नेत्रलाई गाउँमै युरोप, अमेरिका

धरानः धरान–५ देउरालीका नेत्र देवानले बङ्गुर पालनबाट लोभलाग्दो प्रगति गरिरहेका छन् ।

५ वर्षदेखि उनी बङ्गुर पालनमा आफ्नो समय खर्चिरहेका छन् । परम्परागत बङ्गुर पालनलाई उनले व्यावसायिक बनाएर उन्नत जातको बङ्गुरमा फड्को मारेका छन् । यही व्यवसाय उनको परिवारको लागि खेलोफड्को गर्ने मेलो बनेको छ ।

८ वर्ष अघिसम्म उनको परिवार वैदेशिक रोजगारबाट धानिँदै आएको थियो । सन् २००८ मा रोजगारीका लागि उनी युद्धग्रस्त क्षेत्र इराक पुगे । इराकको ३ वर्षको बसाइपछि उनी सन् २०११ मा नेपाल फर्किए । इराकको मिहिनेतलाई उनले बङ्गुर पालनमा खर्चिँदै छन् यतिबेला ।

कृषिमा सानैदेखिको लगावलाई इराकको मिहिनेतले थप बल पु¥यायो । फर्म खोल्ने सोचले उनले काठमाडौंमा तयारी थाले । तर, भनेजस्तो स्थान नभएपछि उनी गाउँ नै फर्किए । २०६८ सालमा ‘देवान बङ्गुर फर्म’ बाट थालेको यात्रा अहिले अविराम चलिरहेको छ । २ लाखको पूँजी अहिले आधा करोड नाघिसकेको छ ।

७ वटा बङ्गुरबाट उनले व्यवसाय थालेका थिए । अहिले उनको फर्ममा ३० वटा बङ्गुर पुगिसकेका छन् । ‘सय वटा पु¥याउने लक्ष्य छ,’ उनी भन्छन्, ‘शुरुमा भनेजस्तो कमाइ भएन ।’ कमाइ नभए पनि उनी निरन्तर अघि बढिरहे । त्यही बङ्गुरले अहिले उनको परिचय फेरेको छ । गाउँका अगुवा किसान देवानले २०७२ सालमा औपचारिक फर्म दर्ता गरेपछि उनलाई दर्जनौँ सम्मान दिलाएको छ ।

हेमसायर, योगसायर, ड्युउरो, लेकरेस, बोकसायर, लार्जब्लाक जातका बङ्गुर उनको खोरमा नाचिरहेका भेटिन्छन् । यही बङ्गुरबाट उनी वार्षिक १७ लाख कमाइ गर्छन् । ७० प्रतिशत बङ्गुरमै खर्चिन्छन् । बाँकी रकमले घरखर्चसँगै बैंक ब्यालेन्स गर्छन् । यो पेशाले ३ जनाको परिवारमात्रै धानेका छैनन्, केहीलाई रोजगारी दिएर स्वरोजगार बनेका छन् ।

युरोपको आम्दानी गाउँमै कमाउने सपना
खाडीको कमाइ उनले गाउँमै बसेर गरिरहेका छन् । उनको लक्ष्य अमेरिका र युरोपमा गएर गरिने कमाइ गाउँमा नै कमाउनु रहेको छ । त्यही अनुसारको मिहिनेत गरिरहेका छन् । उनी भन्छन्, ‘विदेशको कमाइ यहीँ छ, म सन्तुष्ट छु । परिवारसँग बसेर आफ्नै मिहिनेतले कमाइ गरिरहेको छु ।’

बजारको समस्या छैन
बङ्गुर बेच्न टाढा जानु पर्दैन । धरानमै खपत हुने गरेको उनी बताउँछन् । अझै बजार धान्न नसकिरहेको अवस्था भएको उनले सुनाए । बङ्गुरमा १ करोड लगानी गर्ने सोच राखेका छन् उनले । अहिले उनी बङ्गुरको प्राविधिक पनि बनिसकेका छन् । विभिन्न स्थानमा लिएको तालिमले उनलाई प्राविधिक बनाएको हो । उनी आफैँ बङ्गुरमा नश्ल सुधार गर्छन् । एउटा प्रजातिको बङ्गुरमा अर्को प्रजातिको ब्रीड (शुक्रकीट) प्रवेश गराई नयाँ प्रजाति उत्पादन गर्नुलाई नश्ल सुधार भनिन्छ ।

सरकारी अनुदान २ लाख मात्रै
हालसम्म सरकारी अनुदानको नाममा उनले २ लाख रुपैयाँभन्दा माथि पाएका छैनन् । ‘पोर्क मिसन’ कार्यक्रमले त्यो अवसर उनलाई जुराइदिएको हो । खोर निर्माणमा १५ हजार रुपैयाँ पाएको उनी सम्झन्छन् । उनको बङ्गुर फार्ममा राज्यको उपस्थिति न्यून छ । तर पनि उनले हिम्मत हारेका छैनन् । राज्य कृषिप्रति अनुदार छ भन्ने उनलाई लाग्छ । तर, उनको राज्यलाई सुझाव छ, ‘कृषकलाई दानामा सहुलियत दिएर बजारीकरण गरिदिए कृषकलाई राहत हुने थियो ।’

बङ्गुर व्यवसाय गर्ने चाहना राख्नेका लागि देवान सुझाव दिन्छन्, ‘जग्गा छनोट गर्दा पानी, बजार सबैलाई ध्यान दिनुपर्छ । नत्र लगानी डुब्ने जोखिम हुन्छ ।’