स्वास्थ्य जटिलता भएपछि सर्वसाधारणले रोज्ने सहुलियतको हस्पिटल भनेर चिनिने विराटनगरको नोवेल मेडिकल कलेज एण्ड टिचिङ्ग हस्पिटलले सर्वसाधारणको जिन्दगीमाथि जालझेल गर्ने गरेको छ ।

आपतकालिन अवस्थामा जाने विरामीलाई विरामीको अवस्था मुल्याँकन समेत नगरी अनावश्यक रुपमा दुःख दिने र समयमा विरामीले पाउनुपर्ने स्वास्थ्य सेवा नोवेल मेडिकल कलेजबाट पाइदैन भन्दा दुई मत सायद हुदैन् ।

यहाँनिर नोवेल हस्पिटलमा लगिएको एक जना विरामीको प्रसंग राख्न खोजेँ । गत फागुन ३ गते साँझ कविता बन्जारा नाम गरेकी महिलालाई डेलिभरी केशमा लगिएको थियो । डेलिभरी केश भएको हुनाले इमरजेन्सिमा लगियो । महिलालाई बच्चा जन्माउने बिमार लागिसकेका कारण नर्मल वार्डमा भर्ना गरियो र केही परिक्षणहरु गर्न लगाईयो ।

डेलिभरी केशमा रत्तस्राव, र पानी समेत गइरहेकी महिला हस्पिटलमा भर्ना भएपछि तुरुन्त एक्सन लिनुपर्नेमा बिभिन्न जालझेल गर्दै अर्को दिनको ३ बजे सम्म झुलाइयो । पछि बिरामीमा कोरोना पोजेटिभ देखिएको भन्दै अन्तै लग्न भनेर भनियो तर विरामीको जटिलताको बारेमा एक पटक पनि बुझ्ने प्रयास गरिएन, त्यतिमात्र नभएर विरामीलाई गर्भवती भएदेखि नै नियमित रुपमा चेकजाँच गरिरहेकी गाइनोक्लोरिष्ट डाक्टर सिता घिमिरे त जम्मा एक पटकमात्रै आइन् । पछि कोरोना पोजेटिभ भएको रिपोर्ट आएपछि त न त घिमिरे नै आइन न त अरु कसैले सिरियस लिएर हेर्ने काम गरे। बरु डाक्टरी तथा नर्सिङ्ग अध्ययनरत बिद्यार्थीहरु आएर अनावश्यक दुःख दिइरहे ।

कोभिड पोजेटिभ भएको रिपोर्ट आइसकेपछि के गर्ने भन्ने अन्यौल बिरामीका आफन्तमा थियो त्यत्तिबेला आफन्तलाई डाक्टरको खाँचो थियो अव के गर्ने कहाँ लैजाने बिरामीलाई गाह्रो भएको छ त्यसमा न त हस्पिटल चिन्तित थियो न त कसैले जिम्मेवारी लिएका थिए । बरु अनावश्यक दुःख दिएर सकेसम्म बढि पैसा कसरी झार्न सकिन्छ भन्नेमा अस्पताल प्रशासन चिन्तित देखियो । वार्डमा रहेका नर्सहरुले अन्त लान भने तर तयो “अन्त” कहाँ हो कसरी लैजाने त्यसको उत्तर खोज्न आफन्तलाई हम्मे हम्मे पर्यो ।

विरामीका आफन्तले नोवेल मेडिकल कलेजका पव्लिक रिलेसन अफिसर नारायण दाहाललाई सम्पर्क गरे । दाहालले आफुहरुसँग कोभिड वार्ड रहेको र कोभिड नेगेटिभ हुन्जेल त्यहाँ राख्न सकिने विकल्प दिए तर कोभिड वार्डमा दैनिक ७ हजार भन्दा बढि खर्च हुने स्पष्ट पारे । त्यसमाथि बिरामीलाई आईसियु , अक्सिजन तथा अन्य सेवा आवश्यक परेमा खर्च बढ्दै जाने दाहालको संकेत थियो । “त्यसमा डाईरेक्टर साहेवले भन्दा अरुले डिस्काउन्ट गर्न मिल्दैन” दाहाल भन्दै थिए । सामान्य आर्थिक हैसियत भएको परिवार भएका कारण विरामीका आफन्तले कोभिड अस्पताल लैजाने निधो गरेर त्यहाँबाट डिस्चार्ज प्रक्रिया सुरु गर्न आग्रह गरे तर त्यो प्रक्रिया पनि निकै झण्झटिलो र लामो थियो ।

विरामीको अवस्था हेरेर पनि कतिपय प्रशासनिक कामलाई कम गर्न र घटाउन सकिन्छ तर नोवेलमा त्यस्तो छैन् । मधेसी लवज भएका लेवर वार्डमा बसेका कर्मचारी म तपाईको काम गर्दिन भन्दै उनको फाइलनै पर सारे पछि उनलाई जे भयो छाडिदिनोस् काम चाँडो गरिदिनोस् बिरामीलाई गाह्रो छ भनेपछि फाइल बनाए । वार्डले बनाएको बिरामीको डिस्चार्ज स्लिपमा हरेक फार्मेसीबाट क्लियरेन्स लिनैपर्ने बाध्यता रहेछ । फार्मेसीका स्टाफले विरामीको अवस्थालाई वास्ता गर्दैनन् । त्यो स्लिप बुझाएपछि भर्ना तथा डिस्चार्जको काउण्टरमा पठाइयो । त्यो काउण्टरमा फायल बुझाएपछि भर्ना शुल्क र बेड चार्ज मागे ।

