इटहरीः वास्तवमै भन्ने हो भने बिजु वैनी श्रेष्ठ एउटा संघर्षशिल नारीको नाम हो । जसले जिन्दगीका धेरै कठोर समयहरु संघर्षमा बिताएकी छिन् । समयले सबैलाई फरक फरक व्यवहार गर्छ । कुनै समय बिजुलाई पनि समयले त्यस्तै व्यवहार गरेको थियो । हुन त त्यहि कठोर व्यवहारले उनलाई संघर्ष गर्न सिकायो र आज उनि यो स्थानमा आइपुगेकी छिन् ।
बिजुका जिवन साथी लोचनसँगको सम्पर्क पछि हामीले बिजुलाई इटहरी चोकैमा रहेको स्वप्निल ब्युटी क्लिनीक एण्ड टे«निङ्ग सेन्टरमा भेट्यौँ । संघर्षरत जिवनहरुको भोगाई सग्रहित गर्ने हाम्रो अभियानलाई बिजुले नकार्न सकिनन् तर आफु अझै त्यो स्थान सम्म नपुगेको हो कि भन्ने प्रश्न भने आफैँलाई गरि रहिन् ।
बाबा नरेश कुमार श्रेष्ठ र आमा जुनार देवी श्रेष्ठकी जेठो सन्तानको रुपमा बिजुको जन्म झापा जिल्ला दकम नगरपालिकाको वडा नम्बर ७ गोलाटारमा भएको हो । दमकको सामान्य परिवारमा जन्मिएकी बिजुका बाबा भने पेशाले शिक्षक छन् । आफु शिक्षक भएकै कारण छोरीलाई पनि सरकारी जागिर खानुपर्छ भन्ने प्रेरणा दिएको भएपनि आफु त्यसमा सफल हुन नसकेको बिजु बताएँछिन् ।
दमक स्थित दमक मल्टिपल क्याम्पसबाट प्रविणता प्रमाणपत्र तह सम्मको अध्ययन गरेकी बिजुले दमक नगरपालिकाले सन्चालन गरेको सिलाई कटाइ र ब्युटीसियनको तालिम लिइन् । जागिर खाने सानो प्रयास त छँदै थियो हुर्किँदै गएकी छोरी माइतमा एक हिसावले बोझ बन्दै जान्छिन हुन त सबैमा त्यो कुरा लागु हुदैन सबैले बोझको रुपले नहेरे पनि समाज अझै पनि नारीको पक्षमा छैन भन्न सकिन्छ । बिजुले व्युटीसियनको तालिम चैतमा सकाएकि थिइन बैसाखमा विहेको लगन उनको घरमा पुगेको थियो । बिहेको लगनसँगै बिजु मोरङ्ग जिल्लाको गोठगाउँमा अन्मिएर आइन् ।
बिजुका जिवन साथी लोचन श्रेष्ठ घरपरिवारका एक्ला सन्तान हुन् । आफु एक्लो छोरा भएकै कारण पनि लोचनले घरबाट टाढाको व्यपार व्यवसाय सोचेका थिएनन् । बिजुका अनुसार लोचनले गोठगाउँमै धानको काँटाको व्यवसाय गर्ने गर्थे ।नयाँ बुहारी बनेर आएको दुई बर्ष सम्म आफु पक्का परम्परागत बुहारी बनेर घरभित्रै रहेको बिजुबैनी बताउँछिन् । त्यो दुई बर्षमा बिजु र लोचनको पहिलो सन्तान स्वप्निलको जन्म भइसकेको थियो । बच्चा भएपछि संघर्षका दिनहरु सुरु भएका थिए बिजु र लोचनको जिवनमा ।
धानको काँटाबाट भविश्य नहुने सोचेपछि लोचन होटल व्यवसाय सम्बन्धिको ज्ञान लिन राजधानी तिर छिरेका थिए र लोचन हिडेपछि बिजुले पनि पतिलाई पछ्याउँदै राजधानीतिरै पाइला सारेकी थिइन् ।
