इटहरीः भनिन्छ,मान्छे पढेर भन्दा पनि परेर जान्ने बन्छ तर रामधुनी नगरपालिका वडा नम्बर २ का सुरेन्द्र प्रसाद चौधरी भने पढेरै पनि निकै व्यवहारिक भएका छन् । समाजलाई सफल र अग्रज परिचाहन बाँड्नेहरुको कथा संकलन गर्ने क्रममा हामी रामधुनी नगरपालिका वडा नम्बर २ शिवगन्ज पुग्यौँ । दिउँसोको तीन बजेको हुँदो हो बढेको गर्मीसँगै तातो घाममा कृषक सुरेन्द्र चौधरी छत्रे टोपी लगाएर बारीमै काम गर्दै थिए ।

सन्तोषी चौधरी सुरेन्द्रकी धर्मपत्नी हुन् । सन्तोषीसँगको छोटो वार्तालाप पछि सुरेन्द्र आइपुगे घरसँगै जोडिएको बारी भएको हुनाले काम गर्न त्यत्ति गाह्रो छैन्, उनिहरुलाई । साविक भादगाउँ सिनुवारी अहिलेको रामधुनी नगरपालिका वडा नम्बर २ मा रहेको शिवनगर प्राविमा प्राथमिक शिक्षा र त्यसपछि भासी माविमा ७ कक्षा सम्म औपचारिक शिक्षा हासिल गरेका सुरेन्द्र आफुले विद्यालयमा पढेको पुर्व व्यवसायीक शिक्षाबाट निकै प्रभावित छन् । विद्यालयमै पुर्वव्यावसायीक शिक्षा पढाउँदा सुरेन्द्रका शिक्षकले बाली लगाउने आधारभुत ज्ञान दिएका थिए । हो, त्यहि शिक्षाले आज सुरेन्द्रलाई व्यवसायीक कृषितर्फ आकर्षित मात्रै बनाएन आत्मनिर्भर समेत बनाउन सक्यो ।

सुरुमा उनले घरमै खानको लागि घरमा काउली खेती गरेका थिए र राम्रै उव्जनी पनि भएको थियो । सुरु सुरुमा हिँउदे वाली तथा बेमौसमी तरकारी खेती लगाउन चलन थिएन थियो त आफ्नै परिवारिक खाँचो टार्नका लागि अलिकति लगाइन्थ्यो । अहिले समय फेरियो आफुले लगाएको तरकारीलाई आफ्नो मात्रै भान्सामा होइन् अरुको भान्सामा पनि पाक्ने मन गर्यो अनि व्यावसायीक हुँदै गए सुरेन्द्रप्रसादहरु ।

परम्परागत खेती हुने सुरेन्द्रको खेतमा पनि धान, गहुँ लगायतका कृषि बालीहरु लगाइन्थ्यो । विस्तारै यस्ता बालीले बजार पाउन छाडे । ज्यालादारी बढ्दै गयो, काम गर्ने किसानको अभाव साथ साथै भाउ समेत पाउन मुस्किल भएपछि सुरेन्द्रले तरकारी खेतीतर्फ मन मोडेका हुन् । सुरेन्द्र जस्तालाई साथ दिन त्यति बेला वल्र्ड भिजन नामक संस्थाले सहयोग गरेको थियो । त्यसैको सहयोगमा २ पटक सम्म चितवन, वारा, पर्सा , धनगढी सम्म भ्रमणमा जाने मौका मिलेको थियो चौधरीलाई ।

वल्ड भिजनले उन्नतजानको वीऊको बारेमा सिकायो, कृषिमा प्रयोग गरिने औजारहरुको बारेमा सिकायो अनि नयाँ नयाँ प्रविधिहरुको बारेमा प्राविधिक ज्ञान समेत दियो त्यसैले आज आफुलाई अग्रज किसान भनेर चिनाउन सकेका छन् र छुट्टै पहिचाहन समेत पाएका छन् ।

आफ्नै घरछेउको ५ कट्ठा जग्गामा तरकारी खेती गर्दै गरेको सुरेन्द्रले अरुको ५ कट्ठा थप गरेर १० कट्ठा जमिनमा तरकारी लगाउँदै आएका छन् । आफुले उत्पादन गरेको तरकारी सुरेन्द्रले बजारसम्म आफैले पुयाइदिने गरेका रहेछन् । हुन त व्यापारीहरु बारीसम्मै पनि आउँछन् तर बारीबाटै दिँदा आफुले निकै घाटा खानुपर्ने र बिचौलियालाई बढि नाफा दिनुपर्ने भएका कारण आफ्नो नजिकैको इटहरी, पचरुखी, पकली र झुम्का बजारमा आफैँ तरकारी पुर्याउने गरेको सन्तोषि चौधरी बताउँछिन् ।

