धनकुटाः धनकुटा नगरपालिका २ चापेका कृष्णकमल रानामगरले किबी खेती शुरु गरेको ५ वर्ष भएको छ । शुरुमा परीक्षण गर्न ल्याएको बोटले अहिले मनग्गे उत्पादन दिन थालेपछि मगर निकै हर्षित भएका छन् ।
खेती शुरु गर्दा १० बोट मात्र लगाएका मगरले ती बोटले उत्पादन राम्रो दिन थालेपछि अरु २० बोट थपेका छन् । मगरले अहिले ७ बोटबाट मात्र वार्षिक ५० हजार आम्दानी लिन थालेका छन् । सबै बोटले आम्दानी दिन थालेपछि वार्षिक अढाइ लाख रुपैयाँसम्म आम्दानी दिने उनको लक्ष्य छ । उनी भन्छन्, ‘यो मेरो बुढेसकालको आम्दानीको स्रोत हो ।’
मगरको बारीमा मात्र होइन अहिले चापे गाउँ नै किबीमय भएको छ । मगरको खेती देखेपछि गाउँका अन्य किसानसमेत किबी खेतीतर्फ आकर्षित भएका छन् । उनीहरूले बन्दा लगायतको तरकारी खेती घटाएर किबी खेती शुरु गरेका हुन् । मगर समुदायको मात्र बसोबास रहेको सो गाउँका २४ परिवारले नै अहिले किबी खेती शुरु गरेका छन् । प्रति परिवार १० देखि ८० बोटसम्म बिरुवा लगाएका छन् । आम्दानीको अवस्था हेरेर थप खेती बिस्तार गर्ने स्थानीय दलबहादुर रानामगर बताउँछन् ।
किबी रोपेको ३ वर्षपछि उत्पादन शुरु हुन्छ । शुरुमा प्रतिबोट ३०÷४० किलोग्राम मात्र उत्पादन भए पनि एउटा बयस्क बोटले भने १ सय किलोग्रामसम्म उत्पादन दिने स्थानीय बताउँछन् । लहरोमा फल्ने फलको एक बोटबाट निरन्तर ५० वर्षसम्म उत्पादन लिन सकिन्छ । किसानको बोटबाटै प्रतिकिलो २ सय रुपैयाँमा बिक्री हुने गरेको छ । यो फलको धनकुटामा प्रशस्त सम्भावना रहेको स्थानीय अमृत रानामगरको भनाइ छ ।
नेपाली बजारमा महङ्गोमा बिक्री हुने फलमध्ये एक हो किबी फल । नेपालका विभिन्न जिल्लामा यसको व्यावसायिक खेती हुँदै आएको छ । तर कृषिमा निकै अब्बल मानिएको धनकुटामा भने स्थानीयको प्रयासमा भर्खरै व्यावसायिक बन्ने तरखरमा छ ।
पहाडी क्षेत्रका जङ्गलमा फल्ने ठेकीफलसँग मिल्दोजुल्दो भएकाले यसलाइ स्थानीय भाषामा ठेकीफल समेत भन्ने गरिन्छ । नेपालका रामेछाप, काभ्रे, सिन्धुपाल्चोक, दोलखा नुवाकोट इलाम लगायतका जिल्लामा व्यावसायिक रूपमा खेती हुने यो फल धनकुटामा भने भर्खर व्यावसायिक बन्ने तरखरमा छ ।
चापे गाउँमा किबीको राम्रो सम्भावना देखेर कृषि ज्ञान केन्द्र धनकुटाले एक गाउँ एक उत्पादन अन्तर्गत यो गाउँलाई किबीको पकेट क्षेत्र घोषणा गरेको छ । तर जिल्लामा किबी खेतीको बारेमा जानकार नहुँदा समस्या पर्ने गरेको छ । प्राविधिक चाहिँदा अन्य जिल्लाबाट मगाउनुगर्ने अवस्था रहेको कृषकको गुनासो छ ।