सानो छोरो, काठमाण्डौको महँगी र स्वार्थी समाज । अभावहरु सँग खेल्दै बिजुले जागिर खोज्न थालिन् । त्यसैबेला पिउने पानी बेच्ने कम्पनीमा पानी बेच्दै हिड्ने जागिर मिलेको थियो तर भनेजस्तो र सोचेजस्तो नहुँदा एक हप्ता जति काम गरेर फेरी अर्कै रोजगारीको खोजीमा हिड्नु परेको बिज बैनीले बताइन् ।
भान्साका सामानहरु बेच्ने कम्पनीमा मार्केटिङ्गका लागि अन्तर्वाता दिन पुगिछिन बिजुले भनेजस्तै भयो । काम मिल्यो, भत्तपुरको बसाई कमलविनायक पुग्न १० रुपैयाँ भाडा लाग्थ्यो, जागिर थियो कोटेश्वरमा । कोटेश्वर पुग्न पनि कमलविनायकबाट १५ रुपैयाँको भाडा लाग्थ्यो । उमेरले भर्खरै १९\२० मा थिइन् बिजु, कोठामा छोरा थियो, अभाव थियो त्यहि भएर अभावसँग लड्दैथिइन उनि । धेरै जसो दिनहरु १० रुपैयाँ जोगाउँनकै लागि हिडेरै कमलविनायक पुग्ने ती संघर्षका पलहरु बिजुलाई कहिल्यै नविर्सने क्षणहरु हुन् ।
बिहान ८ बजे पुग्न पथ्र्यो काममा ११ बजेसम्म तालिम हुन्थ्यो ११ बजेबाट बेलुका सम्म भान्साका सामानहरु पसल पसलमा लगेर बेच्नु पथ्र्यो । त्यतिबेला बिजुले मासिक १० हजार सम्म कमाउँथिन । त्यो १० हजार त्यत्तिबेला राम्रो कमाई थियो र मुल्याँकन पनि राम्रो थियो त्यो रकमको ।जोगाउनै पर्ने बाध्यताहरु थिए । परिवार धौ धौ ले चल्थ्यो वा संघर्ष निकै गर्नुपरेको थियो । कोठा भाडा तिर्नु , सानो छोराको मुहारमा मुस्कान छर्नु अनि परिवारको आवश्यकताहरु पुरा गर्नु ती जिम्मेवारीहरु थिए बिजुका ।
सादा जिवन थियो , मो मो आफ्नो लोकप्रिय खाना भएता पनि साथिहरुसँग सस्तोमा आउने समोसाको खाजा खाएको, एउटा प्याकेज बाबा बिष्कुट किनेर बिस दिन सम्म आफ्नो छोरालाई ख्वाएको मिठा अनुभवहरु बिजुले श्वासमै भनेर सकिन हामीसँग । जिन्दगि कहाँ एकैनासले चल्छ र कहिले राम्रो हुँदा हुँदै नराम्रो हुन्छ त कहिले नराम्रो हुदा हुदै राम्रो हुन्छ । काठमाण्डौमै बसेको समयमा बिजुका ससुराको देहान्त भयो, गोठगाउँमा । घरको एक्लो सन्तान भएको हुनाले बाबुको देहान्तपछि बिजु र लोचन छोरालाई लिएर गोठगाउँमै फर्किए । पछि काठमाण्डौबाट निकै खोजी भएको रहेछ बिजुको । बजारीकरणमा राम्रो काम गरेको हुनाले उनको प्रमोसन पनि थियो रे तर घरको बाध्यता, राजधानी फर्किने मन भएनछ यो जोडिको । काठमाण्डौले पैसा के हो , अभाव के हो, कस्तो हुने रहेछ त्यो सबै बुझाएको श्रेष्ठले बताइन् ।
