुन् । यसमा पनि पर्यटन क्षेत्र नेपालका लागि तुलनात्मक लाभ र प्रतिस्पर्धात्मक लाभयुक्त क्षेत्र हो । यी ३ ओटै क्षेत्र षडानन्द नगरपालिकामा छ । षडानन्द नगरपालिकामा कृषिका लागि विभिन्न फाँटिला जमिन पनि प्रशस्तै छन् । त्यस्तै उर्जाको लागि सम्भावना नभएका होइनन् । उर्जाको लागि चिखुवा, इखुवा आदि यहाँका महत्वपूर्ण खोला हुन् ।
जिल्लाको झण्डै आधा क्षेत्र ओगट्ने षडानन्द नगरपालिका क्षेत्रको समग्र विकासमा चुनौती पनि छ । सदरमुकाम भोजपुर उत्तरका क्षेत्र यातायात, विद्युत, सञ्चार र सूचनाको सुविधाबाट अझै वञ्चित छ । अलैंची, रुद्राक्षलगायतका जडीबुटीबाट बर्षेनी करोडौँ रुपैयाँ भित्रिने भए पनि त्यसको सदुपयोग हुन सकेको छैन । सो रकमले स्थानीय स्रोतसाधनमा आधारित उद्योगधन्दा वा सानाठूला कारखाना सञ्चालन गर्न सके दीर्घकालीन लाभ लिन सकिनेतर्फ ध्यान नगएको उद्योगी व्यापारीहरूले नै बताउने गरेका छन् ।
यस्ता चुनौतीहरूको निवारण गर्न सके षडानन्द नगरपालिकाले अझ द्रुत गतिमा फड्को मार्ने निश्चित छ । तर सम्भावनाको विकास र चुनौतीहरूको समाधानका लागि नगरपालिकामा कुनै स्पष्ट मार्गचित्र भने बनेको पाइँदैन । सर्वसाधारणले आरोप लगाउने सरकारी ढिलासुस्ती, उदासीनता र झण्झटिलो प्रक्रिया यहाँ पनि विद्यमान छ । विकास निर्माण तथा स्थानीय नीति निर्माणमा अनावश्यक भागबण्डा र राजनीतिकरण पनि यहाँका समस्या हुन् ।

षडानन्द नगरपालिकामा पर्यटकीय क्षेत्रको बिस्तार गर्न ठूलो मानवीय परिश्रम खर्च भएको छैन । षडानन्द नगरपालिकामा यस्ता थुप्रै स्थान छन्, जसका बारेमा स्वयम् नगरवासीलाई पनि जानकारी छैन । पर्यटकीय स्थलका रूपमा हामीले केवल काठमाडौं उपत्यका, पोखरा, चितवन, इलामजस्ता सीमित स्थानलाई मात्र चिनेका छौं । षडानन्द नगरपालिकाभित्र पनि यस्तै सुन्दर र राम्रा ठाउँ पनि छन् । ओझेलमा परेका त्यस्ता स्थानको बारेमा खोजी हुनु जरूरी छ । दिङ्ला बजारबाट छाँगे झरना हुँदै साउनेडाडाँसम्म जाने पदमार्गको निर्माण गर्न सके अझ सुनमा सुगन्ध थपिने छ ।
यहाँ रुद्राक्ष, अलैँची, चिराइतो, पाँचऔंले, कुड्की, जटामसी, पाखानवेद, सतुवा, लौठसल्ला, इन्द्रेणी, बिखम्वा, टिमुर, अमला, हर्रो, बर्रो, सुन्तला, कागती, अमिलो, अदुवा,स्ता थुपै्र जडीबुटी सङ्कलन तथा प्रशोधन गर्न सकेमा यस क्षेत्रका जनताको आर्थिक स्तर माथि उक्सिनुको साथै यस क्षेत्रका धेरै मानिसले रोजगारी पाउने र विदेशिनुपर्ने बाध्यता हटी यहाँको आर्थिक अवस्थामा आमूल परिर्वतन आउनेछ ।

