आशिका लम्साल
विराटनगरः राजतन्त्रको समयमा पुर्वी पहाड पाँचथरमा पनि समान्तबादको जगजगी थियो । तर प्रतिकुल समयमा पनि एउटा कम्युनिष्ट विचारधारा अँगालेको परिवार समाजमा संघर्ष गरेर बाँचिरहेको थियो । दाजु एमाले गाउँ कमिटी सचिव थिए । यसैले पुरैपरिवार प्रगतीशिल विचारको थियो ।
त्यही परिवारमा ४ साउन २०३९ मा पाँचथरको फिदिम नगरमा जन्मिएका ईन्द्रबहादुर आङबो ‘मौसम’ स्कुल पढदादेखी नै माओबादी आन्दोलनमा होमिए । शासन व्यवस्था परिवर्तन गराएपछि मात्र मुक्त्ति हुन्छ र त्यसका लागि लडनुपर्छ भन्ने विचारमा प्रतिबद्ध बनेका उनी जनयुद्धकालमा बिग्रेड कमाण्डर अनि शान्तिकालमा वाइसिएलको नेता हुँदै संघियता कार्यान्वयनसँगै प्रदेश १ सरकारको दुई पटक अर्थ मन्त्री बने ।
२०५६ मा आङबो कक्षा ११ पढथे । त्यही बेलादेखी उनी आखिल क्रान्तिकारी बिद्यार्थी संगठनमा आवद्ध भए । निरन्तर सक्रृय रहदै उनी जिल्ला सदस्यहुँदै २०५७ मै पुर्णकालिन सदस्य बनेर अखिलको जिल्ला सचिव भए । २०५८ उनी पार्टी संगठनमा आए । उनलाई पार्टीले पाँचथर ताप्लेजुङग एरिया सदस्य बनायो । २०५९ मा उनी पार्टी सचिव भए । उनलाई पार्टीमा ‘मौसम’ भूमिगत नामले चिनिन्थ्यो । उनलाई स्वर्गीय आर्दशबादी नेता गौरीसंकर खडकाले होलटाइमर बनाएका थिए ।
२०६१ मा उनी जनमुक्त्ति सेनामा गए । पुर्वबाट सेनामा धेरै गएपनि नेतृत्व थिएन । यसैले हक्की , चतुर लडाकु स्वभावको भएकोले उनी बटालियन कमिसार हुदै २०६२ मा बिग्रेड कमिसार बनाइए । उनले जनमुक्त्ति सेनामा हुँदा सोलुसल्लेरी , पाँचथरको गोपेटार , शंखुवासभाको चैनपुर , भोजपुरको बन्दिपुर र घोडेटार , इलामको दानाबारी र झापाको विर्तामोड र सुरुङगामा भएको लडाईमा उनले सक्रृयतापुर्वक भाग लिएका थिए ।
युद्ध मैदानमै छोरो जन्मिएको खवर
पाँचथरकी कुमारी लावतीसँग बीस बर्षको उमेरमा मौसमले २०६० सालमा विवाह गरेका थिए । श्रीमती पनि पार्टीमा जिल्ला कमिटी सदस्य थिइन । २३ चैत २०६२मा झापाको सुरुङगामा सेनासँग लडाई भएको थियो । सोही बेला उनको पहिलो छोरा जन्मिएको थियो । उनले छोरा जन्मिएको खवर युद्ध मोर्चामा भएकै अवस्थामा सुने ।
शान्ति प्रकृयापछि खुला राजनीतिमा
शान्ति प्रकृयापछि उनको टोली मोरंङको यांङगशिलामा ‘रत्नसकुन्तल स्मृति बिग्रेड ’का रुपमा ब्यारेकमा बस्यो । पार्टीको योजना र निर्देशन अनुसार उनी फौजी नेतृत्व छाडेर खुला राजनीतिमा आए । वाईसियल केन्द्रिय सचिावाल सदस्य तथा मेची ब्युरो अनि पुर्वी कमाण्ड ईन्र्चाज भए । वाइसिएलमा रहँदा उनले गणतन्त्रको पक्षमा माहौल बनाउन काम गरे । र पार्टीलाई चुनावमा जिताउन युवाहरुको सक्रृयता बढाए । पार्टी प्रदेशिक कमटिमा गएपछि लडाकु आङबो लिम्बुवान प्रान्तको सहसचिव भए ।