आफुले सिकेको ज्ञान भएकाले ब्युटीपार्लर खोल्ने रहर गरिन् बिजुले । भनेजस्तै र सोचेजस्तै सबै हुने र गर्न सकिने समाज पनि त छैन नि हाम्रो । केहि समय रिफ्रेसिङ कोर्ष गरेपछि बिजुले आफ्नै लगानीमा ब्युटिपार्लर खोल्ने योजना बनाइन् ।
एउटी साहसी महिला आफ्नै सीपलाई सदुपयोग गरेर व्यावसायिक यात्रामा होमिन चाहाँदैथिइन् तर आफुसँग लगानीयोग्य रकमको अभाव थियो । गोठगाउँको बसाई अनि व्यावसायिक योजना इटहरी भौतिक दुरी पनि केहि असामान्यनै रहयो । आफुसँग भएको एउटा सुनको सिक्रि थियो, त्यहि बेचेर आएको १६ हजार रुपैयाँबाट बिजुले सुरुवात गरिन् ब्युटिपार्लरको । एउटा ग्रामिण परिवारको छोरी अनि त्यस्तै परिवारको बुहारी, लगानी डुवाउने डरले कत्तिले त “गर्न सक्दिनस नगर” भनेर पनि भन्न भ्याएका रहेछन् तर आँट आयो बिजुलाई अनि असम्भवलाई सम्भव बनाई छाडेकी छन् ।
सिक्रि बेच्दा आएको १६ हजारलाई जोगवनीमा गएर १३ हजार बराबरको सामान किनेर इटहरीको धरान लाईनमा सुरु गरिन् बिजुले स्वप्निल व्युटि क्लिनिक । बाँकी रहेको ३ हजार रुपैयाँ ब्याकअपको लागि राखेको बिजुले सम्झना गरिन् । स्वप्निल बिजुको जेठो छोराको नाम हो । २०५८ असार १७ गते सुरु भएको स्वप्निल व्युटिपार्लर आज बढेमानको भएको छ । हुन त स्वप्निललाई यहाँ सम्म पुर्याउन बिजुले अहोरात्र मेहनत गरेकी छन् । काँधमा काँध मिलाएर खटेका छन् उनका जिवनसाथी लोचन पनि ।अरुले साथ नदिएपनि श्रीमान्बाट साथ पाएकै कारण आफुले स्वप्निललाई यहाँ सम्म ल्याउन सकेको बिजु बताउँछिन् ।
दैनिक विहान घरको धन्दा सकेर पसल आउँने अनि साँझ पसल बन्द गरेर घरको धन्दा गर्न पुग्ने उनको दैनिकी थियो र स्थापना कालमा । बिहान खाएको खानालाई फ्राई गरेर दिउँसोको खाजा फ्राई राइस हुन्थ्यो त्यतिबेला, चाहेर पनि आफ्नो मनपर्ने खाना मो मो खाँन सक्ने हैसियत बनेको थिएन ।
त्यसरी संघर्ष गरेर खोलेको व्युटिपार्लर आज सीप विकास तथा तालिम केन्द्र सिटिइभिटिको सम्बन्धन पाएको प्रदेश एककै पहिलो ब्युटिक्लिनिक हो ।
सुरुका दिनमा २ पटक ठाउँ सारेको भएपनि इटहरीको चोकमै बसेको ११ बर्ष भएछ स्वप्निल ब्युटि क्लिनीक एण्ड टे«निङ्ग सेन्टर । अहिले स्वप्निलले स्किल टेस्ट सेन्टरको समेत मान्यता पाएको छ । अन्य ठाउँमा सिकेका हरुपनि सिटिइभिटिको मान्यता पाउँन आफ्नो ज्ञानको परिक्षण गर्न यहाँ आउँछन् ।