षडानन्द नगरपालिकाले पर्यटन विकासमा फड्को मार्न नसक्नुको मुख्य कारण अरुण नदी बनेको छ । खाँदबारी नगरपालिका क्षेत्रमा पर्ने मनकामना धाम क्षेत्रको सतीघाट र षडानन्द नगरपालिकामा पर्ने सतीघाट र लम्सुवा घाटसम्म कच्ची सडक पुगेको छ र झोलुङ्गे पुलबाट अरुण नदी पार गर्नेबित्तिकै पनि सडकको ट्रयाक खुलाइएको छ । अरुण नदी पार गरिसकेपछि पनि सडक छ तर कुनै सवारी साधन तार्न नसकेका कारण घन्टौं लगाएर हिँडेपछि मात्र गन्तव्यमा पुगिन्छ । सङ्खुवासभाको तुम्लिङटार विमानस्थलसँग सिधै सडक सम्पर्क नहुँदा यहाँका नागरिक तथा पर्यटकले सास्ती बेहोर्दै आउनुपरेको छ । सीमित मात्रामा भएका सवारी साधनले नयाँ अनुहार देख्नेबित्तिकै चर्को भाडा असुल्ने परम्पराले समेत पर्यटकलाई असर गरेको स्पष्ट बुझ्न सकिन्छ । त्यसैले पनि नारामा भनिँदै आएको ‘गाउँगाउँमा सिंहदरबार’ निर्माणमा अरुण नदी नै बाधक भइरहेको छ ।
स्वास्थ्य, शिक्षा, सञ्चारलगायत विकासका पूर्वाधार निर्माणको लागि यातायात अनिवार्य छ तर अरुण नदीमा पुल नभएकै कारण त्यसको सम्भावना कम देखिएको छ । त्यही समस्यालाई मध्यनजर गर्दै अरुण नदीमा षडानन्द नगरपालिकाले फेरि सञ्चालन गर्ने प्रक्रिया अन्तिम चरणमा पु¥याएको छ ।
स्थानीय तहको पुनर्संरचना भएपछि विकासले गति लिने भनिए पनि नगरपालिकाको भौतिक संरचना निर्माणकै लागिसमेत निर्माण सामग्रीहरू ढुवानी गर्न नसक्दा जनप्रतिनिधिहरू चिन्तित छन् । यो नै षडानन्द नगरपालिकाको लागि मुख्य चुनौति रहेको छ । फेरि निर्माण भएपछि त्यो चुनौती केही हदसम्म भए पनि हट्नेमा जनप्रतिनिधि विश्वस्त छन् ।

पर्यटन प्रबद्र्धनमा नगरपालिकाको प्रयास
साबिकका गाविसहरू नेपालेडाँडा, कुदाककाउले, खार्तम्छा, किमालुङ, मूलपानी, केउरेनीपानी, तुङ्गेछा, साम्पाङ, देउराली र बोया गाविसलाई समेटेर २०७३ सालमा षडानन्द नगपालिका घोषणा भयो । नगरपालिका घोषणा भएपछि आर्थिक वर्ष २०७५÷०७६ र २०७६÷०७७ को नीति कार्यक्रम तथा बजेटमा मात्रै पर्यटनको विषयले स्थान पाएको पाइन्छ । आर्थिक वर्ष २०७५÷०७६ को नीति तथा कार्यक्रममार्फत् पर्यटनसम्बन्धी केही कुरा समेटिएको भए पनि बजेटमार्फत् काम भने भएको पाइँदैन । चालु आर्थिक वर्ष २०७६÷०७७ मा भने षडानन्द नगरपालिकाले पर्यटन प्रबद्र्धनको लागि केही नमूना काम गर्ने लक्ष्य लिएको छ । जसअनुसार षडानन्द नगरपालिकामा प्रख्यात मानिएको रुद्राक्षको प्रतिमा निर्माणको लागि ६ लाख, वडा नं ६ मा सती ग्रीन पार्क निर्माणको लागि ५ लाख, पर्यटन गुरुयोजनाको लागि १५ लाख रुपैयाँ र नगरपालिका वडा नं ३ मा यलम्बरको प्रतिमा निर्माणकोे लागि ४ लाख विनियोजन गरेको उप प्रमुख मेरिका राईले जानकारी दिइन् । त्यस्तै, वडास्तरीय कार्यक्रमहरूमा पनि यो वर्ष पर्यटनले स्थान पाएको छ । वडा नं ३ मा शिवको प्रतिमा खरीद तथा पार्क निर्माणको लागि २ लाख ३० हजार रुपैयाँ विनियोजन गरेको छ । अन्य वडाहरूले समेत कुनै न कुनै माध्यमबाट पर्यटनको विषयमा बजेट विनियोजन गरेका छन् ।
