रुषा थापा

सरकार र आम सर्वसाधारण जनताले केही वर्षअघिसम्म कलाकारलाई राष्ट्रिय गहना भन्थे । विगतमा कलाकारहरुले आफ्नो कलामार्फत अन्याय, अत्याचारविरुद्ध बोलिदिँदा वा लुकेका कुरा बाहिर ल्याउँदा धेरै परिवर्तन भयो । जनतामा चेतना जागिएको थियो । र, राजाको पनि आँखा खुलेको थियो । 

कलाकारले जनता राष्ट्रका लागि आफ्नो कलामार्फत धेरै काम गर्न सक्छन् । जनतामा सचेतना जगाउनुका साथै मुलुकमा विकासको मूल फुटाउनसमेत कलाकारको धेरै महत्व छ । एक दशकअघिसम्म कलाकारको छुट्टै मान, सम्मान हुन्थ्यो । जनताले उनीहरुलाई हेर्ने दृष्टिकोण निकै फरक थियो । 

अहिले यसको ठिक विपरीत भएको छ । जनताले कलाकारलाई हेर्ने दृष्टिकोणमा परिवर्तन आएको छ । केही गरी बाटोमा कोही कलाकार भेटिहाले पनि जनता उनीहरुको सम्मान गर्दैनन् । पहिलापहिला अभिभावकहरु आफ्नो छोराछोरी पनि कलाकार होस् भन्ने चाहना राख्थे  । केही समययता छोराछोरी कलाकार भएमा बिग्रिन्छन् भनेर अभिभावकहरुमा डर पैदा भएको छ । 

पछिल्लो समय कलाकारविरुद्ध पनि बलात्कार मुद्दा दायर भयो । जेल जानुपप्यो । कतिपय कलाकार मीटरब्याजमा कर्जा लगानी गरेकोले विवादमा तानिए त कतिपय कलाकार ठगीमा संलग्न भएको पनि खुलेको छ । त्यस्तै, चुनावको समयमा त कलाकारहरुको पार्टी प्रवेशले नै जनता छक्क परे । कोही कलाकार एमाले प्रवेश त कोही कलाकार कांग्रेस, माओवादी । 

वैवाहिक सम्बन्धमा बाँधिएपछि पनि कलाकारहरुको सम्बन्धविच्छेद भएको घटना थुप्रै छन् । कतिपय कलाकार भने विवाह नै नगरी बसेको पनि देखिन्छ । कलाकारलाई आफ्नो छोराछोरी दिन कोही रुचाउँदैन । किनकि समाज र सर्वसाधारणले उनीहरुलाई हेर्ने दृष्टिकोण नकारात्मक हुदैं गएको छ । 

कलाकार समाजबाट नङ्ग्रिएका छन् । सर्वसाधारणको विश्वास उनीहरुले गुमाइसकेका छन् । जनता र राष्ट्रको हितमा काम गर्न कलाकारहरुलाई धेरै अवसर आएको थियो । तापनि उनीहरुले केही गरेनन् । ०७२ बैशाख १२ गते महाभूकम्प आयो । कोरोना महामारीको संकट निम्तियो । अहिले फेरि जाजरकोट र रुकुम पश्चिम भूकम्पले ध्वस्त भएको छ । 

तर, यसबीचमा कलाकारहरुले जनता र राष्ट्रको सहयोगका लागि केही गरेनन् । उल्टो क्रिकेट रंगशाला बनाउने नाममा भ्रष्टाचार गरियो त सहयोगका नाममा माझी बस्ती नै जोखिममा राखियो । समाजले पचाउने नसक्ने कार्यमा कलाकारहरु संलग्न भएको देखिन्छ ।  

कलाको नाममा आफ्नो अंग प्रदर्शन वा अपशब्दको प्रयोग गरिरहेको देखिन्छ । आफुले गाएको गीत, नृत्यु र पोशाकले समाजले के–कस्तो असर पर्छ भनेर कलाकारहरु सोच्दैनन् । पैसा पाउने भएपछि जुनसुकै गीत र कपडामा उनीहरु जस्तोजुकै कार्य गर्न पनि तयार भएको बताइन्छ । आफु चर्चामा आउने भएपछि जस्तोसुकै विज्ञापन पनि कलाकारहरुले गरेको देखिन्छ । 

वैवाहिक सम्बन्धमा बाँधिएपनि कलाकारहरु बाहिर अन्यसँग सम्बन्धमा रहेको पनि सुनिन्छ । अहिले परिवारका सबै सदस्य सँगै बसेर फिल्म, गीत हेर्न सकिदैंन । किनकि फिल्ममा भएका दृश्यहरु निकै छाडा हुन्छ । कलाकारले राजनीतिक पार्टीको सदस्यता लिनुहुन्न । उनीहरु जनता र राष्ट्रको गहना हुन् । कुनै पार्टीको कार्यकता होइन । 

तर, पछिल्लो समय सायदै कुनै कलाकारले राजनीतिक पार्टीको सदस्यता नलिएको होला । अहिले सबै कलाकार राजनीतिक पार्टीमा संलग्न छन् । र, झोले बनेका छन् । सर्वसाधारणले नेपाली चलचित्र हेर्न छोडेका छन् । चलचित्र नचलेपनि फिल्म हल बनाउने साहु पनि डुबेका छन् । उनीहरु हल भत्काउने तयारीमा छन् । 

