राजमार्गले जोडिँदै हिमाल र पहाड

धनकुटाः तराई– मधेसका जिल्लासँग पहिलेदेखि नै जोडिएका पूर्वका पहाडी र हिमाली जिल्ला सडक सञ्जालमार्फत एक आपसमा भने भर्खर जोडिने क्रममा छन् ।
मध्य पहाडी राजमार्ग, भेडेटार–राजारानी–रवि राँके, मूलघाट– त्रिवेणी, तमोर– काबेली करिडोरलगायतका सडक सञ्जालमार्फत् धनकुटा प्रदेश एकका अन्य पहाडी जिल्लासँग जोडिन लागेको हो ।

भर्खरै मात्रै ट्रयाक खोल्ने काम पूरा भएका यी सडक स्तरोन्नतिको चरणमा रहेका छन् । यी सडक निर्माण नहुँदा प्रदेश नम्बर १ को एउटा पहाडी तथा हिमाली जिल्लाबाट अर्काे पहाडी तथा हिमाली जिल्लासम्म पुग्न तराई हँुदै घुमाउरो बाटो प्रयोग गरी घण्टाँैको यात्रा गर्नुपर्ने बाध्यता छ । पूर्वी पहाड र हिमालका जिल्ला एक आपसमा जोडिने गरी सडकको ट्रयाक खोन्ने काम गरिए पनि स्तरोन्नति पूरा नहुँदा सडक पूर्ण रूपमा सञ्चालनमा आउन सकेको छैन । तथापी साना र निजी गाडी भने तिनै सडकमा सञ्चालन हुने गरेका छन् ।

अहिले मध्य पहाडी सडकको विभिन्न खण्ड पिच गर्ने क्रममा रहेको छ । यता, तमोर– काबेली करिडोर ग्राभेलको क्रममा रहेको छ । भेडेटार–राजारानी– रवि– राँके सडक खण्डको पिच शुरु भएको छ । स्तरोन्नति गरी सडक सञ्चालनमा ल्याउन सके प्रदेश नम्बर १ का एउटा पहाडी जिल्लाबाट अर्को पहाडी जिल्लासम्म पुग्न तराइ पुग्नु पर्दैन ।

यतिमात्र होइन, यी मार्गको विकासपछि कृषिसँगै पहाडी क्षेत्रमा रहेका धार्मिक तथा पर्यटकीय स्थलको समेत प्रवद्र्धन गर्न मद्धत मिल्ने देखिन्छ । तमोर–काबेली करिडोरको निर्माणपछि चतरा, वराहक्षेत्र र पाथीभरा एकआपसमा जोडिने छन् । जसले धार्मिक पर्यटनमा टेवा पुग्छ । त्यस्तै भेडेटार–रवि राँके सडकले पूर्वका पर्यटकीय स्थल भेडेटार राजारानी, मिक्लाजुङ क्षेत्र आदि जोड्ने छ ।

इलामबाट समेत पहाडैपहाड भेडेटारसम्म पुग्न सकिन्छ । यो मार्ग पर्यटकीय मार्गको रूपमा बिकास हुने हाटल एसोसिएसन भेडेटारका अध्यक्ष जितेन्द्र रुम्दाली राई बताउँछन् । ‘पूर्वी नेपाल छिरेका पर्यटक पहाडको एक पर्यटकीय स्थलबाट अर्को पहाडी पर्यटकीय स्थल पुग्न चाहन्छन् । तर सडकको विकास नहँुदा यो सम्भव थिएन । अब भने यी मार्गले उनीहरूको चाहना पूरा गर्ने छ’, राईले भने ।
यता, मध्यपहाडी राजमार्गले ताप्लेजुङ, पाँचथर, तेह्रथुम, धनकुटा, भोजपुर, खोटाङलगायत जिल्लाका पर्यटकीय स्थल एकआपसमा जोड्ने र पर्यटन प्रवद्र्धनमा सहयोग पु¥याउने पर्यटन पूर्वाधार विकास संस्था धनकुटाका अध्यक्ष खगेन्द्र बिष्ट बताउँछन् । यी जिल्लामा तिम्बु पोखरी, ह्यात्रुङ झरना, तीनजुरे मिल्के जलजले, टेम्के डाँडा, साल्पा पोखरीलगायत दर्जनौ महत्वपूर्ण पर्यटकीय स्थल रहेका छन् । यी सबै पर्यटकीय स्थललाई एक आपसमा जोडेर पर्यटन प्रवद्र्धन गर्न सकिन्छ ।

यता, पहाडी जिल्लामा उत्पादन भएका कृषिजन्य उत्पादनलाई तराइसम्म पु¥याउन समेत बाटोको दूरी कम हुन्छ । जसले कृषिजन्य उत्पादन हुन् वा उद्योगबाट उत्पादन भएका दैनिक उपभोग्य सामग्री हुन् तिनीहरूको ढुवानी लागत समेत कम पर्न जान्छ ।
यतिमात्र होइन । धनकुटाको मूलघाटदेखि तमोर नदीको किनारैकिनार करीब १ सय ८० किलोमिटर तथा विराटनगरको रानी भन्सारबाट चीनको सीमासम्मको लम्बाइ २ सय ७० किलोमिटर छ । यो भारतदेखि चीन जोड्ने सबैभन्दा छोटो मार्ग समेत हो । यो सडकको निर्माणपछि पूर्वी नेपालको व्यापारसमेत अझ फस्टाउने स्थानीयको बुझाइ छ ।

प्रदेश १ को मध्य भागमा रहेको धनकुटालाई आधार मान्ने हो भने हाल यहाँसम्म पुग्न तराईको बाटो हँुदै ताप्लेजुङबाट ३ सय ७८ किलोमिटर दूरी पार गर्नुपर्छ । यो बाटो हुँदै आउँदा पाँचथर, इलाम, झापा मोरङ, सुनसरी हुँदै धनकुटा पुग्नु पर्छ । तर मध्यपहाडी लोकमार्ग हुँदै ताप्लेजुङबाट धनकुटासम्म आउन २ सय ४९ तथा तमोर काबेली करिडोर हुँदै करीब २ सय किलोमिटरमा धनकुटा पुग्न सकिन्छ ।
अहिले, पाँचथरबाट तराई हँुदै २ सय ८४, पाँचथरबाट १ सय ६३ तथा तमोर काबेली करिडोर हुँदै करीब एक सय किलोमिटर मात्र यात्रा तय गरे पुग्छ । इलामबाट तराइ हँुदै २ सय २५, सोलुखुम्बुबाट ३ सय ६१, ओखलढुङ्गाबाट ३ सय १२ र खोटाङबाट ३ सय ५३ किलोमिटरको यात्रा तय गर्नुपर्ने बाध्यता छ ।

तर, मध्यपहाडी तथा अन्य राजमार्ग हुँदै आउँदा इलामबाट १ सय ५०, सोलुखुम्बुबाट ३ सय ४४, ओखलढुङ्गाबाट २ सय ९० र खोटाङबाट १ सय ८५ किलोमिटरको यात्रा गरेपछि धनकुटासम्म पुग्न सकिन्छ ।
यी मार्गको विकासपछि धनकुटालाई मात्र होइन पूर्वी तराईका ठूला विराटनगर, इटहरी, धरान, लगायतका बजारसँग पनि पहाडी जिल्ला नजिक हुने र व्यापार प्रवद्र्धनसमेत गर्न सजिलो हुने उद्योग वाणिज्य सङ्घ धनकुटाका अध्यक्ष उमेश घिमिरे बताउँछन् ।