कृषि पेशा पुर्खौली पेशा भएता पनि सुरेन्द्रले विकसित व्यावसायीक कृषि पेशा सुरु गरेको भनेको १० बर्ष जति भएको रहेछ । मुलत टमाटर, काँक्रा, बोडी, हरियो खुर्सानी उनले उत्पादन गर्ने गरेका छन् । तरकारी खेतीमा सबैभन्दा महत्वपुर्ण पक्ष भनेको बिऊको छनौट नै भएको सुरेन्द्र बताउँछन् । हरेक कुरामा नयाँ नयाँ प्रविधिहरु आएसँगै किसानले प्रविधिसँग परिचित हुँदै बिउ र मलको छनौटमा ध्यान दिनु पर्ने यी अग्रज किसानको अनुभवले भन्छ ।

चाखलाग्दो कुरा त के हो भने सुरेन्द्रले क्यालेन्डर हेरेर दशैँ कहिले छ र दशैँको लागि उत्पादन तयार गर्न कहिले बिरुवा रोप्नु पर्छ भनेर समेत बुझेका छन् । “म धेरै जसो क्यालेन्डर हेरेरै खेती लगाउँछु कुन विरुवाले कति दिनमा फल दिन्छ भन्ने कुरा मलाई थाहा हुन्छ । ” सुरेन्द्रले हामीलाई सुनाए ।

हो, कृषि पेशामा मेहनत त छ नै तर राम्रो बिउ पहिचाहन गरेर बाली लगाउन सके कट्ठाको ५० हजार रुपैँयाका दरले कमाई गर्न सकिने चौधरीले सुनाए । पेशाले दिएको खुसी भनेको सन्तुष्टि हो । सुरेन्द्र पनि त्यसै भन्दै थिए ।“जब देखि तरकारी खेती सुरु भयो तव देखि मन अन्त डुलेको छैन् । हो बेला बेलामा मौसमले अनि कहिले प्रकृतिले किसानलाई ठग्छ तर त्यो कुरा दिमागमा राखेरै काम गर्नुपर्छ ।”सुरेन्द्रले भने ।

जे सुकै होस् आफ्नो गर्नु भनेको आफैँ मालिक हुनु हो अर्काको जागिर भन्दा लाख फरक हुन्छ । सुरेन्द्र कृषि फारमका सञ्चालकलाई बेला बेलामा पानी पटाउने स्प्रे, टनेला जस्ता प्राविधिक पक्षहरुमा नगरपालिकाले सहयोग गर्ने गरेको रहेछ तर कागजी फार्म हुनेहरुले थुप्रै फाइदा लुटेका छन् त्यो सुरेन्द्रले पनि बुझेकै कुरा रहेछ ।

२ छोरी र १ छोराका यी दुई अभिभावक धेरै समय बारीमै हुन्छन् । हामीेले गरेको स्थलगत अध्ययनमा सुरेन्द्रले २ कट्ठामा टमाटर, डेढ कट्ठामा काँक्रा, डेढ कट्ठामा लसुन र अढाई कट्ठामा प्याज रोपेका थिए । खेतीले सन्तुष्टिसँगै सम्पती पनि दिएको छ जो जोडीलाई । अलिअलि ऋण लिएर गरेको व्यावसायले ऋण तिरेको छ । जिवनसंगीनि सन्तोषीको जिवन विमा गरिदिएका छन् । परिश्रम छ शुद्धता भएको आफँेले उत्पादन गरेको तरकारी भान्छामा पाक्छ त्यसले दुखको अनुभव भएको छैन ।

तरकारी खेतीबारे सिक्न चाहानेहरुलाई सुरेन्द्रले प्राविधिक ज्ञान दिने गरेका छन् तर निरन्तरता दिने भने कमै भेटिएको उनले हामीलाई सुनाए । अहिले पनि २ जना साथीहरुलाई सिकाइदिएको र उनिहरुले गरिरहेको चौधरी बताउँछन् । एउटा बाली भएन भनेर आत्तिनु हुदैन अर्को बालीबाट राम्रो हुन सक्छ । उनका अनुसार तरकारी खेतीमा टमाटर र हरियो खुर्सानीमा धेरै रिक्स हुने गर्छ र राम्रो भयो भने आम्दानी पनि धेरै हुन्छ ।

शुद्ध शाहाकारी जिवन व्यतित गरिरहेको सुरेन्द्र आध्यात्ममा रुची राख्छन् । सन्सार रिस र आरिसले बिग्रेको हो भन्ने धारणा राख्ने उनले फजुल खर्च र समय जोगाउन पनि आफु तरकारी खेतीमा लागेको बताए । बेला बेला मनलाई एकाग्र बनाएर श्रीमद भागवत गीताको पाठ गर्ने चौधरी दम्पती रसायनिक मल भन्दा पनि गोबरमलमा जोड दिने र शुद्ध तरकारी खेतीगर्ने गरेको बताउँछन् ।