षडानन्द नगरपालिकाले नगरभित्र पर्यटन प्रबद्र्धनका लागि गुरुयोजना तयारीसहितका कार्यक्रमलाई अघि सारेको नगरपालिका उपप्रमुख मेरिका राईले बताइन् । ‘नगरभित्र पर्यटन प्रबद्र्धनका लागि पर्यटन गुरुयोजना बनाउनेलगायतका योजना छन् । गुरुयोजना बनाउनको लागि प्रस्ताव आह्वान गर्ने तयारीमा छौँ अन्य योजना कार्यान्वयनको चरणमा छौँ,’ नगरपालिका प्रमुख वीरबल राईले भने ।

नगरपालिकाको पर्यटनसम्बन्धी योजनाले सरकारले मनाउन लागेको भ्रमण वर्षलाई समेत सहयोग पुग्ने प्रमुख राईको विश्वास छ । भ्रमण वर्षलाई सफल बनाउन नगरपालिकाले नगर स्तरबाट गर्नुपर्ने कार्यका विषयमा विशेष नगरसभामा छलफल गर्ने र कार्यान्वयन गर्ने नगरपालिका प्रमुख र उपप्रमुखको भनाइ छ । भ्रमण वर्षका लागि गर्न सकिने योजना तथा कार्यक्रमका विषयमा टुङ्गो नलाग्दासम्म यो वर्ष छनोटमा परेका पर्यटन पूर्वाधारका योजनालाई चाँडै सम्पन्न गर्ने गरी नगरपालिका अघि बढेको उनीहरूको भनाइ छ ।
नगरपालिका क्षेत्रमा पर्यटन प्रबद्र्धन गर्नको लागि प्रदेश सरकारले पनि सहयोग गरेको छ । अघिल्लो आर्थिक वर्षमा दिङ्ला बजारमा अवस्थित रामचन्द्र मन्दिर व्यवस्थापनको लागि रु ४० लाख विनियोजन भएको थियो । त्यो कार्य सम्पन्न भइसकेको छ । मन्दिरको प्राङ्गणको भुइँमा ढुङ्गा बिछ्याएपछि मन्दिरको रूप नै फेरिएको स्थानीयहरूले बताउँदै आएका छन् । त्यस्तै साउने डाँडामा पर्यटकहरू बस्नको लागि भवन निर्माण गरिएको छ । छिनछिनमा हुने मौसम परिर्वतन त्यहाँको मुख्य आकर्षक हो । त्यसैलाई मध्यनजर गर्दै आवश्यक बजेट विनियोजन गरी समिति समेत निर्माण गरिसकिएको छ ।
छाँगे झरनाको प्रवद्र्धनको लागि गत वर्ष नगरपालिकाबाट १० लाख विनियोजन भएकोमा यस वर्ष प्रदेश सरकारले ५० लाख विनियोजन गरेको छ । त्यो ५० लाखको काम सकिँदा छाँगे झरना आकर्षक हुने र पर्यटकको रोजाइमा पर्ने स्थानीयको विश्वास छ ।
नगरपालिकाले पर्याप्त पूर्वाधार विकास र प्रचारसँगै पर्यटक आकर्षित गर्ने प्याकेज ल्याउनु जरुरी छ । पर्यटकलाई सुरक्षा, सौन्दर्य र सद्भावले प्रभाव पार्न सक्नुपर्छ ।
नेपालको आर्थिक वृद्धिमा पछिल्ला वर्ष पर्यटन क्षेत्रको योगदान बढ्दै गएकाले यसलाई अर्थतन्त्रको एक खम्बाका रूपमा अगाडि बढाउनु आवश्यक देखिन्छ । जसरी विश्वका धेरै मुलुकको मुख्य आयस्रोत पर्यटन बनेको छ त्यसरी नै षडानन्द नगरपालिकाले पनि यसैलाई अँगाल्नु जरुरी छ । चुनौती र संभावनालाई अवसरमा बदल्न सक्नु षडानन्द नगरपालिकाको अहिलेको प्रमुख जिम्मेवारी हो । अझ विदेशबाट आएका युवाहरूलाई पर्यटन प्रबद्र्धनका क्षेत्रमा लगानी गर्न उत्प्रेरित गर्न सकिन्छ । पर्यटनमा साना ठूला पूँजीबाट समेत व्यवसाय गर्न सकिन्छ । रोजगार गर्न सक्षम युवाहरूलाई पर्यटन क्षेत्रमा आबद्ध गराउनेतर्फ ध्यान पु¥याउन जरुरी छ । जसबाट सोचेअनुरूपको उद्देश्य हासिल गर्न सकिन्छ ।