इलामः इलामले फुटबलमा धेरै प्रतिभा जन्मायो । राष्ट्रिय स्टारहरू उत्पादनमा अग्रणी इलामको काखमा नै हुर्किएका प्रतिभा मध्येमा पर्छन् विवेक बस्नेत ।

अहिले विभागीय टिम नेपाल आर्मीका निर्विकल्प स्टारका रूपमा उदाएका विवेकले १३ वर्षअघि इलामको ठूलो टुँडिखेललाई आफ्नो गन्तव्यको पहिलो पाठशाला बनाए । हरेक दिन बिहान प्रशिक्षक दर्शन भक्तराज महिलाहरूलाई फुटबल सिकाउन टुँडिखेल पुग्दा सँगसँगै मैदानमा विवके पनि पुग्थे । विवेक एक कुनामा बसेर फुटबल हेर्थे, तर गुरु भने मैदानमा चेलीहरूलाई फुटबल सिकाउँथे ।

एक कुनामा बसेर फुटबल हेर्ने विवेकको लगावलाई प्रशिक्षक भक्तराजले पहिचान गर्न धेरै समय लगाएनन् अनि मिसाए महिला फुटबलकै टिममा र सिकाए फुटबल कौशल । छरितो र साहसिक विवेकको प्रदर्शनले भक्तराजलाई विश्वास त दिलायो तर यी फुच्चेले विभागीय टिमको प्लेमेकरमा आफूलाई प्रमाणित गर्लान् भन्नेचाहिँ उनले सायदै सोचे ।

भक्तराज सम्झन्छन्, ‘कुनामा बसेर बल हानेको हेथ्र्योे । त्यही लगाव देखेर उसलाई फुटबल स्किल सिकाउनका लागि मैदानमा बोलाएँ । मैदानमा बोलाउँदाको विश्वासलाई उसले प्रमाणित गरेको छ र आज इलामले गर्व गर्न लायक स्टार बनेको छ ।’

इलामका अन्य स्टारजस्तै विवेक पनि ग्रासरुटबाटै उदाए । अनि शुरु भयो दुःखदुःखैमा फुटबल यात्रा । बुट किन्ने क्षमता नहुँदा धेरै पटक खाली खुट्टाले नै बल नचाए । १० वर्षअघिको घटना सम्झँदै विवेक भन्छन्, ‘घरको अवस्था खानका लागि सङ्घर्ष गर्नुपर्ने थियो । फुटबल बुट किन्ने त रहर मात्रै हो ।’ तर उनमा तीव्र महत्वकाङ्क्षा थियो, फुटबलर बन्ने । सोही आकाङ्क्षा नै उनका लागि खेल जीवनको कोशेढुङ्गा बन्यो । अनि शुरु भयो फुटबलको औपचारिक यात्रा ।

किशोर अवस्थामै एन्फा प्रवेश
आत्मविश्वासलाई अवसरले पछ्याउँछ भनेझैँ भयो विवेकको जीवनमा । नेपाली फुटबको नियमनकारी सर्वोच्च सरकारी निकाय अखिल नेपाल फुटबल सङ्घ (एन्फा) ले २०६५ मा देशभरबाट यु–१२ उमेर समूहका खेलाडी छनोट सुरु ग¥यो । सोही छनोटका दौरानमा उनले पनि ट्रायल दिए । प्रतिभाका धनी विवेकले १ हजार ९ सय प्रतिस्पर्धीमा उत्कृष्ट १२ मा आफूलाई राख्दै एन्फा एकेडेमीको यात्रा तय गरे । यद्यपि जिल्लामा उनको छनोट भने निर्विरोध रहेन ।

तत्कालीन जिल्ला फुटबल सङ्का अध्यक्ष मङ्गेश बस्नेत र इलामका प्रशिक्षक दर्शन भक्तराजले उनलाई जिल्लाबाटै क्षेत्रीय छनोट नगराई सोझै एन्फामा पठाएको आरोप लाग्यो । कतिपयले दर्शनको विरोधमा कालो झन्डा समेत देखाइएको सम्झना विवेकको मानसपटलमा ताजै छ । विवेक भन्छन्, ‘दर्शन गुरुले मेरो क्षमता बुझेर छनोट खेलाउनुभएको थियो । त्यो समयमा क्षेत्रीय छनोट नखेली उत्कृष्टले सोझै मौका पाउँथे ।’ तर, कतिसम्म भयो भने उनको सोही निर्णयले कार्यालयमा तोडफोडसमेत भयो । आँखै अगाडि तमासा देखेका विवेकले त्यसलाई जीवनको ठूलो प्रेरणाका रूपमा लिँदै अघि बढे ।

