रुषा थापा
सरकारले आगामी आर्थिक वर्ष २०८२–०८३ को बजेट गत जेठ १५ गते ल्याइसकेको छ । बजेटमार्फत यसअघि मासिक दुई हजार रुपैयाँ रहेको कर्मचारीको महँगी भत्तालाई बढाएर पाँच हजार रुपैयाँ पुर्याइएको छ । यता, बागमती प्रदेश सरकारले असार १ गते बजेट भाषणा ल्यायो । र, कर्मचारीको महँगी भत्ता पाँच हजार रुपैयाँ बढाएको छ ।
अहिले सरकारी सेवामा कार्यरत कर्मचारीहरुको मासिक तलब ३५ हजारदेखि लाखसम्म छ । भत्ता र सेवासुविधा छुट्टै छ । कर्मचारीलाई तलब, भत्ता र सेवासुविधाले मात्र पुग्दैन, घुस त अनिवार्य हो । कार्यालयको सामानमा समेत उनीहरु भ्रष्टाचार गर्छन् । नयाँ सामान ल्याउँदा होस् या पुरानो सामान किन्दा वा बनाउँदा पनि लाखौं रकम कमिशन खान्छन् ।
स्वास्थ्य चौकी वा हेल्थ पोष्टहरुमा त सरकारले जनताका लागि निःशुल्क भनी उपलब्ध गराएको औषधी आएका बिरामीलाई नदिई पसलमा लगेर बेचिन्छ । तर, कसैले पनि यसबारे सुईको समेत पाउँदैनन् । कर्मचारीको हरेक क्षेत्रमा सेटिङ्ग हुन्छ । सेटिङ्ग मिलाएर काम गर्छन् अनि भ्रष्टाचार गरिन्छ । घुसबिना त कर्मचारीले जनताको काम छुँदासमेत छुँदैनन् ।
फेरि घुस पाइयो भने चाँहि महिनौंदेखि अड्काएको फाइल पनि एकछिनमै सल्टिन्छ । गत चैत २० गतेदेखि २९ दिनसम्म शिक्षकहरुले आन्दोलन गरे । जनताले तिरेको करले किनेको पोशाक लगाए, तलब खाएर, जनताकै छोराछोरी पढाउन छोडेर शिक्षकहरु आन्दोलनमा उत्रिए । सडकमा अनेकौं रमिता देखाए । शिक्षकहरुले माइतीघर–बानेश्वर सडकखण्ड पूरै कब्जा गरेका थिए ।
जसका कारण आम नागरिकले निकै दुःख पाए । रत्नपार्क जानुपर्ने मानिसहरु कोटेश्वरबाटै हिँड्न बाध्य भए त उताबाट यता आउन पनि हिँड्ैर आउनुपथ्र्यो । यता, जनताका छोराछोरी पढ्न पाएनन् । निजी विद्यालयमा धमाधम पढाई शुरु भइरहँदा सरकारी विद्यालय भने सुनसान रह्यो । शिक्षकहरुले पदीय मर्यादाविपरीत आन्दोलनमा उत्रिएर लार्खौं बालबालिकाको भविष्यमाथि खेलबाडसमेत सरकारले उनीहरुलाई कारबाही गर्न सकेन ।
उल्टै खातामा तलब, भत्ता हालिदियो । गण्डकी प्रदेश सरकारले राईड सेयरिङ (पठाओ र इनड्राइभ) लाई कानूनी रुपमै मान्यता दिन नियमावली ल्यायो । सोविरुद्ध जेठ १८ गतेदेखि २१ गतेसम्म यातायात व्यवसायीहरुले देशभर सार्वजनिक यातायात ठप्प पारे । सार्वजनिक यातायात ठप्प हुँदा जनताले निकै हैरानी भोग्नुपर्यो । गाडी नभएपछि घण्टौं हिँडेर गन्तव्यसम्म पुगे ।