विरामीका आफन्तले बेड चार्ज निशुल्क होइन र ? भन्ने प्रश्न गरे उताबाट “तपाईहरुले बच्चा यहिँ जन्माउनु भएको भए फ्रि हो बाहिर लानु हुने रहेछ त्यहि भएर पैसा लाग्छ ।” नेपाल सरकारको स्वास्थ्य बिमा कार्यक्रममा रहेको बिरामीलाई वेड चार्ज र भर्ना शुल्क नलाग्नु पर्ने हो तर नोवेल हस्पिटलमा त्यो कार्यान्वायन भएन । एक रात राखेको १ हजार ३ सय रुपैया तिर्नुपर्यो त्यो पनि उपचार बिना । फ्रि हुनुपर्ने भन्ने प्रश्न गरेको सजाय स्वरुप काउण्टरका स्टाफले २ हजार दिँदा फिर्ता लिएर आउनु भन्ने ठाडो जवाफ दिए ।

बिरामीलाई तुरुन्त अर्को अस्पताल नलगे आमा र बच्चाको समेत ज्यान जोखिममा रहेका बेला फिर्ता लिएर आउनुस नत्र तपाईको काम हुदैन भन्ने स्टाफलाई कुन शव्दले सम्बोधन गर्ने त्यो शव्द नै भेटिएको छैन । पछि हस्पिटलका पव्लिक रिलेसन अफिसर नारायण दाहाललाई सम्पर्क गरेपछि उनको घर्राबाट चेन्ज निस्कियो ।

हस्पिटलमा प्राय दिइने दुख भनेको हरेक पल्ट गरिने विभिन्न परिक्षणमा स्वास्थ्यकर्मी र विरामी दुवैलाई माक्स, पन्जा लगायतका सामान किनेर लग्नुपर्छ चाहे त्यो सामान उपयोग होस या त नहोस फिर्ता आउँदैनन् । एउटा उच्च कोटीको अस्पताल हो यहाँ हामी सबैप्रकारको स्वास्थ्य सेवा उपलव्ध गराउँछौँ भनेर खुलेको हस्पिटलले हरेक पल्ट विरामीलाई फार्मेसी र वार्डमा कुदाउनु स्वास्थ्य सेवा भन्दा पनि स्वास्थ्य दुःख हो जस्तो लाग्छ । सानो भिडियो एक्स रे गर्ने बिरामीले समेत नोवेल हस्पिटल जाँदा डाक्टर टिमको लागि समेत माक्स , ग्लव्स सहितका सामान खरिद गर्नुपर्ने चलन छ ।


डेलिभरी केश लिएर जाँदा किन स्वास्थ्य बिमाले काम नगरेको हो भन्ने प्रश्नमा हस्पिटलका पव्लिक रिलेसन अफिसर नारायण दाहाल आमा सुरक्षा कार्यक्रम लागु भएका कारण स्वास्थ्य बिमाले काम नगरेको बताउँछन् । तर उपचार बिनै एक रात बिरामी राख्दा हाम्रो बिरामीलाई लगभग १५ हजार खर्च भयो नर्मल वार्डमा राखेर ।दाहालका अनुसार कोरोना भएकाले तपाईको बिरामीलाई आमा सुरक्षा कार्यक्रम र स्वास्थ्य बिमा कार्यक्रम कुनैले पनि काम नगरेको हो । सरकारलै त्यसैपनि कोरोना विरुद्धको उपचार निशुल्क हुने भनेर घोषणा गरीसकेको अवस्थामा किन कुनै पनि कार्यक्रमले काम गर्दैन र बिना उपचार बिरामीहरुले हजारौँ खर्च गरिरहनु पर्छ ?

डिष्चार्ज लगायतका काममा प्रशासनिक ढिलासुस्ती भने हुने गरेको दाहालले स्वीकार गरेका छन् । बिरामीलाई भर्ना गर्ने बेलामा बेड चार्ज समेत नलाग्ने भनिएता पनि विरामीले बेड चार्ज , भर्ना शुल्क, लगायत सम्पुर्ण खर्च व्यहोर्नु परेको छ ।

उत्त विरामीलाई धरान स्थित विपि कोइराला स्वास्थय विज्ञान प्रतिस्ठान लानासाथ बिरामीको अवस्था नाजुक भन्दै तुरुन्त अप्रेसन गरेर आमा र बच्चाको समेत सुरक्षा गरिसकिएको छ । डाक्टरकै भाषामा नाजुक भनिएको बिरामीको सिघ्र उपचार तथा डिस्चार्जमा किन नोवलले तदारुकता देखाएन ? नियमित चेकअप गर्ने डाक्टर किन एकपटक पनि बिरामी हेर्न आइनन् कि कोभिड पोजेटिभ देखिनु नै बिरामीको गल्ति हो? कोभिड पोजेटिभ देखाएको अवस्थामा स्वास्थ्य संस्थाले निर्वाह गर्नुपर्ने भुमिका के हो ?

नोवेल मेडिकल हस्पिटलले उपचारमा यस्तै लाप्रवाही गर्ने खवर बारबार आउने गरेका छन् । सरकारी नभई निजी तवरको हस्पिटलले दिने यस्तो प्रकारको सेवाले हाम्रो स्वास्थ्य सेवा कतिसम्म जिम्मेवार छ त भन्ने कुराको प्रष्ट उदाहरण देखाएको छ ।

जव सम्म स्वास्थ्य संस्थामा कार्यरत डाक्टर तथा नर्सहरु जिम्मेवार बन्न सक्दैनन् तव सम्म हस्पिटल त्यस्तै लथालिँग बनिरहन्छ अनि जनताले जिवन गुमाइरहन्छ उपचार बिनै ।