बैधबाट फर्केपछि प्रदेस सांसद बिजयी
२०६८ मा उनी बैधतिर लागे । एमाओबादीबाट फुगेर गएको बैध नेतृत्वको डयास माओबादीको केन्द्रिय सदस्य भए । दोस्रो संबिधान सभा बहिष्कार अभियानमा सहभागी भए । तर विप्लवले बैधको साथ छाडे । त्यसपछि उनी बादलको नेतृत्वमा एमाओबादीमै फर्केर आए । एमाओबादीले उनलाई केन्द्रिय सचिवालय सदस्य बनायो ।
संबिधा ननिर्माणपछि धमाधम तीनै तहको निर्वाचन भयो । आङबो निर्वाचनमा सक्रृयतापुर्वक खटे र कार्यकर्तालाई पनि खटाए । २०७४ मा उनले प्रदेश सभामा पाँचथर ‘ख’ बाट विजय प्राप्त गरे । ३ फागुन २०७४ मा प्रदेश १ सरकारको पहिलो पटक आर्थिक मामिला तथा योजना मन्त्री बने ।
कम उमेरमै प्रदेशको पहिलो आर्थिक मामिला मन्त्री बनेपछि उनको आलोचना भयो । धेरैले संरचना नै नभएको अवस्थामा अर्थमन्त्रीको भूमिका निभाउन नसक्ने शंका गरे। अर्थ नबुझेको र कम पढेको भन्दै टिकाटिप्पणी गरे । तर अध्यनशिल आङबोले हरेस खाएनन । उनले सफलता पुर्व प्रदेश १ सरकारको तीन वटा बजेट प्रस्तुत गरे । त्यत्तिमात्र हैन संघी य सरकारसँग बित्तिय अधिकार प्राप्त गर्न निरन्तर हक्की भएर संघर्ष पनि गरिरहे । आजकल उनलाई आपत विपतका बेला पनि सफल रुपले मन्त्रालय चलाउने अर्थमन्त्री भनेर चर्चा गर्ने गरिन्छ ।
प्रदेश सभामा नेता बनेर सक्रृय भूमिका
नेकपा विभाजनपछि आङबोलाई मुख्यमन्त्री शेरधन राईले आफु विरुद्ध अविश्वासको प्रस्ताव ल्याउन चलखेल गरेको भन्दै फागुन २०७७ मा पदबाट बर्खास्त गरेका थिए । त्यसपछि उनी प्रदेश १ सभामा संसदिय दलको नेता चयन भए । विपक्षमा रहँदा उनले प्रदेश सभामा सबै तथ्य सहित खुलेर भूमिका निभाए । प्रस्ट बोले । प्रखर बिरोध गरे । मुख्यमन्त्री शेरधन राई विरुद्ध अविश्वासको प्रस्ताव दर्ता गराउनदेखी फिर्ता लिनेसम्म उनले निक्कै सक्रृुय भूमिका खेलका थिए । झापा विर्तामोडको गिरिबन्धु टि—स्टेटको अर्बौ रुपैयाको जग्गा बिक्रि गर्ने पुर्व प्रम ओली सरकारको नीतिगत भ्रष्टचारको निर्णय खारेज गराउन निरन्तर आवाज मात्र उठाए ।
प्रदेश १ का डायनामिक मन्त्री