सार्वजनिक यातायात ठप्प भएको अवस्थामा जनताले तिरेको करबाट किनेको सरकारी गाडीले जनतालाई नै बोकेन । जनप्रतिनिधि तथा सरकारी कर्मचारीका ठूला ठूला गाडी खाली बाटोमा गुडिरहेका छन् । तर, सहयोगका निम्ति हात देखाउँदासमेत ती गाडी रोकिएनन् । यतिमात्र होइन, सरकारले पनि भाडाका गाडी ठप्प भएर जनताले सास्ती पाइरहँदा केही पनि गरेन ।
नेपाली सेना, निजामती कर्मचारीहरुको ठूला बसहरु छन् । यद्यपि, आपत परेको बेला ती गाडी सरकारले चलाएन । सरकारी कर्मचारी र जनप्रतिनिधिहरुले सरकारी गाडीको दुरुपयोग गरिरहेको कुरा कसैबाट लुक्न सकेको छैन । उनीहरु सरकारी गाडी लिएर तरकारी किन्न बजार जान्छन् । छोराछोरी पुर्याउन स्कुल वा सरकारी गाडी लिएरै ससुराली वा घुम्नसमेत जान्छन् । साथै, आफन्तलाई ड्राइभिङ सिकाउनसमेत सरकारी गाडीकै प्रयोग गर्छन् ।
यसरी गाडीको दुरुपयोग गर्दा जनतालाई आपत परेको बेला चाँहि उनीहरुले सहयोग गरेनन् । आफन्तलाई सिकाउँदा नयाँ गाडी ठोक्काउँछन्, कुचाउँछन् अनि मर्मत गर्ने नाममा लाखौं रकम सिध्याउँछन् । एक लाख लागेमा पाँच लाखको बिल बनाएर भ्रष्टाचार गर्छन् । त्यस्तै गाडीमा २० लिटर पेट्रोल, डिजेल लागेमा सय लिटरको बिल बनाएर भुक्तानी लिन्छन् ।
सरकारी कर्मचारीलाई राष्ट्र सेवक भनिन्छ । विडम्बना, यहाँ त दलका झोले मात्र भेटिन्छन् । हरेक कर्मचारीले कुनै न कुनै दलको सदस्यता लिएका छन् । दलकै संरक्षण र आडमा कर्मचारीहरुले उपद्रो मच्याउँदै आएका छन् । काम नगरेपनि, कार्यालय नगएपनि दलको संरक्षण भएपछि कर्मचारीमाथि कारबाही हुन सक्दैन । जसका कारण उनीहरुको मनोबल बढिरहेको छ ।
कानूनअनुसार बिहान १० बजेभित्र कर्मचारीहरु कार्यालय पुगिसक्नुपर्छ । बेलुका ५ बजेसम्म कार्यालयमा बसेर काम गर्नुपर्छ । तर, कर्मचारीहरु हल्लिँदै दिउँसो १२–१ बजे कार्यालय पुग्छन् । कार्यालय पुग्नासाथ मोबाइल खोल्छन् अनि फेसबुकमा व्यस्त हुन्छन् । कि त कार्यालयको फोनमा घण्टौंसम्म आफन्तसँग कुरा गरेर बस्छन् । कर्मचारी कर्मचारी भेला हुन्छन् अनि राजनीतिक गफ गर्छन् ।
चिया खान्छन्, खाजा खान्छन् । यसरी नै उनीहरुको दिन कट्छ भने ३–४ बजे त घर निस्किहाल्छन् । जनताले तिरेको करबाट कर्मचारीले पोशाक लगाउँछन् । त्यो चाँहे सुरक्षा निकायमा कार्यरत कर्मचारी नै किन नहोस् । कर्मचारी देशको पहिचान बराबर हुन् । कुनै पनि देशको पहिचान त्यहाँको सरकारी कर्मचारीको व्यवहार, पोशाक, बोल्ने शैलीलगायतबाट थाहा हुन्छ । अन्य देशमा हामी कहाँजस्तो त्यहाँको सरकारले सरकारी कर्मचारीलाई न पोशाक किनिदिन्छ न त तलबबाहेक अन्य सेवासुविधा नै दिन्छ ।
