© डा. सूर्यपराजुली, असिसटेन्टप्रोफेसर,कम्युनिटीमेडिसिन, विराट मेडिकल कलेज शिक्षण अस्पताल

 

स्तन क्यान्सर के हो ?

  • स्तनमा रहेका कोषहरुबाट बिकसित हुने यो क्यान्सर पुरुष, महिला दुबैमा हुनसक्छ र शरीरका अरुभागमा पनि फैलन सक्छ l

स्तन क्यान्सरको अवस्था के छ ?

  • यो क्यान्सर जुनसुकै भूगोल र जातजातिका महिलाहरुमा हुनसक्छ, महिलाको जीवनकालमा प्रत्येक ८ मा १ जनामा पाईएको छ l
  • यो क्यान्सर प्रत्येक २ मिनेटमा १ जनामा पत्ता लाग्ने गरेको छ l
  • यो क्यान्सर महिलामा बढी देखिने भएपनि पुरुषमा पनि हुनसक्छ l
  • ४०बर्षभन्दाबढी उमेरका महिलामा म्यामोग्राफी भन्ने जांच गर्ने हो भने यो क्यान्सरका कारण मृत्युहुने जोखिमलाई ४० प्रतिशत घटाउन सक्छौ l
  • योक्यान्सरलाईसमयमैपत्ता लगाउन सक्यौ भने यसबाट हुनेमृत्युको जोखिमलाई ४० प्रतिशत घटाउन सक्छौ l
  • यो क्यान्सर हुने ७५ प्रतिशतमानतकुनैबंशानुगतगुण हुन्छ नत अन्य जोखिम नै हुन्छ l
  • योक्यान्सरछिटोपत्तालगाउनसक्योभनेबाच्नेसम्भावना९८प्रतिशतसम्महुन्छतरढिलोभएमा२७प्रतिशततिरझरेरजान्छ/

नेपालमा

  • ७०प्रतिशतस्तनक्यान्सरढिलोगरिमात्रपहिचानहुन्छ /
  • ६०प्रतिशतमहिलाहरुडिप्रेसनकोशिकारभएकोपाईन्छ /
  • करिब६७प्रतिशतउपचारमास्तनरकाखीमारहेकालसिकाग्रंथिलाईनिकालेरफालिन्छ/
  • प्यालीएटिभहेरचाहगर्नेसंस्थारप्रबिधिकमछ/
  • ४०-४९बर्षकोउमेरसमुहमायोबढीदेखिएकोछ /
  • फोक्सोकोक्यान्सररपाठेघरकोमुखकोक्यान्सरपछिस्तनक्यान्सरप्रमुखक्यान्सरकोरुपमादेखिन्छ /
  • प्रतिबर्षकरिब२००जनास्तनक्यान्सरकोपहिचानहुनेगर्छ, योप्रत्यकबर्ष५प्रतिशतलेबढीरहेकोछ / तरसमुदायमाकैयौबिरामीहरुपहिचाननभईबसेकाछन् /

स्तनक्यान्सरकोलक्षणरचिन्हहरुकेकेहुनसक्छन?

  • स्तनवाकाखीमादुखाईदिर्घरुपमाभईरहेमा
  • स्तनकोछालामापरिवर्तनदेखिएमा
  • स्तनकोआकाररबनावटमापरिवर्तनआएमा
  • स्तनकोमुन्टोवाटननिचोरीतरलपदार्थआएमा
  • स्तनकोमुन्टोभित्रतर्फगडेमा, यसकोआकाररस्थानमापरिवर्तनभएमा
  • स्तनमागाँठोअनुभवभएमा
  • स्तनकोमुन्टोवरिपरीकोछालारातोदेखिएमा
  • काखीमावाघाटीकोछेउछाउलासिकाग्रन्थीबढेमा

स्तनक्यान्सरकोजोखिमकसलाईबढीछ?

  • ढिलोसन्तानजन्माउनेहरु
  • कमउमेरमैमहिनावारीशुरुहुने (१२बर्षपहिले) रढिलोउमेरमामहिनावारीसुक्ने (५५बर्षपछी)
  • पहिलेसन्तानढिलोजन्माउने (३०बर्षपछी)
  • स्तनपानकमगराउने
  • बढीचिल्लोबोसोयुक्तखानाखाने
  • चुरोटरअत्याधिकरक्सीकोसेवनगर्ने
  • विकिरणकोनजिकरहने

स्तनक्यान्सरशुरुमैपहिचानकसरीगर्ने?

  • स्वयम्स्तनजांचबिधि
  • क्लिनिकलजाँचबिधि
  • म्यामोग्राफीजांच
  • हाईरेजोलुशनभिडियोएक्सरे
  • अटोमेटेडहोलब्रेस्टभिडियोएक्सरे
  • एमआरआई

स्तनक्यान्सरकोउपचारकस्तोछ?

  • नेपालमाप्रायसबैउपचारबिधिशुरुभईसकेकाछन्तरमहंगीकाकारणधेरैनेपालीकोपहुचबाटबाहिरछ/
  • सर्जरी, रेडियोथेरापी, केमोथेरापी, हर्मोनेथेरापीआदिप्रचलितउपचारबिधिहरुहुन् /
  • स्तनपूर्णनिर्माणसर्जरीगर्नेचलनधेरैकमछ /

स्तनक्यान्सरमाकेकेचुनौतीहरुछन् ?

  • नेपालमास्तनक्यान्सरकोअनिवार्यस्क्रिनिगकार्यक्रमनहुनु
  • स्तनक्यान्सरकोउपचारमहँगोहुनु
  • जनचेतनाकोकमीहुनु

स्तनक्यान्सररोकथामकोलागिकेगर्ने ?

  • स्वास्थ्यचेतानामुलककार्यक्रम
  • स्तनक्यान्सरस्क्रीनिगकार्यक्रम(विश्व स्वास्थ संगठन अनुसार)
    • २०-३९ बर्ष: प्रत्येक महिना स्वयम्स्तनजांचबिधिर प्रत्येक ३ बर्षमा स्वास्थकर्मी बाट क्लिनिकल जाँच बिधि
    • ४०-४९ बर्ष:प्रत्येक महिना स्वयम्स्तनजांचबिधिर प्रत्येक बर्षस्वास्थकर्मी बाट क्लिनिकल जाँच बिधि, ४० बर्षमा म्यामोग्राफीजांच

र त्यसपछि प्रत्येक २-२ बर्षमा म्यामोग्राफीजांच

  • ५० बर्ष र माथिको उमेर: प्रत्येक महिना स्वयम्स्तनजांचबिधिर प्रत्येक बर्ष स्वास्थकर्मी बाट क्लिनिकल जाँच बिधि र प्रत्येक बर्ष म्यामोग्राफीजांच

त्यसोभएसमयमैस्तनक्यान्सरकोपत्तालगाउनकेगर्ने?

  • सबैलेस्तनक्यान्सरबारेचेतनाबढाउनेकामशुरुगरौ /
  • सबैलेआफ्नोस्तनआफैजाँच्नेबिधिशुरुगरौ /

 

सन्दर्भ: अक्टोबर स्तन क्यान्सर बिरुद्धको जनचेतना महिना