केन्द्रिय राजनीतिमा आएको परिवर्तनसँगै प्रदेशमा पनि काँग्रेस , माओबादी , एकिकृत समाजबादी , जनतासमाजबादी र संघीय लोकतान्त्रिक मञ्चको गठबन्धन भयो । राजनीति सुरक्षित गर्न एमालेले प्रदेशमा शेरधनलाई राजिनामा गर्न लगाएर भीम आचार्यलाई मुख्यमन्त्री बनायो । तर आचार्य सरकार ६७ दिनमै राजिनामा दिन बाध्य भयो । त्यसपछि १६ कार्तिकमा गठबन्धनबाट राजेन्दकुमार राई मुख्यमन्त्री नियुक्त्त भए । अनि १७ कार्तिकमा फेरि ईन्द्र आङबो आर्थिक मामिला मन्त्री बने । अहिले प्रदेशका सबैभन्दा डायनामिक मन्त्री उनैलाई मानिन्छ । प्रदेश १ मा गठबन्धनलाई सफल बनाइ राख्न उनको योगदानको निक्कै चर्चा गरिन्छ ।
सेनाको आक्रमणमा बालबाल बाँचेका थिए
संकटकालको बेला थियो । २०५८ मा पाँचथरको फालेलुङगमा आर्मीसँग जम्काभेट भयो । २ घण्टा दोहोरो फायरिङंग भयो । साथमा रहेका चार जना साथीहरु मध्ये एक जना महिला समातिइन । तर बाँकी चाँही बालबाल बाँचे ।
बार्ता चलिरहेको समयमा १० माघ २०५८ मा पाँचथरको गोपेटारमा हमाला भयो । त्यो बेला ७ जना सहयोद्धा साथीहरु शहिद भए । फेरि अर्कोपल्ट तेह्रथुमको संग्रान्ती छेउमा अर्को युद्ध भयो त्यहाँ २३ जना साथीहरुले सहादत प्राप्त गरे । केही घाइते भए । त्यो बेला उनी निक्कै विक्षिप्त भएका थिए । २०६० मा युद्ध विराम भएकै थिएन मेलबोटो भन्ने ठाउँमा आक्रमण भयो । कम्पनी कमिसार लोचन सहिद भए । त्यो बेला उनी आफै पुगेर शवको व्यवस्थापन गरेका थिए ।
पत्रकार अधिकारकर्मीप्रति अभार
एकतर्फी युद्ध विराम भएको पाँच महिना भएको थियो । तर त्यही बेला २०६२ मा गर्भवती अवस्थामा श्रीमती पक्राउ परिन । सेनाले ठूलो कमाण्डरको श्रीमती भनेर नछाडने अडान लिएको थियो । पत्रकार र मानव अधिकारकर्मीको दवाब बल्ल उनी ९ दिनपछि छाडिइन । कमाण्डर आङबोले त्यो बेला पत्रकार अधिकारकर्मीको भूमिका बुझे र उनीहरुप्रति अभार प्रकट गरे ।
जनयुद्ध सफल तर प्रतिबद्धता अझै बाँकी
मुलरुपमा जनयुद्ध सफल भएको ठान्छन उनी । जनताले आफनै सेना बनाएर एकात्मक राज्यसत्ता व्यवस्था अन्त गरेर राजनैतिक व्यवस्था परिवर्तन गराउन लडाई सफल भएको उनको बुझाई छ । जनयुद्धकै कारण देशले संबिधान सभाबाट नयाँ संबिधान पाएको उनी मान्दछन । भन्छन ,‘ व्यक्त्तिले के पाए के गुमाए त्यो सहायक कुरा हो तर शान्तिप्रकृयामा आउनुको निर्णय सफल भएको छ । ’ तर प्रदेश १ सरकारको मन्त्री बनिसकेका कमाण्डर आङबो जनयुद्ध सफल भएपनि अझै जनताका सपनाहरु चाँही पुरा हुन बाँकी नै छन भन्छन । ‘संघीयता दिगो बनाउने , पहिचान सुनिश्चित गर्ने र बिशेष अधिकार दिने देखी जनयुद्धका शहिदहरुलाई राष्ट्रिय शहिद घोषण गर्ने प्रतिबद्धता अझै पुरा गर्नसकिएको छैन,’ जनयुद्धका कमाण्डर आफना कथा सुनाउदै भन्छन ।