आफुले सुरुमा गरेको तालिम पश्चात स्किन, हेयर र नेल विषयमा डिप्लोमा अर्थात स्नातक गरेकी बिजुले सिक्नकै लागि सिगाँपुर, मलेसिया र कोरिया समेत धाएकी छन् । “व्यवसायलाई खोलेर मात्रै हुदैँन त्यसलाई समय अनुसार अपग्रेड पनि गर्दै लानुपर्छ । कुन प्रविधिको विकास भएको छ त्यहि अनुसार ढाल्दै लानुपर्छ । ” बिजुले सुनाइन् । बिजुकै ब्युटिपार्लरबाट सीप सिकेकाहरु अहिले धेरै त विदेशमै छन् बिजुकै भाषामा भन्दा जो बिदेश जाने योजना बनाएपछि सीप सिक्न आउँछन् ।कतिले त्यहाँ सिकेर आफ्नै पार्लर खोलेका छन् । समय फेरिएसँगै महिलाहरुले आफुलाई आफैँ कमाउन सक्नुपर्ने दिन आएका छन् । सँधै अर्काको भर पर्दा आफुलाई पकेट खर्चको अभाव हुने हुदा महिलाहरु आफैँ सीप सिकेर दक्ष हुनुपर्ने आजको आवश्यकता रहेको बिजुको बुझाई छ ।
आफुले पन्ध्र हजारको हाराहारी महिलालाई तालिम दिइसकेको बिजु बताउँछिन् । बेला बेलामा आफुले सिकाएकाहरु भेटिँदा आफुलाई सम्मान गर्ने उनले सुनाईन् । नेपाली मात्रै नभएर भारतीय र एउटी भुटानी महिलाले समेत बिजुबाटै तालिम लिएर स्वरोजगार भएका छन् ।
हेल्थ एण्ड व्युटि अर्थात स्वास्थ्य र सुन्दरता के हो भन्ने प्रश्नमा बिजु स्वास्थ्य र सुन्दरता एक आपसमा समाहित रहेको बताउँछिन् । मान्छेले बाहिरी सुन्दरता भन्दा पनि भित्रि सुन्दरतालाई राम्रो बनाउनुपर्ने बिजुको बुझाई छ । “बाहिरी सुन्दरता त मेकअपले बनाउन सकिन्छ तर भित्रि सुन्दरता पनि राम्रो हुनुपर्छ अर्थात पोजेटिभ हुनुपर्छ ।” बिजु भन्छिन् ।
अहिलेका युवा पुस्ता अर्थात महिलाहरुलाई आफु सक्षम हुन, सीप सिक्न र आफैँ स्वरोजगार हुन बिजुको आग्रह छ ।“ परिवारमा एक जनाको कमाईले खर्च धान्न गाह्रो हुन्छ । सीप सिकेको खण्डमा आफु पनि कमाउन र परिवारलाई सपोर्ट गर्न सकिन्छ ।” बिजु भन्छिन् ।
समाजमा ब्युटि अर्थात सुन्दरता भन्ने बित्तिकै गलत धारणा राख्ने मान्छेहरु पनि छन् । सुन्दरता पेशा आफैँमा नराम्रो पक्कै होइन त्यहाँ भएका केहि केहि नराम्रो नियतका होलान तर केहि नराम्रो हुदैमा समग्र पेशालाई गलत नजरले हेर्ने चलन समाजमा अझै विद्यमान रहेको बिजु बताउँछिन् । बिजु जस्तै पेशामा समाहित हुनेले महिनाकै लाखौँ कमाउन सक्ने रहेछन् ।
हजारौँलाई स्वरोजगार बनाउने बिजुले अहिले पनि ४ जनालाई स्वप्निल ब्युटि क्लिनिकमा रोजगारी दिएकी छिन् । स्वप्निल र स्निक्द बिजुका २ छोराहरु कलेजतहको अध्ययन गरिरहेका छन् । रोटरी क्लव अफ इटहरीकी पास्ट प्रिसिडेन्ट समेत रहेकी बिजु सौन्दर्य कला व्यवसायी संघकी प्रथम उपाध्यक्ष र इटहरी लेडि जेसिसकी सदस्य समेत हुन् । आफु अहिले पनि सफलताको लागि संघर्षरत रहेको बताउँने बिजुबैनी श्रेष्ठ जिवनलाई सुःख कम दुःख ज्यादाको चौतारीको संज्ञा दिन्छिन् ।
