इटहरीः रङहरुको पर्व होली अर्थात फागु पूर्णिमा आज चैत्र ३ गतेबाट सुरु भएको छ । हरेक वर्ष फागुन शुक्ल पूर्णिमाका दिन मनाईने यो पर्व यस पाला आज चैत्र ३ गते र भोलि चैत्र ४ गते परेको छ ।
रङहरुसँग रमाएर भव्यतापुर्वक मनाईने होली पर्व वसन्त ऋतुको आगमनसँगै मनाइने पर्व हो । एक साताअघि काठमाडौको वसन्तपुरमा चीर ठड्याएपछि सुरु भएको थियो यो पर्वको विशेष दिन आज र भोलीलाई लिने गरिन्छ ।
राजधानीमा रङ्गीचङ्गी कपडाका टुक्रा झुन्ड्याइएको तीनतले चीर ठड्याएपछि सुरु भएको फागु पूर्णिमाको विशेष दिनको रुपमा आजलाई लिने गरिन्छ भने तराईमा भोली भनाइन्छ । आजै राती टुँडिखेलमा ‘गुरुमापा’ नामक राक्षसलाई इटुम्बहालदेखि कहीँ पनि नबिसाई ल्याइएको दश पाथी चामलको भात र एउटा राँगाको मासु खुवाई सैनिक अस्पतालभित्र रहेको ‘जधु’ नामक धारामा चुठाउने चलन छ ।
होलीलाई खासगरी पहाडी जिल्लाहरुमा आज उल्लासपूर्वक मनाइन्छ भने तराईका जिल्लाहरुमा भोली शुक्रवार विशेष रुपमा यो पर्व मनाइन्छ ।आपसमा रङ र अबिर दलेर खुसी साटासाट गर्दै मनाइने यो पर्वको बेग्लै धार्मिक, साँस्कृतिक र सामाजिक महत्व छ । होली रङ र अबिर आपसमा छ्याप्ने गरिए पनि विकसित परिस्थितीसँगै होलीमा अल्कोहलको सेवन गर्नेहरुको सङ्ख्या निकै छ ।
होली खेल्दा हुने आपराधिक घटना तथा दुर्घटना रोक्न प्रहरीले विशेष सुरक्षा योजना चलाएको हुन्छ र लागुपदार्थको प्रयोग हुने अड्डाहरुमा पनि प्रहरीको सुक्ष्म निगरानी हुन्छ ।
धार्मिक मान्यता अनुसार असत्यमाथि सत्यको विजय भएको उत्सवका रूपमा रङ दलेर पर्व मनाउने गरिएको बताइन्छ । आसुरी शक्तिकी द्योतक होलीकालाई आगोले भष्म गरी सत्यवादी भक्त प्रल्हादको उद्दार भएको धार्मिक कथनसँग जोडेर होली मनाउने गरिन्छ ।
त्रेता युगमा दैत्यराज हिरण्यकश्यपुले विष्णुभक्त आफ्ना पुत्र प्रह्लादलाई मार्ने उद्देश्यले ब्रह्माबाट आगोले छुन नसक्ने वरदान पाएकी आफ्नी बहिनी होलिकालाई प्रह्लादका साथ दन्किरहेको आगोमा पस्न लगाउँदा होलिका आफैँ भष्म भएकी तर भक्त प्रह्लादलाई आगोले छुन नसकेको कथा यो होली पर्वसँग जोडिएको कथन छ ।
त्यसै बेलादेखि शक्तिको दुरूपयोग गर्ने पापी प्रवृत्तिकी प्रतीक बनेकी होलिका मारिएको उपलक्ष्यमा होली (फागु)खेल्ने परम्परा चलेको विश्वास गरिन्छ । राम्रो तरिकाले तयार पारिएका रङ र अबिरले छालाको रोग निवारण गर्ने भएकाले यस्ता रङको प्रयोग गरी फागु रोगका किटाणु निर्मूल हुने हुनाले यो पर्वको आयुर्वेदिक महत्व पनि विश्लेषण गर्ने चलन छ ।