उमेर समूहमा अब्बल
५ वर्ष एन्फा एकेडेमीमा रहेर उमेर समूहका सबै अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगितामा सहभागिता जनाएका विवेक त्यसपछि क्लब करिअरमा धकेलिए । उमेर समूहमा एन्फा प्रवेश गरेकै साल सन् २००९ मा इरानमा यु–१२ एएफसी रिजनल फुटबलमा डेब्यु गरे । तत्कालीन समयमा उपविजेता बनेको नेपाली किशोर टोलीमा उनको डिफेन्सको भूमिकाको खुलेर प्रशंसा भएको थियो ।

पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय सहभागिता सम्झँदै विवेक भन्छन्, ‘धुलाम्मे मैदानमा खेलेका हामी एक्कासी घाँसे मैदानमा छिर्दा बेग्लै आनन्द र जोश थियो ।’ किशोर उमेरमा जोश पनि स्वाभाविक हुने नै भयो जोशअनुसार उनीहरूको प्रदर्शन उच्च रह्यो र टिम उपविजेता बन्दै फर्कियो । लगत्तै उनले २००९ मा नै भारतमा १४ वर्षमुनिको सुब्रतो मुखर्जी कपसमेत खेले । त्यस्तै २०११ मा पहिलो यु–१६ साफ च्याम्पियनसीपमा डिफेन्सको भूमिकामा नै छाए । तर सेमीफाइनलमा भारतसँग पराजित भएपछि उपाधि होडमा पुग्न भने नेपाल असफल भएको थियो ।

इन्जुरीले छोट्याएको करिअर
उमेर समूहमा एकपछि अर्काे राष्ट्रिय प्रतियोगिता खेले पनि २०६९ मा १६ वर्षको उमेर समूहबाट विवेक एन्फाबाट रिलिज भए । लगत्तै उनले ए डिभिजन क्लब जावलाखेलको डिफेन्स सम्हाले । भर्खर युवा स्टार भएकाले उनले टिममा मिश्रित रूपमा खेल्ने अवसर पाए । तर, बिस्तारै उनले आफूलाई नियमित प्लेइङ सिटमा अब्बल बनाए । तर, उनले किशोर अवस्थामा नै फुटबलमा नमिठो भोगाइको साक्षी बन्नुप¥यो । यु–१६ एएफसी च्याम्पियनसिपको क्लोज क्याम्पमा प्रशिक्षणको क्रममा उनको खुट्टा भाँच्चियो । त्यस समयमा उपचारको सबै खर्च एन्फाले बेहो¥यो । विवेकले जीवनको अँध्यारो पाटो शुरुवात भएको महसुस गरेर लागे इलामतिर । घरको आर्थिक अवस्थामा खासै सुधार थिएन ।

‘जीवनको नमिठो यात्रापछि मेरो जीवनले नै नयाँ मोड लियो । घरको अवस्था सुधार्न मैले जे भए पनि काम गर्नुपर्ने अवस्था आयो,’ उनी भन्छन, ‘अनि शुरु गरेँ मिस्त्रीहरूसँग घर बनाउने, टायल लगाउने काम गर्न । महेन्द्र रत्न बहुमुखी क्याम्पको टायल छ नि त्यो मैलै लगाएको हो ।’
तर उनले हिम्मत हारेनन् । फुटबलमा फर्किन्छु कि भन्ने लाग्थ्यो । तर खुट्टाको समस्या सम्झँदा फुटबलको वर्षांैको लगानी अन्त भएको महसुस पनि हुने गरेको उनले सुनाए । यु १९ टोलीमा सन् २०१४ मा पुनरागमन गर्दै पुनः फुटबलमा उपस्थिति जनाए । उनको करिअर सरल रेखामा अघि बढ्न भने सकेन । १९ वर्षको उमेरमा सम्पन्न गुरुङसँग उनको विवाह भयो । ख्यालख्यालमै विवाह भएको सम्झँदा अहिले पनि उनी रोमाञ्चित हुन्छन् ।
विवाह भएको चार वर्ष बिते पनि अहिलेसम्म सिन्दुर पोते गर्न भने बाँकी नै छ । विवेक भन्छन्, ‘दशैँको बिदामा घर आइन्छ समय पनि थोरै भएकाले सिन्दुर पोते गर्ने अवसर मिलेको छैन ।’ ठट्यौली पारामा विवेक ससुराली जाने गरेको भने स्वीकार्छन् ।

