ढल्केबरःकुनै समय धनुषा जिल्लाको छिरपोखरी गाउँ हराभरा थियो । करिब एक सय घरधुरी भएको यो गाउँ कृषिमा आत्मनिर्भर थियो । पिउने पानीका लागि इनार र सिँचाइका लागि मूलको पानी प्रयोग गरिन्थ्यो । उब्जनी पनि राम्रो हुन्थ्यो र समुदायबिच गहिरो सामाजिक सम्बन्ध थियो तर अहिले छिरपोखरी गाउँ नै छैन । त्यहाँ अहिले केवल फराकिलो मरुभूमि मात्र छ ।
२०४४ साउनको अन्तिम सोमबार जलाद नदीमा आएको विनाशकारी बाढीले यो गाउँ पूरै बगायो । जलाद नदीले बर्सेनि जमिन कटान गर्दै गाउँलाई खतरामा पारिरहेको थियो । अन्ततः उक्त बाढीले गाउँलाई अस्तित्वहीन बनायो तर खनेर ढलान गरिएका दुई इनार अझै पनि अवशेषका रूपमा उभिएका छन् । ती इनारहरू नै अहिले गाउँको अन्तिम चिनारी बनेका छन् ।
छिरपोखरी बस्ती बगाउँदा ६० वर्षीय राजकिशोर यादव किशोरावस्थामा थिए। उनले त्यो भयावह दिन सम्झँदै भने, “त्यस दिन बिहानदेखि परेको पानीले खोलाको बहाव मोडिएपछि बस्तीतर्फको जमिन कटान हुन थाल्यो । म नवविवाहित थिएँ । भाइबहिनीहरू स–साना थिए । बाढीले गाउँमा क्षति पु¥याउन थालेपछि हामीले घर उखेलेर काठबाँस जोगाउन खोज्यौँ । केही लत्ताकपडा र अन्न खेतसम्म पु¥यायौँ । तर धेरै धानचामल हिलोमै अड्कियो ।”
छिरपोखरीका अर्का प्रभावित व्यक्ति रामएकवाल महतो भन्छन, “गाउँमा पर्वते, चमार, कोइरी, यादव सबै मिलेर खेती गर्दै जिन्दगी बिताइरहेका थियौँ तर त्यो कालो रातमा सबै थोक गुमायौँ र तितरबितर भयौँ ।”
७० वर्षीय ललितबहादुर बुढाथोकी आज पनि पौने एक घण्टा हिँडेर त्यो मरुभूमि हेर्न जान्छन । उनी भन्छन, “हेर्दाहेर्दै सबैथोक बगायो । म मात्र होइन, गाउँभरिका मानिस एकसाथ बर्बाद भयौँ ।” उनका अनुसार २०४२ सालताका नदी सोझै बग्थ्यो तर बिस्तारै नागबेली बन्दै गाउँ कटान गर्न थाल्यो । २०४४ सालमा त पूरै गाउँमै नदी पस्यो । छेडीपोखरीमा खेती गर्दै आएका किसान बाढीपछि भूमिहीन बन्न पुगेको बुढाथोकीले बताए ।
छिरपोखरीका बासिन्दा विस्थापित भएपछि करिब दुई किलोमिटर परको अग्लो जमिनमा गएर बसोवास गर्न थाले । अहिले त्यो ठाउँ क्षीरेश्वरनाथ नगरपालिकाको वडा नम्बर ६, सखुवा बजार नयाँ टोल भनेर चिनिन्छ । बुढाथोकी भन्छन, “हामीले बसाइँ सरेर नयाँ बस्ती बसायौँ । अहिले छिरपोखरीबाट आएका करिब ६५ र अन्यत्रबाट गरी यहाँ डेढ सयभन्दा बढी परिवार छन् ।” त्यहाँ रहेको इनार देखाउँदै उनले यो इनार अहिले जति अग्लो देखिन्छ, त्यति नै उचाइमा यहाँ गाउँ रहेको जानकारी दिए । पहिले जलाद खोलाको चौडाइ चार सय मिटर मात्र रहेको र हाल यो करिब एक हजार मिटरभन्दा बढी भइसकेको बुढाथोकीको भनाइ छ ।
गाउँको इतिहास दुई सय वर्ष पुरानो रहेको मानिन्छ । करिब दुई वर्षअघि थारू समुदायका मानिसले पहिलो पटक घर बनाएर बस्न सुरु गरेको बुढापाकाको भनाइ छ । त्यसपछि अन्य समुदायको प्रवेशसँगै बस्ती विस्तार भएको थियो । यो खबर आजको गोरखापत्र दैनिकमा प्रकाशित भएको छ ।