हामी कहाँ चाँहि सेवासुविधा बढी भएर कर्मचारीलाई मात लागेको छ । पोशाक किनिदिँदा समेत राम्ररी लगाएर आउँदैनन् कर्मचारीहरु । कर्मचारीको माथिदेखि तलसम्म हेर्दा उनीहरु कतैबाट पनि राष्ट्रसेवक देखिँदैनन् । हात, जिउभरी ट्याटु अनि कपालभरी अनेकौ रंग हालेका हुन्छन् कर्मचारीहरुले । कानूनअनुसार कर्मचारीहरुले यस्तो गर्न पाउँदैनन् ।
दुर्भाग्य, यहाँ त जनतालाई कानून पालना गर्न लगाउनुपर्ने कर्मचारी स्वयंले कानूनको धज्जी उडाएका छन् । कानूनअनुसार सार्वजनिक स्थल वा सरकारी कार्यालयमा धुम्रपान, मदिरा, सूर्तीजन्य पदार्थ खान पाइँदैन । यद्यपि, अहिले त सरकारी कार्यालय जाँदा हाकिमहरु कार्यकक्षमै मदिरा पिइरहेको अवस्थामा भेटिन्छन् ।
कतिपय हाकिम वा कर्मचारीलाई चाँहि बेलुका खाएकै मदिराले छोडेको हुँदैन । कार्यालयमै चुरोट र सूर्ती खानु त कर्मचारीको लागि स्वभाविक भइसकेको छ । कर्मचारीको जस्तै पारा छ, हाम्रा सांसदहरुको पनि । सांसदहरु राष्ट्रिय पोशाकमा सदनमा जानुपर्छ । हामी कहाँ चाँहि पेन्ट–टिसर्ट लगाएर जान्छन् । रास्वपा सांसद एवं पूर्वशिक्षामन्त्रीसमेत रहेकी सुमना श्रेष्ठ सदनमा पेन्ट–टिसर्ट लगाएर जान्छिन् । उनलाई जनता सोध्छन्, त्यो हाम्रो राष्ट्रिय पोशाक हो ?
पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड र बाबुराम भट्टराईले पहिलो पटक प्रधानमन्त्री हुँदा राष्ट्रिय पोशाक दौरा सुरुवाल लगाएनन्, कोट पेन्ट लगाएर राष्ट्रपतिसमक्ष शपथ खाएका थिए । आफ्नो राष्ट्रिय पोशाक लगाउन त लाज लाग्नेहरुले देश र जनताको लागि के नै गर्छन् होला त ! अब पनि जनताले नेताहरुको झुट्टा भाषणमा विश्वास गर्नुहुन्न । विरोधमा उत्र्रिनुपर्छ । जनता बोल्नेपर्ने, सडकमा उत्रिनुपर्ने अवस्था आइसक्यो ।
किनकि नेताहरुले देशै धितो राखेर विदेशीसँग २७ खर्ब ऋण लिई मोजमस्ती गरिसके । देशभरको सरकारी, सार्वजनिक जग्गा पनि सिध्याए । जनताले तिरेको कर, विदेशबाट पठाइएको रेमिट्यान्स, नेपाली भूभाग भारत र चीनलाई बेचेर आएको र्पैसामा पनि मस्ती गरे ।
सेवा गर्ने भन्दै आएका जनप्रतिनिधिहरु मासिक लाखौं रुपैयाँ तलब बुझ्छन् । राज्यकोषबाट सेवासुविधा लिन्छन् । भ्रष्टाचार गर्छन् । त्यसैले, अब जनता र सञ्चारमाध्यमहरुको आफ्नो आँखामा लागेको पट्टी खोल्नुपर्छ । जनताले कर तिर्नुहुन्न । सञ्चारमाध्यमहरुले पनि नेता, सरकारीहरुको गैरकानूनी धन्दाको पर्दाफास गर्नुपर्छ । अब पार्टीको कार्यकर्ता नबनौं, देशको नागरिक बनौं । देश छ त अरु पनि छ । देशै रहेन भने अरु भएको पनि आफैं गुम्छ ।