नेपाली सेनाबाट शुरु भएको व्यावसायिक करिअर
फुटबलमा इन्जुरी र सफलतालाई सँगसँगै लगेका विवेकले वैवाहिक जीवनसँग पनि साक्षात्कार गरिसकेका थिए । तर, परिवार धान्नका लागि उनले पुन घर बनाउने पुरानै कामलाई निरन्तरता दिए । तर उनका लागि टर्निङ प्वाइन्टका रूपमा भने तत्कालीन जिल्ला फुटबल सङ्घका अध्यक्ष निरोज खड्गी रहे । खड्गीको पहलमा उनले २०७१ को चैतमा नेपाली सेनामा भर्ती हुने मौका पाए ।

९ महिनाको तालिमपछि उनी नेपाली सेनाको जागिरे बने । ‘आर्मीको जागिरे भएपछि मेरो फुटबलले फेरि निरन्तरता पायो ।’ उनले नेपाली सेनाको गणभित्र हुने बाहिनी, पृतना हुँदै खेललाई अगाडि बढाए । २०७२ सालमा भएको प्रतियोगितामा जगदल गणबाट उत्कृष्ट हुँदै विवेकले विभागीय टिम त्रिभुवन आर्मीबाट खेल्ने अवसर पाए । २÷३ वटा प्रतियोगितामा बेञ्चमा बसेपछि उनले आर्मीको सेटमा अवसर पाए । टेकबहादुर बुढाथोकी मिसनमा गएपछि उनको स्थानमा विङ्गरको जिम्मेवारी सम्हाल्ने मौका पाए विवेकले । त्यसपछि उनी टिमका नियमित सदस्यजस्तै रहेका छन् ।

फुटबल खेलेर बाँच्ने अवसर
फुटबलमा भविष्य नदेखेर पलायन हुने सोच बनाएका विवेक अहिले भने खेलाडीको भविष्य उज्ज्वल देख्छन् । ‘शुरुमा फुटबल खेल्दा २÷३ वटा बाहेक टुर्नामेन्ट हुन्थेन, अहिले आएर देशभर हुने उत्कृष्ट गोल्डकपहरू खेलेर बाँच्न सकिन्छ भन्ने लाग्छ,’ उनी भन्छन्, ‘एन्फाले पनि सपोर्ट गर्छ । ग्रासरुट भनेर ६÷७ वर्षकै उमेरबाट फुटबल सिकाइन्छ । अहिले त लिग पनि शुरु भएको छ । जसले सकारात्मक ऊर्जा प्रदान गरेको छ ।’ यद्यपि उनी प्रतियोगिता हुनु राम्रो भए पनि अनियमित प्रतियोगिताले खेलाडीलाई चुनौती थप्ने आशङ्का गर्छन् ।

‘खेलाडीको अवस्थालाई हेरेर प्रतियोगिता गर्नुपर्छ । एन्फाले यसमा नियमन गर्नैपर्छ ।’ नेपाली यु–२३ मा बहराइनविरुद्ध विङ्गर खेलेका विवेक म्याच एक्सपोजरको कमीका कारण नेपालको खेल स्तर नबढेको बताउँछन् ।

निरन्तर अन्तर्राष्ट्रिय अनुभव बटुल्ने हो भने नेपाली फुटबलले समेत फड्को मार्ने उनको विश्वास छ । फुटबलमा आरोह र अवरोहलाई नजिकबाट झेलेका विवेकको अबको तत्कालीन लक्ष्य आठौँ राष्ट्रिय खेलकुदमा नेपाल आर्मीलाई गोल्ड मेडल जिताउने हो । प्रदेशका टिमहरू बलियो नभएका कारण प्रतिस्पर्धा विभागीय टिमबीच नै हुने उनको अनुमान छ । फुटबलमा कहिले पनि थकाइ नमान्ने विवेक आफ्नो प्रेरणाको स्रोत फ्रेन्च स्टार थिएरी हेनरी रहेको बताउँछन् ।

हेनरीकै खेलबाट प्रभावित बनेका उनी दशैं तिहारमा समेत फ्रान्स र आर्सनलकै जर्सी किन्ने गर्थे । फुटबल खेलमा आजको स्थानमा आइपुग्न जिल्लाबाट सकारात्मक सहयोग पाएको उनले बताए । जिल्ला फुटबल सङ्घका अध्यक्ष मंगेश बस्नेत २०६५ सालमा विवेकमाथि विश्वास गरेर उठाएको कदमले सार्थकता पाएको बताउँछन् । गृह जिल्लामा भएको तेस्रो माइभ्याली गोल्डकपको सर्वोत्कृष्ट खेलाडी बन्दै उनले मोटरसाइकल समेत पाएका थिए ।