अन्य मुलुकका कलाकार जनता र राष्ट्रलाई आफ्नो आवश्यकता परेको समयमा रात दिन नभनी खट्छन् । आफ्नो सम्पत्ति राज्यलाई हस्तान्तरण गरेको पनि उदाहरण छ । तर, हाम्रो मुलुकका कलाकारहरुले त जनता र राष्ट्रलाई अफ्रठ्यारो परेको समयमा सहयोग गरेको देखिदैंन । 

कलाकारसँग धेरै कुराको ज्ञान, अनुभव हुनुपर्छ । नेपाली कलाकार त मुलुकको प्रधानमन्त्री, राष्ट्रपतिको नाम समेत बताउन सक्दैंनन् । आफ्रनै देशको बारेमा समेत उनीहरु केही बोल्न सक्दैंनन् । हाम्रो मुलुकको कलाकारहरुको इतिहास हेर्दा उनीहरु पैसा खर्च गरेर यहाँसम्म पुगेको देखिन्छ । 

उनीहरुसँग न कला गर्ने क्षमता छ न कुनै विषयको ज्ञान, अनुभव । कलाकारहरु बदनाम हुदैं गएका छन् । राष्ट्रपति भने उनीहरुको सम्मान गरिरहेका छन् । हाम्रो देशका कलाकारहरुको त देशविदेश घुम्ने मात्र लक्ष्य रहेको देखिन्छ । जनता र राष्ट्रले आफुलाई कलाकार भनोस् नभनोस् तर उनीहरु आफुलाई ठूलै कलाकार ठान्छन् । 

कलाकार हुँ भन्दै विदेश घुम्न जाने अनि त्यहाँका जनतालाई पनि ठग्ने काम भएको पनि देखिन्छ । नेपाली कलाकारलाई जनताले पत्याउन छोडेका छन् । उनीहरुले खेलेका फिल्म, भिडियो हेर्न छोडेका छन् । यसले कतिपय कलाकार पत्रकार बनिरहेको पनि देखिन्छ । 

आफैंले युट्युब च्यानल खोलेर अन्य कलाकारलाई बोलाई अनाश्वयक प्रश्न गर्ने गरेको पनि देखिएको छ । ०७९ बैशाख ३० गते स्थानीय निर्वाचन भयो । काठमाडौं महानगरपालिकाको मेयरमा नेपाली कांग्रेसको तर्फबाट प्रकाशमान सिंहकी पत्नी सिर्जना सिंहले उम्मेदवारी दिएका थिइन् । 

उनले घरदैलोको क्रममा आफु घर चलाउन सफल भएकोले महानगर पनि चलाउन सफल हुने भन्दै भोट मागेकी थिइन् । गत वर्षको मंसिरमा भएको प्रतिनिधिसभा निर्वाचनमा काठमाडौं क्षेत्रनम्बर १ बाट नेपाली कांग्रेसका प्रकाशमान सिंहले निर्वाचन जिते । ०६४ सालदेखि लगातार उनी यसै क्षेत्रबाट चुनाव जित्दै आएका छन् । 

त्यसयता उनी पटकपटक मन्त्री भए । फेरि कर्मचारी सरुवा, बढुवा, ठेक्कापट्टीसम्बन्धी काम भने उनकी पत्नी सिर्जनाले गर्दै आएकी थिइन् । ससुरा गणेशमान र पति प्रकाशमानको नाममा आफुले निर्वाचन जित्ने आशमा उनी मैदानमा उत्र्रिन । पार्टीले पनि प्रकाशमानकै आडमा उनलाई टिकट दियो । तर, जनताले उनीलाई पत्याएनन् । 

निर्वाचनअघि नाम नै नसुनेको स्वतन्त्रबाट उठेका बालेनलाई काठमाडौंबासीले चुनाव जिताए । बालेनअघि राजनीतिक पार्टीबाट मेयर भएकाले काठमाडौंबासीका लागि केही गरेनन् । अहिले बालेनको कामले काठमाडौंबासीको शिर उठेको छ अनि विश्वमा बालेनको चर्चा छ । 

क्षमता नभएको व्यक्ति पैसा खर्च गरेर कलाकार बन्दा कसरी टिकिन्छ ? मेहेनत र धैर्यता गरेपछि त्यो व्यक्ति आफ्नो लक्ष्यमा पुग्छ । नेपालका कलाकारहरु त आफ्नो मातृभूमिलाई छोडेर विदेश पलायन भएका छन् । किनकि उनीहरुले खेलेको फिल्म, भिडियो जनताले रुचाएनन् । 

यदि समाजमा भएका विकृति, विसंगति हटाउने र जनतामा सचेतना फैलाउने फिल्म, भिडियो उनीहरुले गरेको भए आज विदेश पलायन हुनु पर्दैन थियो कि ? कला गर्ने क्षमता नहुँदा आज उनीहरुले विदेशीको गुलामी गर्नुपरेको छ । कलाकार, निर्माताहरुले गरिब, अशिक्षितहरुको नाममा धेरै फिल्म बनाए । 

त्यसबाट थुप्रै पैसा पनि कमाए । तर, ती गरिबहरुको लागि केही गरेनन् । त्यसैले, जनता फिल्म निर्माता, निर्देशक र कलाकारलाई मन पराउँदैनन्  ।